Öğretmenlerin Okul Kültürü Algıları İle Örgütsel Bağlılıkları ve Değişime Gösterdikleri Direnç Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2020, Volume: 6 Issue: 3, 296 - 307, 31.12.2020

Menderes Kovancı Yusuf İnandı Merve Fakiroğlu

Abstract

Araştırmanın amacı ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul kültürü algıları ile örgütsel bağlılıkları ve değişime gösterdikleri direnç düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modelindeki bu araştırmanın verileri, Mersin ili merkez ilçelerinde görev yapan 455 öğretmenden elde edilmiştir. Araştırmada, öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını belirlemek için “Öğretmenler İçin Örgütsel Bağlılık Ölçeği”, değişime dirençlerini belirlemek için “Değişime Direnç Ölçeği” kullanılmıştır. Okul kültürü algılarını belirlemek için ise “Okul Kültürü Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, korelasyon ve çoklu regresyon analizleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin okul kültürü algıları ile örgütsel bağlılıkları arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki, okul kültürü algıları ile değişime direnç düzeyleri arasında ise çok zayıf bir ilişki olduğu görülmüştür. Bununla birlikte okul kültürünün örgütsel bağlılığı anlamlı düzeyde yordadığı, değişime direnci ise yordamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Değişime direnç, Okul kültürü, Öğretmen, Örgütsel bağlılık

The Study of the Relationship between Teachers' Perceptions of School Culture, Organizational Commitment and Their Resistance to Change

Abstract

The aim of the study is to examine the relationship between teachers' perceptions of school culture, their organizational commitment and resistance to change. The data of this study in the correlational survey model were collected from 455 teachers working in the central districts of Mersin. In the study, " Teachers’ Organizational Commitment Scale " was used to determine the organizational commitment of teachers, and "Resistance to Change Scale" to determine their resistance to change and "School Culture Scale" to determine their perceptions of school culture. Correlation and multiple regression analysis were employed to analyze the data. According to the results, it was revealed that there was a positive and medium-level significant relationship between teachers' perceptions of school culture and their organizational commitment, and a weak relationship between perceptions of school culture and their resistance to change. Also, it was concluded that school culture significantly predicted organizational commitment, but not resistance to change.

Keywords

Resistance to change, School culture, Teacher, Organizational commitment

References

• Ada, Ş. & Ayık, A. (2013). İlköğretim okullarında okul kültürü. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 26-39.
• Akman, A. (2017). Sınıf öğretmenlerinin değişime direnç nedenlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alpar, R. (2016). Uygulamalı istatistik ve geçerlilik güvenilirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Altıntop, M. Y. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin değişme karşı tepkiler ile okul kültürü algıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Can, S. (2009). Ortaöğretimde görev yapan yöneticilerin değişimi yönetme yeterlilikleri (Üsküdar ve Kadıköy ilçeleri örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. A. Aypay (Çeviri Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çakır, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ve okul kültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çalık, S. Koşar, A. Ç. Kılınç, E. Er, İ. & Tokat, M. B. (1996). “Örgütlerde Değişim ve Değişimin Yönetimi”. Dumlupınar Üniversitesi Yayını. Sayı:6 s. 26-81.
• Çalık, T. (2003). “Eğitimde değişimin yönetimi: Kavramsal bir çözümleme”, Kuram ve Uygulama Eğitim Yönetimi Dergisi, 36: 536-557, Güz.
• Çalık, T., Koşar, S., Kılınç, A. Ç. & Er, E. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin değişime direnme davranışları ile öz yeterlikleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2013.
• Çelik, G. İ. (2014). İlkokul ve ortaokullarda çalışan öğretmen ve yöneticilerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının örgütsel değişmeyle ilişkisi İzmir ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, S. N. (2019). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile değişime dirençleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelikten, M. (2003). Okul kültürünün şekillendirilmesinde müdürün rolleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 19-24.
• Çerezci, Ç. (2019). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile değişime direnç düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çoban, T. (2015). Okul kültürünün öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demir, Gülşah (2019). Okul yöneticilerinin değişimi uygulama yeterlilikleri ile okul kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirtaş, Z. & Ekmekyapar, M. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin değerlere dayalı yönetim uygulamalarının okul kültürüne etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18 (4), 523-544.
• Erol, F. İ. (2005). Değişim dönemlerinde çalışanların tutum ve davranışlarının geliştirilmesi ve bunun örgüt kültürüne yansımasına yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gılıç, F. (2015). Öğretmenlerin karar verme sürecine katılma düzeyleri, okul kültürü ve öğretmenlerin değişime hazır olma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Gizir, S. (2008). Örgütsel değişim sürecinde örgüt kültürü ve örgütsel öğrenme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 182-196.
• Glıner, J. A., Morgan, G. A. & Leech N. L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım (2. Basımdan Çeviri) (Çeviri Edt. Selahattin TURAN). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Güçlü, N., Yıldırım, K. & Daşcı, E. (2016). Güçlü ve zayıf kültürel özellikler açısından okul kültürünün incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 91-111.
• Gülova, A. A. ve Demirsoy, Ö. (2012). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Hizmet sektörü çalışanları üzerinde ampirik bir araştırma. Business and Economics Research Journal, 3(3), 49-76.
• Helvacı, M. A., Çankaya, İ. ve Bostancı, A.B. (2013). Eğitim denetmenlerinin görüşlerine göre öğretmenlerin okullarda değişime karşı direnme nedenleri ve düzeyleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(1), 120-135.
• İnandı Y. & Gılıç, F. (2016). Relationship of teachers’ readiness for change with their participation in decision making and school culture. Educational Research and Reviews, 11(8), 823-833.
• İnandı, Y., Yeşil, H., Karatepe, R. & Uzun, A. (2015). Öğretmenlerin ve okul müdürlerinin özyeterlikleri ile değişime gösterdikleri direnç arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 563-581.
• İnandı,Y., Tunç., B., & Gılıç, F. (2013). School administrators’ leadership styles and resistance to change. International Journal of AcademicResearch, 5 (5), 196-203.
• İnce, M. (2005). Değişim olgusu ve örgütlerde insan kaynakları yönetiminin değişen fonksiyonları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 319-339.
• İnce, M. & Gül, H. (2005). Örgütsel bağlılık, yönetimde yeni bir paradigma. Ankara: Çizgi Kitapevi Yayınları.
• Kadıoğlu-Ateş, H. & Vatansever-Bayraktar, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin okul kültürü algısı ile iş doyumu arasındaki ilişki. Turkish Studies Educational Sciences, 13 (19), 127-162.
• Karabal, C. (2018) Değişime direnç, örgütsel hafıza ve vazgeçme arasındaki ilişkiler. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-dergi, 1 (2), 6-24.
• Karakullukcu, İ. (2015). Dış kaynak kullanımı yöntemi uygulayan işletmelerde çalışanların örgütsel bağlılık ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bolu İzzet Baysal Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. (26.baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Korkut, A. & Hacıfazlıoğlu, Ö. (2011). Öğretmenlerin okul kültürünü algılama düzeyleri: Büyükçekmece örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 135-152.
• Koşar, S. & Çalık, T. (2011). Okul yöneticilerinin yönetimde gücü kullanma stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(4), 581-603.
• Kök, S. B. & Özcan, B. (2012). Örgüt kültürünün oluşumunda etkili olan faktörler ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 7(2), 113-131.
• Kulu, S. (2007). İstanbul ili ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin değişime dirençleri ve direnç nedenleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Maral, S. (2015). İlkokul ve ortaokul müdür yardımcılarının örgütsel bağlılıklarının bir yordayıcısı olarak okul kültürü (Yalova ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• McDonald, P. & Gandz, J. (1991). Identification of values relevant to business research. Human Resource Management, 30(2), 217-236.
• Meyer, J.P., & Allen, N.J. (1997). Commitment in the workplace. theory, research and application. London: Sage Publications.
• Ng, H.W.T., Butts, M. M., Vandenberg, J. R., Dejoy, M. D., & Wılson G. M. (2006). “Effects of management communication, opportunity for learning, and work schedule exibility on organizational commitment”, Journal of Vocational Behavior, Vol. 68, 474-489.
• Oreg, S. (2003). Resistance to change: Developing an ındividual differences measure. Journal of Applied Psychology, 88(4), 680-693.
• Özdemir, A. (2016). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğretmenlerinin değişime karşı dirençleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki: Bakırköy ilçesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi – Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri.
• Özdemir, S. (2012). İlköğretim okullarında okul kültürü ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 599-620.
• Öztürk, Z. & Maral, S. (2015). İlkokul ve ortaokul müdür yardımcılarının örgütsel bağlılıklarının bir yordayıcısı olarak okul kültürü (Yalova ili örneği). İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 63-86.
• Polat, E. (2003). Örgütsel değişim ve örgütsel değişimde örgüt kültürünün yeri ve önemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Saunders, N.K.M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research Methods for Business Students London: Prentice Hall.
• Selçuklu, A.E. (2013). Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık: okulöncesi öğretmenler üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim, 35(156), 142-159.
• Şimşek, Y. & Altınkurt, Y. (2010). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin okul kültürüne ilişkin görüşleri, Milli Eğitim Dergisi, 187, 372-390.
• Şişman, M. (2014). Eğitim bilimine giriş, 12. Basım, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şişman, M. & Taşdemir, İ. (2008). Türk eğitim sisteminin yasal temelleri. Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi, 28-41.
• Tamer, İ., İyigün, N.Ö. & Sağlam, M. (2014). Örgüt kültürünün örgüte bağlılık üzerindeki etkisi: bir perakende işletmesi çalışanları üzerinde araştırma. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 187 202.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43(43), 423-442.
• Terzi, A.R. (2000). Örgüt kültürü. Ankara: Nobel Dağıtım.
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi sürecinde değişime direnme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 373-406.
• Türkyılmaz, F. (2009). Çalışanların özdeğerlendirme, değişim yönetimi ve örgütsel bağlılık algılarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üstüner, M. (2009). Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-18.
• Yalınkılıç, D. (2012). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yenigürbüz, S. (2017). Örgütsel bağlılık değişime direnç ilişkisi ve örgütsel bağlılığın değişime direnç üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Doğuş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yulcu, N. T. (2018). Destek ve görev kültürü ile örgütsel değişim ilişkisi: Balıkesir ili Bandırma, Gönen ve Erdek ilçeleri ilkokulları örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yücel, İ. & Koçak, D. (2014). Örgüt kültürü ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 45-64.