Göç Hareketleri Bağlamında Türkiye – Avrupa Birliği İlişkileri

Yıl 2023, Sayı: 18, 49 - 76, 01.12.2023

Erol Nagaş

Öz

Dünya tarihi boyunca insanlar çeşitli nedenlerle göç hareketlerinde bulunmuş, ülkeler ve toplumlar bu göç hareketleri sonucunda birçok siyasal, ekonomik ve toplumsal etkiye maruz kalmıştır. Tarihin ilk çağlarında meydana gelen kavimler göçünden modern zamanlardaki, savaşlar ve ekonomik krizler nedeniyle ortaya çıkan göçlere kadar her biri dünya tarihini derinden ayrı ayrı etkileyen önemli olaylardır. Bu bağlamda Avrupa ülkelerinin birbirleri arasında ve Türkiye – Avrupa ülkeleri arasında meydana gelen göç hareketleri tarihi açıdan oldukça dikkat çekici etkilere sahiptir. Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı’nın ardından ortaya çıkan Balkan göçmenleri konusunu ele alış şekli ve bu bağlamda ortaya çıkan 1934 tarihli 2510 sayılı İskan Kanunu ile bugünkü göç sorununu ele alış şekli farklılık göstermektedir. Bunun yanında özellikle Avrupa Birliği’nin (AB) kurulmasından sonra birliğin ortaya koyduğu göçmen politikaları ve bu bağlamda Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelerle farklı zamanlarda yaptığı geri kabul anlaşmaları birliğin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapısını yakından etkilemektedir. Bu çalışmada göçle ilgili kavramlar, bu konuda ortaya çıkan sorunlar, Türkiye ve AB’nin göç tarihi ve bu göç hareketlerinin Türkiye – AB ilişkilerine etkileri, en nihayetinde Türkiye ve AB’nin imzaladığı geri kabul anlaşması ile bu geri kabul anlaşmasının etkileri ele alınmıştır. Amaç, Türkiye ile AB arasındaki tarihsel süreç, üyelik müzakereleri ve vize serbestisi gibi konuların göç krizinden nasıl etkilendiğini ve geri kabul anlaşmasının her iki taraf için de önemini ortaya koymaktır. Çalışmada konuyla ilgili akademik makalelerden, internet sitelerinden, AB resmi istatistik kurumu Eurostat’ın 2022/10 AB vatandaşlık başvuru istatistikleri ve TÜİK’in 2019 yılı itibariyle Türkiye’ye gelen ve Türkiye’den giden göçmen istatistiklerinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göç, AB, Türkiye-AB İlişkileri

Kaynakça

• AA (2023). Avrupa Parlamentosu, AB’nin göç ve iltica kurallarını değiştirecek paketi onayladı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/avrupa-parlamentosu-abnin-goc-ve-iltica-kurallarini-degistirecek-paketi-onayladi/2877449 (Erişim Tarihi 30 Eylül 2023)
• Aydın, E. (2018). Avrupa Birliği Mevzuatında Güvenli Üçüncü Ülke Kavramı ve Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşmasına Yansımaları. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 38 (1), 11-40.
• Batır, K. (2018). Avrupa Birliği’nin Geri Kabul Anlaşmaları: Türkiye ile AB Arasında İmzalanan Geri Kabul Anlaşması Çerçevesinde Hukuki Bir Değerlendirme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15 (30), 585-604.
• Coleman, N. (2009). European Readmission Policy, Third Country Interests and Refugee Rights, Immigration and Asylum Law and Policy in Europe. Martinus Nijhoff Publishers 74
• Cumhuriyet Gazetesi (2022). Nüfus Müdürlüğü: 221 bin 671 Suriyeli, Türk vatandaşlığı aldı. https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/nufus-mudurlugu-221-bin-671-suriyeli-turk-vatandasligi-aldi-2008367 (Erişim Tarihi 11 Aralık 2022).
• Cumhuriyet Gazetesi (2022). Meloni’den Fransa ve Avrupa’ya göç tepkisi: Türkiye’ye milyarlarca Euro harcadık. https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/meloniden-fransa-ve-avrupaya-goc-tepkisi-turkiyeye-milyarlarca-avro-harcadik-2001855 (Erişim Tarihi 26 Aralık 2022).
• Demir, O. O., & Soyupek, Y. (2015). Mülteci krizi denkleminde AB ve Türkiye: İlkeler, çıkarlar ve kaygılar. Göç Çalışmaları Merkezi, Global Politika ve Strateji Yayınları, 6 ,20
• Dinçer, S. & Eşsiz, F. P. (2021). Uluslararası Göç Olgusu ve “Arap Baharı” Sürecinde Değişime Uğrayan Avrupa Birliği Göç Politikaları. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 7 (1), 68-84.
• Euronews (2023). Avrupa Birliği ülkeleri ortak bir göç politikasını oylamak üzere bir araya geliyor. https://tr.euronews.com/2023/06/06/avrupa-birligi-ulkeleri-ortak-bir-goc-politikasini-oylamak-uzere-bir-araya-geliyor (Erişim Tarihi 30 Eylül 2023)
• Eurostat (2022). Asylum applicants by type of applicant, citizenship, age and sex- monthly data. https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/migr_asyappctzm/default/map?lang=en (Erişim Tarihi 10 Aralık 2022).