Cevher Hazırlama Tesislerinden Çıkan Atıklar ve Yönetimi

Yıl 2023, Cilt: 35 Sayı: 1, 119 - 133, 28.03.2023

Hasan Hacıfazlıoğlu , Hilal Şahin

https://doi.org/10.35234/fumbd.1170187

Öz

Cevher hazırlama tesisleri kompleks tesisler olup, bu tesislerden katı, sıvı ve gaz halinde çeşitli atıklar çıkabilmektedir. Genellikle sulu proseslerden geçen atıkların içerisinde çoğu zaman çeşitli kimyasallar bulunabilmektedir. Proseste kullanılan zenginleştirme yönteminin türüne göre atıkların içerikleri de değişmektedir. Kimi atıklar tamamen zararsız doğal taşlardan oluşurken, kimi atıklar ise siyanür, sülfür, yağ asidi, alkol ve kostik gibi zararlı kimyasallar içerebilir. Böyle durumlarda atıklara muamele de farklılık gösterir. Her maden türü için farklı bir atık bertaraf metodu izlenmelidir. Bu çalışmada, yasal müeyyidelerle de kontrol altına alınmış olan cevher hazırlama tesislerinden çıkan atıklar ve atıkların yönetimi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atık, Cevher Hazırlama, gürültü, toz, gaz

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Dold, B. Sustainability in metal mining: from exploration, over processing to mine waste management, Reviews in Environmental Science and Bio/Technology 2008; 7(4): 275-285.
• Yıldız N. Atık Yönetimi, Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme Kitabı, Ertem Basım Yayın Dağıtım Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. 2010; 457.
• Ashton, P., Love D., Mahachi H. Appendix 2: Environmental and social impacts of mining, environmental key, 2003; https://pdf.wri.org/mining_background_literature_review.pdf.
• TÜİK. Atık İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Atik-Istatistikleri-2020-37198, Türkiye İstatistik Kurumu, 2020; Ankara,
• Maden Atıkları Yönetmeliği, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150715-3.htm, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2015; Resmi Gazete, Ankara,
• Johnson D.B., Hallberg K.B. Acid mine drainage remediation options: a review, Science of The Total Environment 2005; 338 (1-2): 3-14.
• Gürtekin, G., Maden atık karakterizasyonunda proses mineralojisi uygulaması, Doktora Tezi, 2020, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaca, E. Metalik maden zenginleştirme tesislerinin proses atıklarının atık barajlarında depolanması, Uzmanlık, 2010, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayını. Ankara.
• Ediz, G., Beyhan, S., Akçakoca, H., Sarı, E. Madencilikte gürültü sorunu ve gürültüye bağlı işitme kayıpları, Türkiye 13. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, 29-31 Mayıs 2002, Zonguldak, Türkiye.
• Erçıkdı, B. Mineral ve kimyasal katkı maddelerinin macun dolgu performansına etkisi, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, 2009; Trabzon.
• Uğurlu, Ö.F. Metal madenciliğinde yer altı açıklıkları için macun dolgu malzemesinin araştırılması, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013; İstanbul.
• Smith R.W. Liquid and solid wastes from mineral processing plants, Mineral Processing and Extractive Metallurgy Review 1996; 16 (1): 1-22.
• Lu, Z., Cai, M., Disposal methods on solid wastes from mines in transition from open-pit to underground mining, The 7th International Conference on Waste Management and Technology, Beijing, SciVerse Science Direct, 2012; 715-721.
• Hacıfazlıoğlu, H. Kömür yıkama tesis atıklarının susuzlandırılmasında eski ve yeni teknolojiler, Bilimsel Madencilik Dergisi, 2016; 55 (3):17-26.
• Teknoconvey,Toz toplama sistemleri, http://www.teknoconvey.com/blog/2019/05/03/toz-toplama-sistemleri-hakkinda-genel-bilgi/, 2022.
• Yıldız, Ö., Eskikaya, Ş., Afyon Doğaltaşı Toz Atıklarının Değerlendirilmesi, Türkiye Birinci Doğaltaş Sempozyumu, 1995; 1, 4552. 252
• Erdemoğlu, M., Göktaş, M. Mermer artıklarından katma değeri yüksek ileri seramik tozların üretimi, Mermer Madenciliğinde Çevresel Yaklaşımlar (1. Basım), Yayınevi : Muğla Büyükşehir Belediyesi, 2018; ISBN : 978- 605-4839-14-8, 235-252.
• Göktaş, M., Erdemoğlu, M. Aşırı öğütme ile mekanik olarak aktifleştirilmiş atık mermer tozları kullanarak yapay vollastonit üretimi ve kullanımı, Bilimsel Madencilik Dergisi, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Dergisi, 2014; 54 (1-2) 39-42.
• Yılmaz, A. Sürdürülebilirlik açısından mermer atıklarının karayolu inşaatında değerlendirilmesi: Ekonomik Analiz Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,2020; 24 (2) 402-410.
• Karadeniz, M. Asit maden (kaya) drenajında aktif ve pasif çözüm yöntemleri, Madencilik ve Çevre Sempozyumu, 5-6 Mayıs 2005, 91-97, Ankara.
• Gray, N.F. Environmental Impact and Remediation of Acid Mine Drainage: A Management Problem, Environmental Geology, 1997; 30, (1/2): 62-71.
• Gazea, B., Adam, K. Kontopoulos, A. A review of passive systems for the treatment of acid mine drainage, Minerals Engineering 1996; 9 (1): 23-42.
• Ferris, F.G., Tazaki, K., Fyfe, W.S. Iron oxides in acid mine drainage environments and their association with bacteria, Chemical Geology 1989; 74 (3-4): 321-330.
• Akcil, A., Koldas, S. Acid mine drainage (AMD): causes, treatment and case studies, Journal of Cleaner Production, 2006; 14 (12-13): 1139-1145.
• Barrie Johnson, D., Kevin, D., Hallberg, B. Acid mine drainage remediation options: a review, Science of The Total Environment, 2005; 338 (1–2): 3-14.
• Başçetin A., Özdemir O., Tüylü S., Adıgüzel D., Akkaya U.G. Proses atıklarının macun teknolojisi kullanılarak yerüstünde depolanması, Yer Altı Kaynakları Dergisi, 2015; 4 (7): 33-49.
• Arslan V., Bayat O., Vapur H., Uçurum, M. Cevher hazırlama atık barajlarında taşma ve güvenlik önlemleri, Uluslararası Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu 2017; 1-11, Adana.
• Trannum H.C., Gundersen H., Escudero-Oñate C., Johansen J.T., Schaanning M.T., Effects of submarinemine tailings on macrobenthic community structure and ecosystem processes, Science of the Total Environment, 2018; 630, 189-202.
• Sezgin, N. Maden Atık Çamurlarının Denizaltı Depolama Yöntemi ile Bertarafı, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 2020; 6(1): 209-217.
• İzdar E. Karadeniz’in hidrografik, biyolojik, fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle oluşturduğu tabakalaşmanın anoksik ortamında sülfit içeren atıkların depolanabilirliği, Piri Reis Denizcilik ve Eğitim Vakfı, 2009, İzmir.
• Gibbins J. Chalmers H., Carbon capture and storage, Energy Policy 2008; 36 (12): 4317-4322.
• Pires, J.C.M., Martins F.G., Alvim-Ferraz, M.C.M., Simões, M. Recent developments on carbon capture and storage: An overview, Chemical Engineering Research and Design, 2011, 89 ( 9): 1446-1460.
• Yıldız, N. Altın madenciliği, Online yayınlanmış not. 2022. https://www.researchgate.net/publication/284186106_Altin_Madenciligi
• Petersen, J. Heap leaching as a key technology for recovery of values from low-grade ores – A brief overview, Hydrometallurgy, 2016, 165 (1): 206-212.
• Kurşun, İ. Determination of mineral proccesing induced environmental impacts, Asian Journal of Chemistry, 2006, 18 (3): 2376-2384.
• Ghorbani, Y., Franzidis, J., Petersen, J. Heap Leaching Technology—Current State, Innovations, and Future Directions: A Review, Mineral Processing and Extractive Metallurgy Review An International Journal, 2016; 37 ( 2): 73-119.
• Çelik, H., Mordoğan, H., İpekoğlu, Ü., Siyanürlü altın üretim tesisi atıklarını arıtma yöntemleri, Madencilik, 1997; XXXVI (1). 33-45.
• Logsdon, M.J., Hagelstein, K., Mudder, T.İ. Altın üretiminde siyanür yönetimi, Normandy Madencilik A.Ş. 2001; 44, Ottawa, Ontario CANADA.
• Bulut, G., Göktepe, F. Madencilik ve Cevher hazırlama işlemlerinde kullanılan kimyasallar, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 2012; XXV (1): 37-56.
• Radyasyon güvenliği yönetmeliği, Resmi gazete 24.3.2000. Sayı 23999, https://www.mevzuat.gov.tr/
• Korkmaz, A.V. Perlit ve traverten atıkları ile üretilen puzolanik çimentoların mühendislik özelliklerinin incelenmesi, MT Bilimsel, Yeraltı Kaynakları Dergisi, 2020; 17: 32-50.