Çocuklarda tıbbi hastalığa bağlı uzun süre ilaç kullanılmasının akılcı ilaç kullanımına etkisi

Year 2023, Volume: 8 Issue: 6, 165 - 169, 28.12.2023

Aynur Özdemir Emine Neşe Yeniçeri Yaşar Topal

https://doi.org/10.22391/fppc.1370127

Abstract

Giriş: Bu çalışma, ebeveynlerden elde edilen verilerle çocuklarda tıbbi hastalığa bağlı uzun süre ilaç kullanılmasının akılcı ilaç kullanımına etkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Kesitsel bir çalışmadır.
Yöntem: Muğla Eğitim ve Araştırma Hastanesi çocuk polikliniklerine 1 Ocak 2022 - 31 Mart 2022 tarihleri arasında başvuran 288 ebeveynden, kronik hastalığı olan ve en az üç aydır düzenli ilaç kullanan 0-12 yaş arası çocuğu olan 144 kişi araştırma grubu, kronik hastalığı olmayan ve sürekli ilaç kullanmayan 144 kişi kontrol grubu olarak belirlenmiştir. Sosyodemografik veriler ile akılcı ilaç kullanımı farkındalığı, bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendirmeye yönelik soruların yer aldığı formun yanında ‘’Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ)’’ yüz yüze görüşmeyle cevaplanmıştır. Veri analizi SPSS 26 programı ile %95 güven düzeyiyle çalışılmıştır. Akılcı İlaç Kullanımı Ebeveyn Tutumu puanları her iki grupta da normal dağılım göstermiştir Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği puanlarının gruplara göre karşılaştırılmasında bağımsız gruplar t testi, gruplar ile kategorik (gruplu) değişkenlerin ilişkisinde ki-kare testi, demografik özellikler ile grup değişkeninin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği puanlarına göre karşılaştırılmasında iki yönlü ANOVA testi kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan ebeveynlerin anne %67,71’i anne, %32,29’u baba olup yaş ortalaması araştırma grubunda 34,88±6,44 yıl iken kontrol grubunda 33,57±6,57 yıl olarak bulunmuştur. Evde kronik hastalıklı birey, evde sürekli ilaç kullanan birey bulunma oranları araştırma grubunda daha yüksek olup istatistiksel olarak anlamlıdır. Evde artmış ya da yedek olarak saklanan ilaç varlığı araştırma ve kontrol grubunda benzer bulunurken, bu ilaçları gerek görüldüğünde kullanılması araştırma grubunda %45,8 oranındayken, kontrol grubunda %56,3 olarak bulunmuştur. Araştırma grubundakilerin %43,1’i çocuklarına reçetesiz ilaç vermezken, kontrol grubunda bu oran %16 saptanmıştır. Kontrol grubu, araştırma grubuna göre 2 kat fazla reçetesiz vitamin kullanmaktadır. Tüm popülasyonda en çok kullanılan reçetesiz ilaç %44,79 oranıyla antipiretiklerdir.
Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği ve alt ölçeklerinde araştırma grubunun puanları kontrol grubuna göre yüksek olup istatistiksel olarak anlamlıdır. En uzun yaşanılan yer, eğitim durumu, evde fazla ilaç bulundurma, reçetesiz ilaç kullanma durumu puanları istatistiksel olarak etkilemektedir. Ayrıca araştırma grubundaki çocukların hastalık süresi Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği toplam puanını ve Doğru ve Bilinçli Kullanım alt boyutunu; hastalığının grubu ise Etkili ve Güvenli Kullanım alt ölçek puanını anlamlı derecede etkilemiştir.
Sonuç: Araştırmamıza göre çocuklarda tıbbi hastalığa bağlı uzun süre ilaç kullanılması akılcı ilaç kullanımını etkilemektedir. Çocuklarda kullanılan ilaçların yaşa göre dozunun değişmesi ve farmasötik şekli sebebiyle gerek hazırlanması gerekse kullanılmasında doğru ve güncel bilgiler gereklidir. Ayrıca bitkisel ürünler, takviye gıdalar da çocukluk döneminde kullanılmaktadır. Bu nedenle sağlık çalışanlarının ve ebeveynlerin bilgi, tutum ve davranışları çocukların sağlıklarını etkilemektedir. Ülkemizde farklı bölgelerde akılcı ilaç kullanımına yönelik yapılan çalışmalar arttıkça akılcı ilaç kullanımına yönelik eğitim ve politikalar hazırlanırken çocukluk döneminde kullanılan ilaçlar için daha detaylı ve ayrı planlamalar yapılabilir.

Keywords

Tutum, çocuk, kronik hastalık, Ebeveynler

Ethical Statement

Approval for this study was received from the Muğla University Clinical Research Ethics Committee with the decision number 24/IX on 24.11.2021.

The effect of long-term drug use on rational use of medicines in children with medical illness

Abstract

Introduction: This study was conducted to investigate the effect of long-term drug use due to medical diseases on rational drug use in children, using data obtained from parents. It is a cross-sectional study.
Methods: Among the 288 parents who applied to the pediatric outpatient clinics of Muğla Training and Research Hospital between January 1, 2022 and March 31, 2022; 144 people with children aged 0-12 who have a chronic disease and have been using regular medication for at least three months are included in the research group, 144 people who did not have a chronic disease and did not use medication constantly were determined as the control group. In addition to the form containing sociodemographic data and questions to evaluate rational drug use awareness, knowledge, attitudes and behaviors, the "Parental Attitude Scale For Rational Drug Use (PASRDU)" was answered through a face-to-face interview. Data analysis was conducted with SPSS 26 program with a confidence level of 95%. Parental Attitude Scale For Rational Drug Use scores showed normal distribution in both groups. Independent samples t-test was used to compare Parental Attitude Scale For Rational Drug Use scores according to groups, a chi-square test was used to compare the relationship between groups and categorical (grouped) variables, and a two-way ANOVA test was used to compare demographic characteristics and group variables according to Parental Attitude Scale For Rational Drug Use scores.
Results: Of the parents participating in the study, 67.71% were mothers and 32.29% were fathers. The average age was 34.88±6.44 years in the research group and 33.57±6.57 years in the control group. The rates of having chronically ill individuals at home and individuals constantly using medication at home are higher in the research group and are statistically significant. While the presence of leftover or spare medication at home was be similar in the research and control groups, the rate of using these medications when necessary was 45.8% in the research group and 56.3% in the control group. While 43.1% of those in the research group did not give over-the-counter medicine to their children, this rate was 16% in the control group. The control group uses over-the-counter vitamins twice as much as the research group. The most commonly used over-the-counter medication in the entire population is antipyretics with a rate of 44.79%. The scores of the research group in Parental Attitude Scale For Rational Drug Use and its subscales are higher than the control group and are statistically significant. The place of residence for the longest time, educational level, having too much medication at home, and using non-prescription medication statistically affect the scores. In addition, the duration of the disease of the children in the research group significantly affected the Parental Attitude Scale For Rational Drug Use total score and the Accurate and Conscious Use subscale, and the disease group significantly affected the Effective and Safe Use subscale score.
Conclusion: According to our research, long-term use of medication in children due to medical illness affects rational drug use. Accurate and current information is required in the preparation and use of drugs used in children due to the change in dosage and pharmaceutical form depending on age. In addition, herbal products and food supplements are also used during childhood. Therefore, the knowledge, attitudes and behaviors of healthcare professionals and parents affect children’s health. As studies on rational drug use in different regions in our country increase, more detailed and separate planning can be made for drugs used in childhood while preparing education and policies for rational drug use.

Keywords

Attitude, Child, Chronic Disease, Parents

Ethical Statement

Approval for this study was received from the Muğla University Clinical Research Ethics Committee with the decision number 24/IX on 24.11.2021.

References

• 1. Poyraz Fındık OT, Akıcı N, Kırmızı NI, Tıplamaz S, Akıcı A. What should be the age limit for the children to Access medications on their own? Turkiye Klinikleri J Med Sci 2016;36(3):171-84.https://doi.org/10.5336/medsci.2016-53258
• 2. Sarıalioğlu A. , Celebioğlu A. Development of a parental attitude scale for rational drug use. Clin Exp Health Sci. 2022; 12(2): 352-9.https://doi.org/10.33808/clinexphealthsci.862272
• 3. Saleh Faidah H, Haseeb A, Yousuf Lamfon M, Mohammad Almatrafi M, Abdullah Almasoudi I, Cheema E, et al. Parents' self-directed practices towards the use of antibiotics for upper respiratory tract infections in Makkah, Saudi Arabia. BMC pediatr. 2019;19(1):46. https://doi.org/10.1186/s12887-019-1391-0
• 4. Cınar A, Mercan Y. Rational drug use of mothers with children under five and affeting faktors. TJFMPC. 2020; 14(4): 530-9. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.738244
• 5. Kaya A. B.,KardaşOzdemir F. [ Parent’s health perception and attitudes of rational drug use]. JSHS. 2022; 7(1): 229-46.https://doi.org/10.47115/jshs.1065152
• 6. Hatipoğlu S, Ozyurt BC. [Rational use of medicine in some family health centers in Manisa] (in Turkish). TAF Prev Med Bull. 2016;15(4): 1-8. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1441352977
• 7. Yılmaz D. [The determination of attitudes of parents, whose child is hospitalized, towards rational drug use] (in Turkish). University of Health Sciences Journal of Nursing. 2020; 2(3): 129-36. https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.773332
• 8. Akıcı N, Gelal A, Gürbüz T, Ceran O, Akıcı A.[Self-medication in children] (in Turkish). Anatol J ClinInvestig. 2015;9(1):10-8.
• 9. Kenesarı CK, Ozçakar N. [Mothers’ approach on theuse of antibiotics in children: how effective is short information?] (in Turkish).Turkish Journal of Family Practice2016;20 (1): 16-22. https://doi.org/10.15511/tahd.15.21614
• 10. Tural Büyük E. , Unaldı Baydın N. [A research on theattitudes of mothers about rational drug use with in the scope of patient safety] (in Turkish). Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2021; 24(3): 349-56.https://doi.org/10.17049/ataunihem.791942
• 11. Kuloğlu C, Ekici E. [Investigation of rational drug usage attitudes of parents.] (in Turkish). Turkish Journal of Pediatric Disease. 2022;16(2):107-16.https://doi.org/10.12956/tchd.860536