Literary Canon in Turkish Literature: The Canon, Acceptance by the Canon and the Anti-Canon

Yıl 2013, Sayı: 1 - Bahar, 40 - 78, 15.03.2013

Turgay Anar

Öz

In Turkish Literature in the recent years, analysis, research and debate on the clarification
of the concepts of canon and literary canon as well as the contents and functions
of these concepts has been gaining ground. In this article, firstly the meanings of the
concept of canon since its first emergence and the overtime change in these meanings is
treated. Secondly, the approach to the concept of canon in Turkish literature, the efforts
of understanding the concepts of canon and literary canon are evaluated. The reasons for
the emergence of literary canons and their results as well as the efforts of those who wish
to enter the canon or form an anti-canon are stressed.

Anahtar Kelimeler

Canon; Canon of Literature; Anti-Canon; List; Rules; Criteria

Türk Edebiyatında Edebiyat Kanonu: Kanon, Kanona Girmek ve Kanona Müdahale

Öz

Türk edebiyatında son yıllarda kanon kavramının dolayısıyla da edebiyat kanonunun
aydınlatılması, bunların içerikleri ve işlevleri ile ilgili inceleme, araştırma ve tartışmalar
yapılmaktadır. Makalede öncelikle kanon kavramının ortaya çıktığı ilk zamanlardan itibaren
kelimenin sahip olduğu anlamlar ve bu anlamların zaman içinde geçirdiği değişime
değinilmiş, daha sonra Türk edebiyatında kanon kavramına nasıl bakıldığı, kanon ve edebiyat
kanonunu anlama çabaları dile getirilmiş, edebiyat kanonlarının oluşma sebepleri
ve sonuçları üzerinde durulduktan sonra da kanona girmek isteyenlerin kanona girme ve
karşı kanon oluşturma çabaları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kanon; Edebiyat Kanonu; Karşı Kanon; Liste; Kural; Kriter

Kaynakça

• Anar, Turgay, Çanakkale Savaşı Hikâyeleri, 2. bs., İstanbul, Selis Kitaplar, 2008.
• Anar, Turgay, Mekândan Taşan Edebiyat: Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri, Kapı Yayınları, İstanbul, 2012.
• Assmann, Jan, Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Çev. Ayşe Tekin), İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2001 . Atakay, Kemal, “Kanon Huzursuzluğu”, Kitap-lık, Y.11, No:68, Ocak 2004, S.70- 77.
• Aytaç, Gürsel, Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul, Say Yayınları, 2003. Baki, Elif, Ulusun İnşası ve Resmî Edebiyat Kanonu, 2010, Libra Kitap, İstanbul.
• Başcı, Pelin, “Yerli Edebiyat, Yurdun Edebiyatı; Herkes Onu Okumalı: Türk Edebiyatı Kanonu Ve Ulusal Kimliğin Sınırları”, Pasaj, No:6, Kasım 2007-Mayıs 2008, S.44-69.
• Belge, Murat, “Türkiyede Kanon”, Kitap-lık, Y.11, No:68, Ocak 2004, S. 54- 59.
• Belge, Murat - Keskin, Ferda: “Hayat Sonsuz Değildir; Kanon Lazım”, (Söyleşenler: Mesut Varlık, Eda Çaça, Yunus Akbaba), Kült, Nr.1, Ocak-Mart 2011, S.44-60.
• Bloom, Harold, The Western Canon: The Books and School of the Ages, U.S.A, Harcourt Brace & Company,1994.
• Bloom, Harold, “Kanona Ağıt” (Çev. Mehmet H. Doğan), Kitap-lık, Y.11, No:68, Ocak 2004, S.79- 91.
• Cuddon, J.A., Dictionary Of Literary Terms &Literary Theory, England, Penguin Books, 1999.
• Çıkla, Selçuk, Cumhuriyet Düşüncesinin Kökleşmesinde Yusuf Ziya Ortaç’ın Yapıtlarının Yeri ve Önemi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmış Doktora Tezi, Samsun 2005.
• Çıkla, Selçuk, “Türk Edebiyatında Kanon Ve İnkılâp Kanonu”, Muhafazakâr Düşünce, Y.4, No: 13–14, Yaz-Güz 2007, S.47–68.
• Clark, Toby, Sanat ve Propaganda: Kitle Kültürü Çağında Politik İmge, Çev. Esin Hoşsucu, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2004.
• Demir, Deniz Cenk, “Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında 31 Mart Olayı’nın Temsili”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel İncelemeler Bölümü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Demiralp, Didem, “ Sanatını Çağının Felsefesi Işığında BiçimlendirenBir Heykeltraş:AntikYunanlı Polykleitos”, (Çevrimiçi) Http://Www. Sanatvetasarim.Gazi.Edu.Tr/Makaleler/2_Didem.Pdf, 13.03.2010.
• Demiralp, Oğuz, “Kanun Benim!” Pasaj, No:6, Kasım 2007-Mayıs 2008, S.19-23.
• Dino, Abidin –(Abasıyanık),Sait Faik: “Gençlerin Müşterek Beyanatı: Yeni Neslin İddiası ve Davası”, Tan Gazetesi, 24.1.1940, S.5. Done, John, “The Canonization” (Çevrimiçi) http://www.Luminarium.org/Sevenlit/Donne/Canonization.php, 7.3.2010.
• Ertuğrul, Saime, “Kanon Ve Kutsal”, Kült, Nr.1, Ocak-Mart 2011, S. 80-93. Ginzburg, Carlo, Tahta Gözler: Mesafe Üzerine Dokuz Düşünce, (Çev. Aysun Şişik), İstanbul, Metis Yayınları, 2009.
• İz, Mahir, Yılların İzi, İstanbul, Kitabevi, 2000. Jusdanis, Gregory, Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür: Milli Edebiyatın İcat Edilişi, (Çev. Tuncay Birkan), İstanbul, Metis Yayınları, 1998.
• Kantarcıoğlu, Sevim, Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm, İstanbul, Paradigma Kaşıçıoğlu, Erdem, “Kanıtsal Tıbbın Evriminde İki Köşe Taşı: Aforizmalar ve Canon Medicina”, Kült, No:1, Ocak-Mart 2011, S.106-118.
• Koçak, Orhan- Sökmen, Semih (Söyleşi), “Türkçede Eleştiri, Bir Tarihselleştirme Denemesi”, Defter, No: 31, Sonbahar 1997, S.88- 108.
• Kuçlu, Evren, “Devletin Seçkisi: Müfredat”, Karagöz, No:17, Ekim-Kasım-Aralık 2011, S.37-39.
• Kula, Onur Bilge, “Türkçe’nin Bilim Dalı Olarak Gelişimi: Yazınbilim Kavramları Bağlamında Bir Yaklaşım”, (Çevrimiçi) http://www Littera.Hacettepe.edu.Tr/Turkce/17_Cilt/Onur.htm, 25.01.2010.
• Lewis, Geoffrey, Trajik Başarı: Türk Dil Reformu,(Çev. Mehmet Fatih Uslu), 2. Bsk., Gelenek Yayınları, İstanbul, 2004.
• Meral, Yasin, “Yeni Ahit Kanon’un Oluşumu (I- Iv. Asırlar)”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Ozansoy, Gavsi Halit, “Tasfiye Lâzım”, İstiklâl, 5 İkinci Kânun 1940, S.5.
• Özçelebi, Hüseyin, Cumhuriyet Döneminde Edebî Eleştiri: 1939– 1950, İstanbul, Meb Yayınları, 2003.
• Parla, Jale, “Edebiyat Kanonları”, Kitap-lık, Y.11, No: 68, Ocak 2004, S.51- 53.
• Parla, Jale, “Gelenek ve Bireysel Yetenek: Kanon Üzerine Düşünceler”, Pasaj, No: 6, Kasım 2007- Mayıs 2008, S. 11- 18.
• Sözen, Vural, Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi, İstanbul, Remzi Kitabevi, 1986.
• Tekelioğlu, Orhan, “Edebiyatta Tekil Bir Ulusal Kanonun Oluşmasının İmkânsızlığı Üzerine”, Doğu Batı, Y.6, No: 22, Şubat-Mart-Nisan 2003, S.65- 77.
• Türkeş, Ömer, “Güdük Bir Edebiyat Kanonu”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce -2: Kemalizm, İstanbul, İletişim Yayınları, 2001.
• Ünal, Hayriye, “Kabileden Uzakta, Unutuştan Mahrum: Türk Şairinin Alın Yazısı”, Karagöz, Nr.17, Ekim-Kasım-Aralık 2011, S.22-29.
• Wenz, Gunther, “ Kanonik Bir Kitap ve Hristiyanlığın Kutsal Yazısı Olarak İncil-Teolojik Amaçlı Tarihsel Notlar” (Çevrimiçi) http://Bilder. Buecher.de/Zusatz/23/23333/23333782_Lese_1.pdf, 30.03.2010.
• Yener, Ali Galip, Eleştirinin Eşiğinde Edebiyat, Ankara, Hece Yayınları, 2006.
• “Canon” (Çevrimiçi) http://www.virtualsalt.com/litterms.htm, 31.1.2010.
• “National Literature Canon”, (Çevrimiçi) http://www.nfer.ac.uk/ eurydice/pdfs/ nationalliteraturecanon.pdf, 25.03.2010.
• “Ölmeden Önce Okunması Zorunlu 40 Kitap”, Notos Öykü, No: 3, Nisan-Mayıs 2007.
• “Selçuk Çıkla ile ‘Türkiye’de Edebiyat Kanonu’ Sorununu Konuş- tuk”, Mavi Yeşil, No:53, Eylül-Ekim 2008, S.9–11.
• “Yüzyılın 40 Romancısı” Notos Öykü, Nr.8, Şubat-Mart 2008.
• “Yüzyılın 40 Öykücüsü”, Notos Öykü, Nr.14, Şubat-Mart 2010.