Zoya Pirzad’ın Yek Ruz Mande Be ‘Îd-İ Pak (Paskalya’ya Bir Gün Kaldı) Adlı Eserinde İran Ermenileri

Yıl 2023, Sayı: 73, 89 - 108, 31.05.2023

Serpil Yıldırım , Yıldız Deveci Bozkuş

Öz

1952’de İran’ın Abadan şehrinde, İranlı Ermeni bir ailenin kızı olarak dünyaya gelen Zoya Pirzad, İran edebiyatının yaşayan önemli simaları arasında yer alır. Özellikle hikaye ve romanlarıyla dünya çapında bir üne sahip olan yazar gerek İran’da gerekse Ermenistan’da yakından takip edilen bir yazardır. Ünü ülke sınırlarını aşan Pirzad’ın eserleri başta Türkçe, İngilizce, Ermenice ve Fransızca olmak üzere çok sayıda dile tercüme edilmiştir. Araştırmacılar tarafından Pirzad’ın İran edebiyatının yanı sıra Ermeni Diaspora Edebiyatı’na da yeni bir bakış açısı kazandırdığı düşünülmektedir. Zira Ermeni bir ailede dünyaya gelen yazar, eserlerinde kendi inancı kapsamında İran’daki Ermeni topluluğunun Fars toplumuyla olan dini, siyasi ve toplumsal ilişkilerini irdeleyip İran’daki Ermeni ailelerinin kendi örf, adet ve inançlarını nasıl koruduklarını anlatmaktadır. İşte bu çalışmada Zoya Pirzad’ın سه کتاب (Üç Kitap) adlı eserinin içinde yer alan یک روز مانده به عید پاک (Paskalya’ya Bir Gün Kala) mecmuasında İran Ermenilerinin Farslarla olan ilişkilerinin nasıl kaleme alındığı incelenecektir. Bu çerçevede ilk etapta Pirzad’ın hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verdikten sonra, Pirzad’ın incelemeye tabi tuttuğumuz eserinde, İran Ermenilerinin yaşam tarzlarının, Farslarla olan ilişkilerinin ve İran’da yaşadıkları sorunların nasıl ele alındığına, yazarın İran Ermenilerine dair kullandığı ifadelere, terimlere ve üslubuna değinilecektir. Bu kapsamda Pirzad’ın kullandığı edebi dil, kaleme aldığı toplumsal konuların neler olduğu üzerinde de durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İranlılar, İran Romanı, Diaspora Ermenileri, Se Ketab, Zoya Pirzad

Kaynakça

• Basirizadeh, Fatemeh Sadat, and Mahnaz Soqandi, “A Comparative Study of the Psychoanalytical Portrayal of the Women Characters by Virginia Woolf and Zoya Pirzad.” Britain International of Humanities and Social Sciences (BIoHS) Journal 1, No. 1 (2019), 1-8. https://doi.org/10.33258 Deveci, Bozkuş, Yıldız. “Zoya Pirzad’ın Yek Ruz Mande be ‘id-i Pak (paskalya’ya bir gün kala) Adlı Eserinde Kadın İmgesi.” Çağdaş İran Edebiyatında Kadın içinde, 179-207, Ankara: Hece Yayınları, 2018.
• Deveci Bozkuş, Yıldız. Ortadoğu’da Ermeni Diasporası: İran, Lübnan ve Suriye Ermenilerine Dair Tarihi Bir Değerlendirme. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7(3), 1399-1430, 2020.
• Ferruhzâd, Pûrân, Kârnumâ-yi Zenân Kârâ-yi İrân ez Dîrûz ta Emrûz. Tahran: Neşr-i Katre, 1381.
• Kazemi, Foroogh and Shohreh Dalaee, “A Study of Gender Discourse in Zoya Pirzad Novels.” Journal of Advances in Linguistics 8, No. 1 (Bahar 2017), 1225-1228.
• Okyar, Onur, “İran Ekseninde Türkiye-Ermenistan İlişkileri: Anlaşmazlıktan Kazanca.” Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10, No. 2 (Aralık 2017), 1181-1206. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.284977
• Olsun, Aylin, “İran’ın, Yaşayan Kadın Yazarlarından Seçme Kitaplar”. https://aylinsatunolsun.com/sepideh-shamloo/
• Özgür, Ertuğrul Murat, “Küresel Göçün Sosyo-mekânsallığı: Ulusötesi Mekânlar/Yerelötesi Yerler, Topluluklar ve Kimlikler.” Coğrafi Bilimler Dergisi 16, No. 1 (Bahar 2018), 1-35. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000189 Özkul, Derya. “Ulus-ötesi göç: Uluslararası göç yazınında yeni bir paradigma.” Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar Tartışmalar içinde, ed. Suna Gülfer Ihlamur Öner- Aslı Şirin Öner, 483-500. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Pirzad, Zoya, Se Ketab. (13th ed.). Tahran: Neşr-i Merkez, 2006. Yardemir, Şerife, “Modern İran Edebiyatında Kadın Yazarlardan Zoyâ Pîrzâd ve Onun Se Ketab İsimli Öykü Mecmuasındaki Kadın Karakterler.” Çağdaş İran Edebiyatında Kadın içinde. Ankara: Hece Yayınları, 2018, 255-274. Yücetürk, Gamze ve Serpil Yıldırım, Arap ve Fars Kadın Öykücülerden İnciler. Ankara: Hece Yayınları, 2016.