Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas (Doğu) Cephesi’nde İhtiyat (Aşiret) Süvari Alayları

Year 2023, Volume: 16 Issue: 32, 23 - 41, 20.06.2023

Yavuz Selim Çeloğlu

https://doi.org/10.19060/gav.1315025

Abstract

Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlının Rus sınırı korumak ve sınır bölgesinde güvenliği tesis etmek üzere hudut hattında görevlendirilen Aşiret Süvari Alayları, 3. Ordu bünyesinde muharebelere iştirak etmişlerdir. Bu alaylar harp süresince Rus kuvvetlerini oyalayarak Osmanlı ordusuna zaman kazandırmak, düşman kuvvetlerine karşı keşif ve gözetleme faaliyetlerinde bulunmak, zaman zaman baskın ve taarruzlar yaparak düşmanı yıpratmak gibi önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Aşiret Süvari Alaylarının orduya verdikleri bu önemli katkılarının yanında silah ve teçhizat başta olmak üzere her türlü askeri donanımdan yoksun olan bu alaylar, ağır silahlarla donatılmış düşman karşısında büyük bir direnç gösteremeyerek kısa sürede dağılmışlardır. Cephe gerisine dağılan aşiret erleri kırsal bölgelerde gasp, soygun ve eşkıyalık gibi asayiş bozan faaliyetlerde bulunmuşlardır. Bu ise bölgede ciddi bir iç güvenlik zafiyeti doğurmuştur. Bu çalışmada, Aşiret Süvari Alaylarının cephe ve cephe gerisindeki faaliyetleri ele alınmıştır. Bu bağlamda aşiret alaylarının cephedeki görevleri, orduya katkıları hususunda başarılı olup olmadıkları, başarı ve başarısızlıklarının altında yatan sebepler ele alınmıştır. Ayrıca bu alayların cephe gerisinde ülkenin iç güvenliğini korumaya yönelik faaliyetleri üzerinde durulmuştur.

Keywords

Birinci Dünya Savaşı, Kafkas Cephesi, Osmanlı ordusu, Aşiret Süvari Alayları, İç güvenlik

References

• Arşiv Belgeleri ve Osmanlıca Kaynaklar: BOA, BEO, K: 3938, G: 295302. ; BOA, DH.ŞFR. K: 458, G: 118. ;BOA, DH.ŞFR., K: 44, G: 24.; BOA, DH.ŞFR., K: 455, G: 108.; BOA, İ..HB.., K: 140, G: 25. BOA, İ..HB.., K: 161, G: 58.; BOA, İ..HB.., K: 164, G: 35.
• DÜSTUR, “Aşiret Hafif Süvari Alayları Nizamnamesi”, Tertip 2, C. 2, 649-665.
• DÜSTUR, “Aşiret Süvari Alayları Hakkında Nizamnâme”, Tertip 2, C. 4, 372-397.
• MEHMED EMİN (Binbaşı), “Esfar-ı Osmaniye Tedkikâtından, 5,7 Konferans; Harbi Umumide 3. Erzurum Ordusunun Seferberlik ve Tecemmû İcmali”, Mecmua-i Askeri, S. 42, Desaadet, Matbaa-i Askeriye, 1338.
• HİDAYET (Erkânı Harb Binbaşısı), “Harbi umumide Osmanlı Kafkas Cephesi Üçüncü Ordu”, Mecmua-i Askeriye, C. 1, Sayı 1, (1335), ss. 7-28.
• Tetkik Eserler: AYSAN, E. Büyük Harpte İran Cephesi, C. III, İstanbul: Askeri Matbaa, 1938.
• BALKAN, Recep (Süvari Albay), Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde Sağ Kanat Harekâtı,
• (Yay. Haz. Kerime Şahiner), Ankara: Genelkurmay Basımevi, 2006.
• BEŞİKÇİ, Mehmet, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Seferberliği, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• BİR TEĞMENİN DOĞU CEPHESİ GÜNLÜĞÜ, (Yay. Haz. Bahtiyar İstekli), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• BİRİNCİ DÜNYA HARBİNDE TÜRK HARBİ, Kafkas Ordusu, 3 ncü Ordu Harekâtı, C. 1, Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1993.
• ÇAKMAK, Fevzi (Mareşal), Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi Harekâtı -1935 Yılında Harp Akademisinde Verilen Konferanslar-, (Yay. Haz. Ahmet Tetik, Sema Kiper, Ayşe Seven, Serdar Demirtaş), Ankara: Genel Kurmay Basım Evi, 2005.
• ÇAKMAK, Fevzi, Büyük Harp’te Şark Cephesi Harekâtı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2011.