İslamın Klasik Çağında İnsan İmgesi ve İrade Özgürlüğü Sorunu

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 2, 49 - 103, 23.05.2009

Hasan Aydın

Öz

İrade özgürlüğü ve takdir sorunu ile bundan doğan kötülük sorunu gibi diğer sorunlar, insanlık tarihi kadar eskidir ve gerek tek-tanrılı dinlerin gerekse İslamın klasik çağında İslam düşünürlerinin tartıştığı en temel sorunlar arasındadır. İrade özgürlüğü ve buna ilişkin sorunlar, İslam düşüncesinde, kelâmcılar, tasavvufçular ve İslam filozoflarıyla birlikte, siyasal, dinsel ve felsefî bir rol de üstlenmiştir.  Bu nedenle söz konusu sorunlarla, İslam dünyasında ortaya çıkmış tüm akımların ilgilendiği ve sorunları analitik olarak irdeledikleri görülür. Bu makalenin iki amacı bu-lunmaktadır. İlki, İslam düşünürlerinin anılan sorunlara yönelik olarak neler düşündüklerini ortaya koymak; ikincisi ise, onların söylemleri arasındaki benzer ve farklı yönleri çözümlemektir. Hiç kuşkusuz hacmi sınırlı bir makale içerisinde, İslam düşünürlerinin anılan sorunlara yönelik tüm söylemlerini çözümlemek mümkün değildir; bu yüzden her akımın içe-risinden meşhur bir düşünür ve model söylem seçilmiş ve onlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İrade özgürlüğü, takdir, kötülük sorunu, kelamcılar, tasavvufçular, İslam filozofları