ANTİK YUNAN FELSEFESİ VE SUSKUNLUK SARMALI BAĞLAMINDA ANTİGONE TRAGEDYASI

Year 2022, Volume: 5 Issue: 2, 250 - 272, 25.08.2022

Birgül Yeşiloğlu Güler

https://doi.org/10.55666/folklor.1088315

Abstract

İnsanlık tarihinin en eski sanat dallarından biri olan tiyatro sanatı; gerek kapsamı, gerekse de uygulanma biçimi bakımından diğer bilim ve sanat dallarıyla da sıkı ilişki içindedir. Söz konusu bu çalışmada; iletişim bilimi ile tiyatro sanatı arasındaki ilişki ‘Suskunluk Sarmalı’ bağlamında açıklanmaya çalışılmıştır. Bu yönelişle suskunluk sarmalı kuramı ile tiyatro sanatı arasındaki etkileşimi örneklendirmek adına Sophokles’in ‘Antigone’ adlı oyunu, model olarak seçilmiştir. Bu amaçla oyunun derin anlamına yönelik çözümleme stratejisinde dramaturjik inceleme yöntemi kullanılmıştır.
Tragedyalar felsefenin gelişmesinde büyük bir etkiye sahiptir. İnsan yaşamına ve hayal gücüne dair ne varsa onları tragedyalarda bulmak mümkündür. Tragedyalar içerdikleri konu ve bilgi açısından yaşamın tüm yönlerini gözler önüne serdiği için içlerinde felsefenin de olması gayet doğal bir durumdur. Bu nedenle Antik Yunan tragedyaları daha iyi analiz edilmeli ve toplum ile bireye verdiği mesajlar felsefi açılardan da incelenmelidir. Antigone tragedyası buna en iyi örneklerden biridir. Çünkü Antigone tragedyasında Sophokles iktidar gücüyle donatılmış bir kral ile inandığı değerler uğruna ölümü göze almaktan korkmayan bir kadın karakteri karşı karşıya getirmiştir. Bu nedenle Antigone tragedyasının günümüze kadar değerini korumasının önemli nedenlerinden biri feminist bir metin olmasıdır. Kral iktidarın temsilcisi olduğu için gücün temsilcisi ve korkuyu üreten ana kaynaktır. Antigone ise kralın yasalarıyla ürettiği korkuya rağmen doğanın tanrısal yasalarına olan inancı gereği bedel ödemeyi göze alacak kadar cesurdur. Suskunluk sarmalı bağlamında Antigone tragedyasına baktığımızda karşımıza; iktidar, korku ve susma kavramları çıkmaktadır. Bu bağlamda suskunluk sarmalı kuramıyla yakın ilişki içinde olan bu kavramların Antigone tragedyasının işlevlik göstermesi tragedya içinde suskunluk sarmalının izini sürmek açısından önemlidir. Suskunluk Sarmalı Teorisine göre bireyler toplumda fikirlerini beyan ederken dışlanma korkusu ile susma eğilimi göstermektedir. Birey fikrini beyan etmeden önce tartışma konusu hakkındaki kanaat ortamını ölçer ve eğer kendi görüşü ile baskın olan görüş uyuşuyorsa konuşma eğilimi göstermekte, uyuşmaması durumunda ise dışlanma korkusuna kapılarak susma eğilimi göstermektedir. Söz konusu bu çalışmada; Antik Yunan felsefesi ve suskunluk sarmalı arasındaki ilişki Sophokles’in Antigone tragedyası bağlamında açıklanmaya çalışılmıştır.

Keywords

Tiyatro, Sophokles, Antigone, Suskunluk Sarmalı, Antik Yunan felsefesi

Supporting Institution

YOK

Project Number

YOK

References

• ABADAN, N. (1956). Halk Efkârı. Ankara; Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Akal, C. B. (1998). İktidarın Üç Yüzü, Ankara: Dost Kitabevi
• AKAL, C., B., (1990). Sivil Toplumun Tanrısı. İstanbul; Afa Yayınları.
• AKALIN, A. G. (2003). Eskiçağda Grek Kadının Toplumsal Yaşantısı. Ankara
• ALKAN, T. & ERGİL, D. (1980). Siyaset Psikolojisi Siyasal Toplumsallaşma ve Yabancılaşma. Ankara: Turhan Kitabevi.
• ALTHUSSER, L. (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtlar. çev; Alp Tümertekin. İstanbul; İthaki Yayınları.
• BAUDRİLLARD, J. (1991). Sessiz Yığınların Gölgesinde Ya Da Toplumsalın Sonu. İstanbul; Ayrıntı Yayınevi
• BOAL, A. (2008). Ezilenlerin Tiyatrosu. çev: Necdet Hasgül, İstanbul; Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• CAMUS, A. (1994). Başkaldıran İnsan. çev: Tahsin Yücel, İstanbul; Can Yayınları.
• CAMUS, A. (2010). Sisifos Söyleni. çev: Tahsin Yücel, İstanbul; Can Yayınları.
• CASTORİADİS, C. (2001). Dünyaya İnsana ve Topluma Dair. çev: Hülya Tufan. İstanbul; İletişim Yayınları.
• CLASTRES, P. (1991). Devlete Karşı Toplum. çev: Mehmet Sert-Nedim Demirtaş. İstanbul; Ayrıntı Yayınları;
• ÇALIŞLAR, Aziz. (1993). Tiyatronun ABC’si. İstanbul: Simavi Yayınları.
• ÇAMURDAN, E. (1996). Çağdaş Tiyatro ve Dramaturgi. İstanbul; Mitos Boyut Yayınları.
• DÖKMEN, Ü. (2006). İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• DUHM, D. (1996). Kapitalizmde Korku. çev: Sargut Şölçün, Ankara; Ayraç Yayınevi.
• ERHAT, A. (2002). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitabevi. İstanbul
• ERDOĞAN, İ. (2011). İletişimi Anlamak. Ankara; Pozitif Matbaacılık.
• FOUCAULT, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. çev: Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara; İmge Kitabevi Yayınları.
• FOUCAULT, M. (2000). Özne ve Erk. çev: Işık Ergüden-Osman Akınhay, İstanbul; Ayrıntı Yayınları.
• FRİEDELL, E. (1999). Antik Yunan’ın Kültür Tarihi. Çeviren: Necati Aça, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları:219, 251.
• FREUD: (2006). Kitle Psikolojisi. çev: Kamuran Şipal, İstanbul; Cem Yayınevi.
• FROMM, E. (1985). Kendini Savunan İnsan. çev: Necla Arat, İstanbul; Say Yayınları.
• GERAS, N. (2002) Marx ve İnsan Doğası. Çevirenler: İsmet Akça, Görkem Doğan, İstanbul: Birikim Yayınları.
• HABERMAS, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Çevirenler: Tanıl Bora, Mithat Sancar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• HALİS, Ç. (2012). Korku Siyaseti ve Siyaset Korkusu. İstanbul İletişim Yayınları.
• HEGEL, G. W. (1991) Hukuk Felsefesinin Prensipleri. çev: Cenap Karakaya, İstanbul; Sosyal Yayınlar.
• HOBBES, T. (2007). Leviathan. çev: Semih Lim, İstanbul; Yapı Kredi Yayınları,
• KANT, I. (1999). Pratik Aklın Eleştirisi. çev: Ioanna Kuçuradi-Ülker Gökberk-Füsun A, İstanbul; Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• KAPANİ, M. (1992). Politika Bilimine Giriş. Ankara; Bilgi Yayınevi.
• LOCKE, J. (2013). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. çev: Vehbi Hacıkadiroğlu, İstanbul; Kabalcı Yayıncılık.
• MANNONİ, P. (1992). Korku. çev: Işın Gürbüz. İstanbul; İletişim Yayınları,
• MARX, K. & ENGELS, F. (2004). Alman İdeolojisi (Feuerbach). çev: Sevim Belli, Ankara; Sol Yayınları.
• MARX, K. (2011). Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı. çev: Sevim Belli, Ankara; Sol Yayınları.
• MASLOW, A. H. (1970). Motivation and Personality. New York: Harper and Row.
• MONTAİGNE, M. (1987). Denemeler, Çeviren: Sabahattin Eyuboğlu, İstanbul: Cem Yayınları:109.
• MONTESQUİEU (2014). Kanunların Ruhu Üzerine. çev: Fehmi Baldaş, İstanbul; Matsis Matbaa.
• NEUMANN, N., E. (1998). Kamuoyu Suskunluk Sarmalının Keşfi. çev: Murat Özkök, Birinci Baskı, Ankara; Dost Kitabevi.
• NİETZSCHE F. (2001). İyinin ve Kötünün Ötesinde. Çev: Prof. Dr. Ahmet İnam, İstanbul: Yorum Yayınevi.
• NİETZSCHE, F. (2011). Yunan Tragedyası Üzerine İki Konferans. İstanbul: Say Yayınları, Bütün Yapıtları 17.
• NUTKU, Ö. (1983). Dram Sanatı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları
• NUTKU, Ö. (2000). Dünya Tiyatrosu Tarihi Cilt 1. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• NUTKU, H. (2006). Dramaturgi Oyun Sanatbilimi. İstanbul; Mitos Boyut Yayınları.
• ROUSSEAU, J., J. (2006). Toplum Sözleşmesi. çev: Vedat Günyol, İstanbul; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• RUSSELL, B. (1990). Erk, çev: Mete Ergin, İstanbul; Cem Yayınevi.
• SARTORİ, G. (1996), Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. Çeviri: Tunçer Karamustafaoğlu ve Mehmet Turhan, Ankara: Yetkin Yayınları.
• SCOTT, C., J. (1995). Tahakküm ve Direniş Sanatları. Çev: Alev Türker, İstanbul; Ayrıntı Yayınları.
• SOPHOKLES, (1941). Antigone. Çeviren: Sebahattin Ali, İstanbul: Maarif Matbaası
• SPİNOZA, B. (2007) Tractatus Politicus, Çev: Murat Erşen, Ankara; Dost Kitabevi Yayınları
• SPİNOZA, B. (2011) Etika çev. Hilmi Ziya Ülken. İstanbul: Dost Yayınevi.
• ŞENER: (1993). Oyundan Düşünceye. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• TUNCEL, B. (1938). Tiyatro Tarihi, İstanbul: İstanbul Devlet Basımevi