Ekinci Gazetesi’nde Osmanlı Devleti İle İlgili Haberler (1876-1877)

Year 2024, Issue: 9, 32 - 39, 31.12.2024

Okan Yeşilot

https://doi.org/10.52003/etutdergisi.1578705

Abstract

Uzun yıllar Çarlık Rusya’nın hakimiyeti altında yaşayan Azerbaycan’da kültürel bilinç ve bağımsızlık fikrinin oluşmasında aydınların önemli katkıları olmuştur. Bu aydınların ilk ve en önemlilerinden biri de Hasan Melikzade Zerdabi’dir. Zerdabi yalnızca Azerbaycan Türkleri tarafından değil başlattığı basın yayın faaliyetleri sayesinde bütün Türk Dünyası tarafından tanınmıştır. Zerdabi’nin büyük zorluklar ve mücadeleler sonrasında çıkarmayı başardığı Ekinci gazetesi Azerbaycan’da Türkçe yayımlanan ilk gazetedir. Azerbaycan halkının uyanışında rol model olarak öne çıkan Ekinci gazetesi Türk Dünyasında yaşanan gelişmelere satırlarında genişçe yer vermiştir. Ekinci’de, Osmanlı Devleti’nin siyasi durumu ve Avrupa Devletleri ile ikili ilişkileri; Osmanlı-İran ilişkileri, Osmanlı-Afrika ilişkileri, Rusya Müslümanları, Osmanlı hâkimiyeti altında yaşayan Hristiyan ve diğer gayrimüslim halklar, Osmanlı’nın eğitim meseleleri, Bosna ve Balkanlarda yaşanan gelişmeler, Osmanlı-Mısır ilişkileri, Osmanlı-Orta Asya ilişkileri ve savaş yardımları yer bulmuştur. Bu çalışmada Ekinci gazetesinin Osmanlı Devleti’nin siyasi ve ekonomik açıdan zorlu bir dönemden geçtiği 1876-1877 yılları arasında yayınlanan nüshalarına ağırlık verilmiştir. Bu dönemde Osmanlı’nın yönetim kademesinde gerçekleşen büyük ya da küçük tüm değişimler Ekinci’de yer alırken aynı zamanda ülkenin içinde bulunduğu siyasi buhran da gözler önüne serilmiştir.

Keywords

Hasan Melikzade Zerdabi, Ekinci, Azerbaycan, Osmanlı Devleti, Bakü

News about the Ottoman Empire in Ekinci Newspaper (1876-1877)

Abstract

In Azerbaijan, which was under the rule of Tsarist Russia for a considerable period of time, intellectuals played a pivotal role in shaping the country's cultural consciousness and the concept of independence. One of the earliest and most significant of these intellectuals was Hasan Melikzade Zerdabi. Zerdabi was acknowledged not only by the Azerbaijani Turks but also by the wider Turkic community as a result of the press and broadcasting activities he initiated. The newspaper Ekinci, which Zerdabi was able to publish following considerable challenges and adversity, was the inaugural Turkish-language publication in Azerbaijan. The Ekinci newspaper, which served as a model for the awakening of the Azerbaijani people, provided extensive coverage of developments in the Turkic world. The political situation of the Ottoman Empire and its bilateral relations with European states, Ottoman-Iranian relations, Ottoman-African relations, the Muslim populations of Russia, Christian and other non-Muslim peoples living under Ottoman rule, the educational issues of the Ottoman Empire, developments in Bosnia and the Balkans, Ottoman-Egyptian relations, Ottoman-Central Asian relations and war aid were all subjects covered in the pages of Ekinci. This study concentrates on the content of the Ekinci newspaper, published between 1876 and 1877, a period during which the Ottoman Empire was experiencing significant political and economic challenges. During this time, the newspaper provided comprehensive coverage of developments within the Ottoman administration, including both major and minor changes, while also shedding light on the political crisis unfolding within the country.

Keywords

Hasan Melikzade Zerdabi, Ekinci, Azerbaijan, Ottoman Empire, Baku

References

• Ekinci, 22 İyul 1875, No: 1.
• Ekinci, 5 Avqust 1875, No: 2.
• Ekinci, 21 Avqust 1875, No: 3.
• Ekinci, 27 May 1876, No: 10.
• Ekinci, 11 İyun 1876, No: 11.
• Ekinci, 25 İyun 1876, No: 12.
• Ekinci, 11 İyul 1876, No: 13.
• Ekinci, 9 Avgust 1876, No: 15.
• Ekinci, 8 Sentyabr 1876, No: 17.
• Ekinci, 8 Oktyabr 1876, No: 19.
• Ekinci, 6 Noyabr 1876, No: 21.
• Ekinci, 4 Yanvar 1877, No: 1.
• Ekinci, 18 Yanvar 1877, No: 2.
• Ekinci, 2 Fevral 1877, No: 3.
• Ekinci, 28 Aprel 1877, No: 9.
• Ekinci, 1 Sentyabr 1877, No: 18.
• Ekinci, 15 Sentyabr 1877, No: 19.
• Ekinci, 29 Sentyabr 1877, No: 20.
• “Hasanbey Melikov Zerdabinin Tercümeyi Halı”. (1939). Revolyosiya i Kultura, No: 6, Bakı.
• İnan, M.K. (1982). Son Sadrazamlar I. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kapıcı, Ö. (2015-2). “Slav Birliğinden Balkan Birliğine: 1866-1868 Birinci Balkan İttifakı ve Rus Dış Politikasında Balkan Çıkmazı”. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi. (28) 77-119.
• Kaya, G. (Güz 2015). “Bürokratik Nüfûza Karşı Monarşik Egemenliği Yeniden Kurgulamak Üzerine Bir Girişim: Mahmud Nedim Paşa’nın Görüşlerinde Ahlâk ve Devlet İdares”. OTAM. (38), 55-94.
• Koray, E. (1983). “Yeni Osmanlılar”. Belleten, C XLVII, S 186, 563-582.
• Köyüşov, Z. (1976). “Maarif ve Traggi Çarcısı”. Azerbaycan Kommunisti, No: 5.
• Melikova, H. (1985). “Biografiya Gasan Beka Melikova-Zardabi”. Sovremenniki O G. Zardabi, Baku: Elm.
• Memedov, V, (1977). Gazeta Ekinci. Baku.
• Memmedov, Z. (1993). “Hasanbey Melikov Zerdabinin Dünya Görüşünde Gabakçıl Rus İlmi ve Medeniyetinin Tesiri”. Azerbaycan Jurnalı, No: 2.
• Uzunçarşılı, İ.H., (1943). “Sultan Abdülâziz Vâk’asına Dair Vak'anüvis Lütfi Efendinin Bir Risalesi”. Belleten, C VII, 28, [Cumhuriyetin Yirminci Yıldönümü Münasebetiyle Özel Sayı], 349-373.
• Yahyazade, S. M. (1950). “K voprosu o strukture i tematike gazetı Ekinci”. Dokladı Akademii Nauk ASSR, C. VI, No: 7.
• Yeşilot, O. (2012). Hasan Melikzade Zerdabi ve Ekinci Gazetesi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Yeşilot, O. (2023). “Maarifperver Bir Türk Kadını: Hanife Hanım Melikova (1856-1929)”, Türk Tarihinde İz Bırakan Kadınlar. (ed. Okan Yeşilot vd.), İstanbul: VakıfBank Kültür Yayınları, 331-344.
• Yılmaz, M. (Haziran 2023). “Jön Türk Muhalefetinde Osmanlı’nın Meşrû Hükümdarı: V. Murâd”. Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 17, 203-221.