ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINA GÖRE GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ÖZEL HAYATA SAYGI HAKKI

Year 2020, Volume: 15 Issue: 2, 415 - 449, 27.10.2020

Mehmet Kahraman Muhammed Şahin

Abstract

Bilişim teknolojilerinin gelişmesi ve kullanımının yaygınlaşması, kişisel
verilerin toplanmasını ve paylaşımını önemli ölçüde kolaylaştırmış ve bunun
sonuçları bireylerin temel hak ve özgürlüklerini etkilediği için hukuki düzenlemeler
yapma ihtiyacı doğmuştur. Gerek dünya genelinde ve gerekse ülkemizde
kişisel verileri korumayı amaçlayan çeşitli hukuksal düzenlemeler yapılmış,
bunun doğal bir sonucu olarak, mahkemelerde görülen davalar neticesinde yargı
içtihatları oluşmuştur. Nitekim gerek AİHM’nin ve gerekse AYM’nin konu
hakkında önemli kararları bulunmaktadır.
Özel hayata saygı hakkı kapsamında yer alan kişisel verilerinin korunması,
Anayasanın 20. maddesinde düzenlenmiştir. Anayasa Mahkemesinin bu
kapsamda verdiği bireysel başvuru ve norm denetimi kararları artış eğilimi göstermektedir.
Mahkemeye bu konuda yapılan başvurulardan bir kısmı, güvenlik
soruşturmaları ve arşiv araştırması kapsamındaki bilgilerinin işlenmesinden ve
kullanılmasından kaynaklanan hak ihlallerine ilişkindir. Güvenlik soruşturması
ve arşiv araştırması kapsamındaki bilgilerin arşivlenerek saklanması, bireylerin
özel hayatını olumsuz yönde etkileyeceğinden, bu kapsamdaki verilerin nasıl ve
ne kadar süre tutulacağı, ne şekilde kullanılacağı ve bu konuda kişiler için sağlanan
güvencelerin neler olduğunun incelenmesi gerekliliğinden hareketle yapılan
bu çalışmada, Anayasa Mahkemesinin Fatih Saraman kararı ve 4045 Sayılı
Kanun’a ilişkin olarak verdiği iptal kararı ele alınmıştır. Çalışmada Anayasa
Mahkemesinin başvuruları incelerken izlediği yöntem, belirlediği ilkeler, hak
ihlallerine yaklaşımı ve özel hayata saygı hakkı bağlamında kişisel verilerin
korunması hakkına ilişkin değerlendirmeleri incelenmiştir.

Keywords

Güvenlik soruşturması, arşiv araştırması, özel hayata saygı hakkı, kişisel veri, kişisel verilerin korunması

References

• ARTUK Mehmet Emin; GÖKÇEN Ahmet ve YENİDÜNYA Ahmet Caner, Ceza Hukuk Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 7. B., Ankara. 2013
• ERDEMLİ Mahmut ve ONUR Tolga. “Türkiye’de Özel Hayat ve Bilgi Edinme Hakkı İlişkisi: Bilgi Edinme Kurulundan İki Adım İleri Bir Adım Geri”, Ankara Barosu Dergisi, S.3. 2014
• GÜNGÖR Devrim ve OKUYUCU Güneş, “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 65 (4), 2016, ss. 1951-1965.
• KANMAZ Fatih, Özel Hayata Karşı Suçlar, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015
• KILINÇ Doğan, “Anayasal Bir Hak Olarak Kişisel Verilerin Korunması”, AÜHFD, 61 (3) 2012, ss. 1089-1169.
• KİLKELLY Ursula, “Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Sekizinci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz”, İnsan Hakları El Kitapları, No. 1, Strazburg, 2001
• KOCA Mahmut ve ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 3. B., Ankara, 2016
• KUNTER Nurullah; YENİSEY Feridun ve NUHOĞLU Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul, 2010
• MİLLARD Christopher and HON W. Kuan, “Defining Personal Data in e-Social Science”, Information, Communication and Society, 2012, Vol 15(1) pp. 66-84.
• OKUR Nurdan, Anayasa Hukuku Açısından Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara, 2010
• ÖZBEK Veli Özer; KANBUR Mehmet Nihat, DOĞAN Koray, BACAKSIZ Pınar ve TEPE İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, 2015
• ÖZBUDUN, Ergun, “Anayasa Hukuku Bakımından Özel Haberleşmenin Gizliliği”, Ankara Hukuk Fakültesi Ellinci Yıl Armağanı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1997
• SEVİMLİ Kamil Ahmet, İşçinin Özel Yaşamına Müdahalenin Sınırları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2006
• SOYASLAN, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014
• ŞİMŞEK, Oğuz, “4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu ve Kanunun 4. Maddesine Göre "Kayıt ve Verilerin İncelenmesi" ve Kişisel Nitelikli Verilerin Korunması”; İzmir Barosu Dergisi, S. 4, 2001
• ŞAHİN Cumhur ve GÖKTÜRK Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Ankara, 2016
• TOROSLU Nevzat ve FEYZİOĞLU Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2016
• ÜZELTÜRK, Sultan, 1982 Anayasası ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesine Göre özel Hayatın Gizliliği Hakkı, Beta Yayıncılık, İstanbul
• ÜLKÜ, Muhammet Murat, 5237 Sayılı TCK 132-140. Maddelerinde Yer Alan Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar, Samsun, 2005
• WARREN Samuel D. and BRANDEIS Louis D., “The Right to Privacy”, Harward Law Review, Vol. 4, No. 5, 1890, pp. 193-220.