KORUMA AMACIYLA ÖZGÜRLÜĞÜN KISITLANMASI KAPSAMINDA KURUMA YERLEŞTİRME VE KURUMDAN ÇIKARMA KARARI VE BU KARARLARA KARŞI BAŞVURULABİLECEK YOLLAR

Year 2023, Volume: 18 Issue: 1, 3 - 46, 28.04.2023

Murat Doğan Burak Yakan

https://doi.org/10.58820/eruhfd.1288923

Abstract

Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması, bir gerçek kişinin, belirli zayıflık hallerinin varlığı halinde ihtiyaç duyduğu kişisel korunmanın sağlanması amacıyla iradesine karşı veya iradesi olmaksızın bir kuruma yerleştirilmesi veya bulunduğu kurumda alıkonulmasıdır.

Bu tedbir, gerçek kişiler hakkında uygulanır. Bir vesayeti tedbiri olarak koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanabilmesi için zorunlu şartlardan biri de kısıtlanacak kişinin yerleştirileceği elverişli bir kurumun bulunmasıdır. Kurumun bulunmaması veya bulunmakla beraber elverişli olmaması halinde yerleştirme kararı verilemez.

Kurum kavramının kapsamına, kişinin iradesine karşı veya iradesi bulunmaksızın hareket serbestisinin hissedilebilir ölçüde sınırlandırılarak kişisel korunmasının sağlandığı, hastane, bakımevi, yurt, rehabilitasyon merkezleri veya klinik gibi yerler girmektedir.

Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması kurumundan beklenen amacın gerçekleştirilmesi, kişinin ihtiyaç duyduğu tedavi, eğitim, ıslah veya bakımı sağlamaya elverişli kurumlar sayesinde mümkün olur. Bu sebeple, sözü edilen kurumların hem fiziki hem de hukuki yapılarının pozitif hukuk düzenlemesiyle belirlenmesi gerekir.

Kurum, organizasyon yapısı, personel kapasitesi ve benzeri özellikleri ile kişinin ihtiyacı olan tedavi, eğitim, ıslah veya bakımı kişiye özgü olarak esaslı bir şekilde sağlamaya yetecek düzeyde olması halinde elverişli kabul edilir. Kurumun, kişinin kolaylıkla ayrılmasını engelleyici güvenlik önlemlerini haiz olması da gerekir. Kısıtlanan kişinin kuruma yerleştirilmesine ve kurumdan çıkarılmasına ilişkin kararlara karşı itiraz yoluna başvurmak mümkündür. İtiraz hakkında yerleştirme kararı verilen kişi tarafından yapılabileceği gibi onun yakınları tarafından da yapılabilir.

İtiraz denetim makamına (asliye hukuk mahkemesine) yapılmalıdır. Denetim makamının kararına karşı ise istinaf yoluna başvurmak mümkündür.

Keywords

Koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması, kurama yerleştirme, elverişli kurum, kurumdan çıkarma, itiraz

The Decision to Reserve and Remove from The Institution within The Scope of Restriction of Liberty for Protection and Methods Against These Decisions

Abstract

Restriction of freedom for the purpose of protection is the placement or detention of a natural person in an institution against his will or without his will, in order to provide the personal protection he needs in case of certain weakness. This measure applies to natural persons.

One of the mandatory conditions for the restriction of freedom for the purpose of protecting the guardianship is the existence of a suitable institution where the person to be restricted will be placed. If the institution does not exist or is not available, a placement decision cannot be made.

The scope of the concept of institution includes places such as hospitals, nursing homes, dormitories, rehabilitation centers or clinics where personal protection is ensured by perceptibly limiting the freedom of movement against or without the will of the person.

The realization of the purpose expected from the institution of restriction of freedom for the purpose of protection is possible through institutions that are suitable for providing the treatment, education, correction or care that the person needs. For this reason, both the physical and legal structures of the mentioned institutions should be determined by positive law regulation.

The institution is considered suitable if its organizational structure, personnel capacity and similar features are sufficient to provide the treatment, education, improvement or care that the person needs in a fundamental way. The institution should also have security measures that prevent the person from leaving easily.

It is possible to appeal against the decisions regarding the placement and removal of the restricted person from the institution. The objection can be made by the person on whom the placement decision is made, or it can be made by his/her relatives.

The appeal must be made to the supervisory authority (the court of first instance). It is possible to appeal against the decision of the supervisory authority

Keywords

Restriction of freedom for the purpose of protection, placement in theory, eligible institution, expulsion, objection

References

• Akıntürk, Turgut/Ateş, Derya. Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku. 23. Baskı. İstanbul: Beta, 2021.
• Aydın-Özdemir, Elif. “19.12.2008 Tarihli İsviçre Medeni Kanunu Değişikliği ile Karşılaştırmalı Olarak Türk Medeni Kanunu’nda Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Düzenlemesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, sayı 2 (2013): 171–209.
• Çavuşoğlu Işıntan, Pelin. “Türk Hukukunda Yeni Bir Müessese Koruma Amacıyla Kişi Özgürlüğünün Kısıtlanması (MK m. 432-437)”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3, sayı 2 (2004): 297–306.
• Cumalıoğlu, Emre. “Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması: Özellikle Psikososyal Engelli Bireyler Bakımından ‘Elverişli Kurum’ Sorunu”. İzmir Barosu Dergisi, sayı 1 (2021): 15-51.
• Dağlı, Mehmet. Emsal İçtihatlarla Türk Medeni Hukukunda Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması. Ankara: Turhan, 2011.
• Gençcan, Ömer Uğur. “Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Davaları”. Adalet Dergisi, sayı 12 (2002): 40–51.
• Gümüş, Mustafa Alper. “Kısıtlı ve Kısıtlı Olmayan Ergin Kişilerin Koruma Amaçlı Özgürlüğünün Kısıtlanması (TMK 432-437)”. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, sayı 2 (2004): 189–228.
• Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Geiser, Thomas. Zivilgesetzbuch I: Art. 1–456 ZGB (Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht). 3. Auflage. Basel: Helbing & Lichtenhahn, 2006.
• İmamoğlu, Selma Hülya. “İsviçre Medeni Kanununun Yurtlarda veya Bakım Kurumlarında Kalan Ayırt Etme Gücü Bulunmayan Kişiler Hakkındaki Hükümleri ve Türk Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 68, sayı 1 (2019): 213–240.
• İmamoğlu, Selma Hülya. “Vesayet Altındaki Küçüğün Koruma Amacıyla Özgürlüğünün Kısıtlanması (TMK 446)”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 54, sayı 4 (2005): 299–342.
• Karabağ Bulut, Nil. “Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Kurumunun Ağır Tehlike Arz Eden Salgın Hastalık Hali Bakımından Elverişliliğinin Değerlendirilmesi”. İstanbul Hukuk Mecmuası 78, sayı 2 (26 Ekim 2020): 517–561. https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0010.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Aile Hukuku. 5. Baskı. Ankara: Turhan, 2020.
• Kocaağa, Köksal. “Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, sayı 1 Onaran, Bilge. “Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması (TMK 432- 437)” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İsanbul, 2005.
• Öztan, Bilge. Aile Hukuku. 6. Baskı. Ankara: Turhan, 2015.
• Sert, Gürkan/Özçelik, Hatice/Yıldırım, Gülay. “Türkiye’de Akıl Hastalığı Olan Hastalarda Zorla Yatırma ve Zorla Tedavi/ Hukuki ve Etik Sorunlar”. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 9, sayı 3 (2019): 393– 404.
• Spirig, Eugen. “Die Allgemeine Ordnung der Vonnundschaft, Die fürsorgerische Freiheitsentziehung Art. 397a- 397f”. Içinde Kommentar zum Schvveizerischen Zivilgesetzbuch, II. Band, Das Familienrecht, editör Peter Gauch ve Jörg Schmid, 3. Auflage. Zürich: Schulthess, 1995.
• Tuor, Peter/Schnyder, Bemhard/Schmid, Jörg/Rumo-Jungo, Alexandra. Das Schvveizerische Zivilgesetzbuch. 12. Auflage. Zürich: Schulthess, 2002.
• Yavuz, Cevdet/Erlüle, Fulya/Topuz, Murat. Yeni Vesayet Hukukuna Doğru: Yetişkinlerin Korunması Hukuku (İsviçre Örneği). İstanbul: Beta, 2017.
• Yıldız, Ekrem/Gürsoy, Serhan. Türk Vesayet Hukuku Yargılama Usul ve Esasları. İstanbul: Vedat, 2010.