Sosyal Medyada Gösterişçi Tüketim: Üniversite Öğrencilerinin Influencer Algısı Üzerine Nicel Bir Araştırma

Year 2025, Volume: 12 Issue: 2, 441 - 462, 30.07.2025

Demet Yalçın , Mustafa Koçer

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.1636355

Abstract

Düğünlerde, ev ziyaretlerinde sıklıkla karşılaşılan gösterişçi tüketim eğilimleri, sosyal medya ortamları sayesinde zaman ve mekân sınırlaması olmaksızın her an görülebilir kolaylığa erişmiştir. Sosyal medya ortamlarını yoğun olarak kullanan gençler; küreselleşen internet ağları sayesinde gösterişçi tüketime dair paylaşılan içerikleri, daha sık görür hale gelmiştir. Bu tüketim tarzının bu ortamlarda yaygınlaşmasına kaynaklık eden kişilerin başında influencerlar gelmektedir. Bu bağlamda sosyal medya ortamlarında aktif olan gençlerin, gösterişçi tüketim ve influencer algısının ele alınması, günümüz tüketim eğilimlerinin daha iyi anlaşılması için önemli bir araştırma konusu olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışma, üniversite öğrencilerinin influencerlara dair algılarını, gösterişçi tüketime dair eğilimlerini, influencerları takip etme motivasyonları ve özenilme düzeylerini saptamayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Türkiye geneli yedi coğrafi bölgede bulunan 732 üniversite öğrencisi ile anket çalışması yapılmıştır. Lisans öğrencilerinin influencer algısı ve gösterişçi tüketime dair algılarını ölçmek için oluşturulan anket sonuçlarında katılımcılar, 22 ile 110 puan arasında ortalama olarak 42,55 puan (SS=18,56) almıştır. Bu ortalama puan, 1 ile 5 arasında derecelendirildiğinde 1,93 puana denk gelmektedir. Bu veri, 2,50 ortalamadan daha düşük olduğundan katılımcıların influencerlardan etkilenme düzeyleri ortalamadan düşüktür denilebilir. Ayrıca, çalışmada influencerların güven düzeyi, gösterişçi tüketime dair eğilimleri, takip etme motivasyonları ve özenilme düzeyleri tüm ifadelerde ortalamanın altında kalmıştır.

Keywords

Sosyal Medya , Influencer , Gösterişçi Tüketim , Lisans Öğrencileri

Project Number

150522

Conspicuous Consumption on Social Media: A Quantitatıve Study on Unıversity Students’ Perceptions of Influencers

Abstract

The conspicuous consumption tendencies frequently encountered at weddings and home visits have become easily visible at any time, without the limitations of time and space, thanks to social media platforms. Young people who actively use social media are increasingly exposed to content related to conspicuous consumption through the globalized internet networks. Influencers are among the primary individuals who contribute to the widespread dissemination of this consumption style in such environments. In this context, examining the perceptions of conspicuous consumption and influencers among young people who are active on social media emerges as a significant research topic for a better understanding of contemporary consumption trends. This study aims to identify university students’ perceptions of influencers, their tendencies toward conspicuous consumption, their motivations for following influencers, and the extent to which they aspire to emulate them. As part of the research, a survey was conducted with 732 university students from seven geographical regions across Türkiye. The survey was designed to measure undergraduate students’ perceptions of influencers and conspicuous consumption. The participants scored an average of 42.55 (SD = 18.56) out of a possible range of 22 to 110. When converted to a scale of 1 to 5, this corresponds to an average score of 1.93. Since this average is lower than 2.50, it can be concluded that the participants’ level of influence by influencers is below average. Additionally, the study found that participants’ levels of trust in influencers, tendencies toward conspicuous consumption, motivations for following influencers, and aspirations to emulate them were all below average across all items.

Keywords

Social Media , Influencer , Conspicuous Consumption , Undergraduate Students.

Project Number

150522

Thanks

Bu makale, 2024 yılında Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde Prof. Dr. Mustafa KOÇER danışmanlığında, Demet YALÇIN tarafından “Sosyal Medya Ortamında Gösterişçi Tüketim Eğilimleri, Tüketim Tarzları ve Influencer Algısının İncelenmesi” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. Bu süreçte desteğini esirgemeyen danışman Hocam Prof. Dr. Mustafa KOÇER Hocama teşekkürlerimi sunarım.

References

• Akbaş, Ö. U. (2019). Sosyal Medyada Dönüşen Marka İletişimi: Influencer Marketing (Hatırlı Pazarlama) Üzerine Bir Araştırma. In M. Yakın (Ed.), Dijital reklamcılık bize ne anlatır? (pp. 141–178). Uzreni.
• Albayrak, S. (2020). Sosyal Etki Pazarlaması (Influencer Marketıng) Bağlamında Instagram Ve Youtube Influencerlarının (Fenomenlerinin) Gençlerin Marka Algısına Etkisi. Istanbul University.
• Faizan, A., Suveatwatanakul, C., Luana, N., Murad, A., & Abraham, T. (2025). Social media marketing and brand loyalty: exploring interrelationships through symmetrical and asymmetrical modeling. Spanish Journal of Marketing-ESIC, 29(1), 114–135.
• Arıkan, R. (2013). Araştırma yöntem ve teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bainotti, L. (2024). How conspicuousness becomes productive on social media. Marketing Theory, 24(2), 339–356. https://doi.org/10.1177/14705931231202435
• Bakker, D. (2018). Conceptualising Influencer Marketing. Journal of Emerging Trends in Marketing and Management, 1(1), 79–87. www.etimm.ase.ro
• Çakar, F. M., & Eşidir, O. V. (2024). Sosyal Medya Fenomenliğinden Türkiye Gündemine: Dilan-Engin Polat Örneği. İksad Yayınevi. https://doi.org/10.5281/zenodo.10657308
• CANÖZ, K., GÜLMEZ, Ö., & EROĞLU, G. (2020). Pazarlamanın Yükselen Yıldızı Influencer Marketing: Influencer Takipçilerinin Satın Alma Davranışını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(23), 73–91.
• Choi, Y. S., Wu, Q., & Lee, J. Y. (2025). Can you tolerate influencer marketing? An empirical investigation of live streaming viewership reduction related to influencer marketing. Journal of Business Research, 188, 115094.
• Çoşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya Yayıncılık.
• Coutinho, M. F., Dias, Á. L., & Pereira, L. F. (2023). Credıbılıty Of Socıal Medıa Influencers: Impact On Purchase Intentıon. Human Technology, 19(12), 220–237. https://doi.org/10.14254/1795-6889.2023.19-2.5
• Ekşi, O., Cesur, Z., & Yavuzyilmaz, O. (2022). Algılanan Sosyal Medya Pazarlaması’nın Gösterişçi Tüketim Üzerine Etkisi’nde Influencer Pazarlamasının Aracılık Rolü. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(8), 70–82.
• Eraslan, M., Karafil, A. yavuz, Akgül, M. H., & Korkmaz, S. (2017). Üniversiteler Arası Spor Müsabakalarına Katılan Muay Thai Sporcularının Şiddet Eğilimlerinin Değerlendirilmesi - Assessment Of Vıolence Tendency Of Muay Thaı Athletes Partıcıpatıng In Intercollegıate Sport Competıtıons. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 404–412. https://doi.org/10.20875/makusobed.359528
• Erdoğan, H., & Özcan, B. M. (2020). Influencer Pazarlaması Kullanımının Tüketicilerin Satın Alma Niyetine Etkisi: Instagram Influencerları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Business Research - Turk, 12(4), 3813–3827. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.1074
• Gashi, L. (2017). Social media influencers-why we cannot ignore them: An exploratory study about how consumers perceive the influence of social media influencers during the different stages of the purchase decision process [Unpublished undergraduate thesis]. Kristianstad University.
• George, D., & Mallery, P. (2011). SPSS for windows step by step: A simple study guide and reference, 17.0 update. Pearson Education India.
• Glucksman, M. (2017). The Rise of Social Media Influencer Marketing on Lifestyle Branding: A Case Study of Lucie Fink. Elon Journal of Undergraduate Research in Communications, 8(2), 77–88.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. In Seçkin Yayıncılık. Seçkin Yayıncılık.
• Hennig-Thurau, T., Gwinner, K. P., Walsh, G., & Gremler, D. D. (2004). Electronic word-of-mouth via consumer-opinion platforms: What motivates consumers to articulate themselves on the Internet? Journal of Interactive Marketing, 18(1), 38–52. https://doi.org/10.1002/dir.10073
• Hollensen, S., Kotler, P., & Opresnik, M. O. (2022). Metaverse–the new marketing universe. Journal of Business Strategy, 44(3), 119–125.
• İlhan, T. T., & Uğurhan, Y. Z. C. (2019). SOSYAL MEDYADA GÖSTERİŞ TÜKETİMİ EĞİLİMİ ÖLÇEĞİ GELİŞTİRME ÇALIŞMASI. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 28–60.
• Karaca, M., & Mutlu, T. (2019). Nispetizm - Mış Gibi Yapmak: Sosyal Medyada Nispet Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Çalışma. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 40–51.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Koçak, G. P. (2017). Gösterişçi Tüketim Üzerine Teorik Ve Uygulamalı Bir Çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43(31), 79–112. https://www.researchgate.net/publication/349574174
• Kurtuluş, K. (2010). Araştırma Yöntemleri. In İstanbul, s. Türkmen Kitapevi.
• Lou, C. (2022). Social media influencers and followers: Theorization of a trans-parasocial relation and explication of its implications for influencer advertising. Journal of Advertising, 51(1), 4–21.
• Lou, C., & Yuan, S. (2019). Influencer Marketing: How Message Value and Credibility Affect Consumer Trust of Branded Content on Social Media. Journal of Interactive Advertising, 19(1), 58–73. https://doi.org/10.1080/15252019.2018.1533501
• Michaelsen, F., Collini, L., Jacob, C., GOANTA, C., Kettner, S. E., Bıshop, S., Hausemer, P., Thorun, C., & Yesıloglu, S. (2022). The impact of influencers on advertising and consumer protection in the Single Market. In In Policy Department for Economic, Scientific and Quality of Life Policies Directorate-General for Internal Policies. https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/IPOL_STU(2022)703350
• Miller, G. (2012). Tüketim Evrimi, Cinsiyet, Statü ve Tüketim (G. Vardar, Trans.). Alfa Basım Yayın.
• O’Cass, A., & McEwen, H. (2004). Exploring consumer status and conspicuous consumption. Journal of Consumer Behaviour, 4(1), 25–39. https://doi.org/10.1002/cb.155
• Odabaşı, Y. (2013). Tüketim Kültürü. In Baskı, İstanbul. Sistem Yayıncılık.
• Rashid, S., Warraich, U., Peerjan, G., & Salman, F. (2023). Impact of Social Media Opinion Leaders Influencers on Individual Consumption Decisions of Visually Conspicuous Products. Market Forces, 18(2), 139–162. https://doi.org/10.51153/mf.v18i2.637
• Sabuncuoğlu Ayda. (2015). Sosyal Medyanın Bir Gösteriş Tüketimi Mecrası Olarak Kullanımı. In Özgür Aydın Ziya & İşman Aytekin (Eds.), İletişim Çalışmaları 2015 (pp. 369–380). Sakarya Üniversitesi Yayınları. http://www.tojcam.net
• Shen, Z. (2021). A persuasive eWOM model for increasing consumer engagement on social media: evidence from Irish fashion micro-influencers. Journal of Research in Interactive Marketing, 15(2), 181–199. https://doi.org/10.1108/JRIM-10-2019-0161
• Syed, M., Ahmed, O., Azher, E., Salman, S., Siddiqui, H. M. A., & Javed, S. (2025). The Impact Of Influencer Marketıng On Consumer Purchase Intentıon: The Medıatıng Role Of Trust, Content, Consumer Engagement, And Popularıty. ASSAJ, 3(01), 147–166.
• Ünlü, S., & Muhammet Filan. (2021). Veblen’in gösterişçi tüketim kavramı çerçevesinde sosyal medya: Instagram influencer’ları üzerine bir analiz. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 12(6), 39–55.
• Valmohammadi, C., Asayesh, F., Mehdikhani, R., & Taraz, R. (2025). Influencer marketing, ewom, e-brand experience, and retail e-brand loyalty: Moderating influence of e-brand love. Journal of Relationship Marketing, 24(1), 66–92.
• Vilkaite-Vaitone, N. (2024). From Likes to Sustainability: How Social Media Influencers Are Changing the Way We Consume. Sustainability (Switzerland), 16(4). https://doi.org/10.3390/su16041393
• WPBeginner. (2025, January 10). wpbeginner. Https://Www.Wpbeginner.Com/Tr/Research/Influencer-Marketing-Statistics/.
• Yodi H P, Widyastuti S, & Noor, L. S. (2020). The Effects Of Content And Influencer Marketıng On Purchasıng Decısıons Of Fashıon Erıgo Company. Dinasti International Journal of Economics Finance & Accounting, 1(2), 345–357. https://doi.org/10.38035/DIJEFA
• Yücel, İ., & Kesgin, B. (2019). Üniversite Gençliğinin Durumu ve Yaşadığı Sorunlar: Yalova Örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7(17), 21–44.