TÜRKÇE EĞİTİMİNDE MİLLÎ EGEMENLİK VE DEMOKRASİ KAVRAMLARININ KULLANIMI

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 186 - 207, 30.04.2023

Yusuf Taşkın , Muhammed Eyyüp Sallabaş

https://doi.org/10.55666/folklor.1195282

Öz

Millî eğitimin, özellikle millî konuların öğretilmesinde ve bir ülkenin geçmişine, bugününe ve geleceğine dair önemli kararların alınmasında katkısı oldukça büyüktür. Hayatın en önemli duraklarından biri olan millî eğitimin insan üzerindeki rolü tartışılmaz bir gerçektir. Millî konuların öğretiminde Türkçe eğitimi ayrı bir öneme sahiptir. Bu sebeple Türkçe eğitiminin öğretim programından ders kitaplarına kadar titizlikle planlanması gerekir. Ortaokul çağı somut işlemlerden soyut işlemlere geçiş dönemi olduğu için bu dönemde millî egemenlik ve demokrasi konularında verilecek nitelikli bir eğitim oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, millî egemenlik ve demokrasi kavramlarına Türkçe Eğitimi'nde ne kadar yer verildiğini tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı ve 2019-2020 eğitim-öğretim yılında okutulan 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki millî egemenlik ve demokrasi kavramlarıyla ilişkili hedefler, kazanımlar, temalar ve metinler tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden temel nitel araştırma deseni kullanılmış, veriler doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen veriler içerik analizi yoluyla kategorilere ayrılmış ve ulaşılan bu bulgular betimsel analizle yorumlanmıştır. Çalışmada ilk olarak güncel Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki genel ve özel amaçlara bakılmıştır. Genel amaçlarda 2 amacın, özel amaçlardan da 1 amacın millî egemenlik ve demokrasi kavramıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Türkçe Dersi Öğretim Programında incelenen bir diğer bölüm, temalar bölümüdür. Programda yer verilen 16 temadan 5’inde millî egemenlik ve demokrasi kavramlarıyla doğrudan ilişkili konulara yer verildiği tespit edilmiştir. Bu tespit yapılırken temaların altında yer verilen konular önemli bir gösterge olmuştur. Millî egemenlik ve demokrasi kavramlarının temaların içindeki oranına bakıldığında, gayet iyi bir orana sahip olduğu söylenebilir. Neredeyse temaların üçte biri millî egemenlik ve demokrasi kavramlarıyla ilişkilidir. Türkçe Dersi Öğretim Programında son olarak incelenen kısım kazanımlar kısmıdır. Programda yer alan 5, 6, 7 ve 8. sınıf dinleme/izleme, okuma, konuşma ve yazma kazanımlarının hiçbirinde millî egemenlik ve demokrasi kavramlarıyla doğrudan ilişki tespit edilememiştir. Bu durum oldukça dikkat çekicidir çünkü özellikle ders kitaplarının içindeki etkinlikler, ders içi aktiviteler, sınav soruları vb. hazırlanırken kazanımlar dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla öğrencinin en çok dikkat ettiği ve aktif olduğu bu alanlarda millî egemenlik ve demokrasi kavramlarıyla karşılaşma olasılığı düşmektedir. Bu durum programdaki bir eksiklik olarak görülebilir. Hazırlanacak olan programlarda kazanımlar içerisinde de genel ve özel amaçlara, temalara uygun olarak millî egemenlik ve demokrasi kavramlarına yer verilmesi, bu kavramların öğrenciler tarafından daha iyi özümsenmesini sağlayacaktır. Ayrıca bu kavramların öğretilmesinde, sarmal bir öğretimin planlanması, bu konuda istenilen hedeflere ulaşılmasını kolaylaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler

: Millî egemenlik, demokrasi, Türkçe eğitimi, Türkçe dersi öğretim programı, Türkçe ders kitabı.

Kaynakça

• AKYILMAZ, B. (1998). Millî Egemenlik Kavramının Gelişimi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, 1-2.
• BOZDOĞAN, K. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Tarih Kavramlarına Yönelik Algılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• ÇAPRAZ BARAN, Ş. ve DİREN, E. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• ÇATAK, M. ve YILDIZ, Ç. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Millet Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Turkish History Education Journal, C. 7, S. 1, 12-37.
• DEMİRBOLAT, A. O. (1999). Demokrasi ve Demokratik Eğitim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, C.8, 229-244.
• DEMİREL, T. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 6. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: EKOYAY Yayıncılık.
• ERKAL, H. ve ERKAL, M. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 7. Sınıf. Ankara: Özgün Yayınları.
• ESELİOĞLU, H., SET, S. ve YÜCEL, A. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 8. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ders Kitapları Dizgisi.
• FEYZİOĞLU, A. (1999). Kuvvet Doğuran Fikir “Millî Egemenlik”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 1, 263-267.
• GÜNDOĞDU, A. (2014). Türk Dünyasında Millî Egemenlik Fikrinin Gelişimi. Bilge Dergisi, C. 8, S. 2, 1139-1149.
• HOTAMAN, D. (2010). Demokratik Eğitim: Demokratik Bir Eğitim Programı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, C. 3, S. 1, 29-42.
• İŞERİ, K. (2007). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitabının İlköğretim Türkçe Programının Amaçlarına Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Dil Dergisi, C. 136, 58-74.
• KALDIRIM, E. (2005). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 253, 143-162.
• KOZANER, Ç. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İlköğretim İkinci Kademe Sosyal Bilgiler Derslerindeki Demokrasi Konularına Yönelik Görüşleri: Gazi Üniversitesi Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• KURT, T. (2007). Öğretmenlerin Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatanseverlik Algılarının Nitel Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• KUŞ, Z. ve ÇETİN, T. (2014). İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, C. 14, S. 2, 1-12.
• KÜÇÜK, A. (2015). Egemenlik (Hâkimiyet), Halk Egemenliği ve Milli Egemenlik Tartışmaları ve Egemenlik Anlayışında Esaslı Dönüşüm. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 0, S. 6, 311-361.
• MERRIAM, S. B. (2018). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (Çev.: Selahattin Turan), Ankara: Nobel Akademi.
• OĞUZHAN, M. (2019). Demokrasi Teorisi ve Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Süreci. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ŞAHİN, Ş. (2020). Öğrenci, Öğretmen ve Müdürlerin Sevgi, Demokrasi ve Öğrenci Merkezli Eğitim Algıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VARLIK, Ü. ve ÖREN, B. (2003). Demokrasi ve Temsil. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C. 5, 173-185.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları
• MEB (2019). “Türkçe Dersi Öğretim Programı: İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar”, (Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• TÜRK DİL KURUMU (2021). Güncel Türkçe Sözlük. (Erişim: 10.03.2021).