Analiz araçları yardımıyla sürdürülebilir bisiklet yolları seçimi üzerine bir çalışma

Yıl 2024, Cilt: 39 Sayı: 4, 2011 - 2022, 20.05.2024

Şükran Yemişçioğlu , Tülay Çivici , Yusuf Yıldız

https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1187532

Öz

Son yıllarda giderek artış gösteren motorlu araç kullanımı, fosil yakıt kullanımını artırarak çevresel kirliliği ve iklim değişikliğini tetiklemektedir. Bu durumun etkisini azaltmak için sergilenen yaklaşımların başında bisikletin bir ulaşım aracı olarak kullanılması gelmektedir. Bisiklet, fosil yakıt tüketmeyerek çevre kirliliğini azaltmada ve enerji kaynaklarını etkin bir şekilde kullanmada sürdürülebilir bir ulaşım aracıdır. Ancak bunun sağlanabilmesi için bisiklet yolu seçimine dair kararların fizibilite çalışmaları doğrultusunda verilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, belirli kriterler üzerinden değerlendirmeler yaparak analiz araçları yardımıyla sürdürülebilir bisiklet yolu seçimine yönelik bir yaklaşım sunmaktır. Literatür taraması sonucu fiziksel kriterler ve yakınlık kriterleri olarak 9 kriter belirlenmiş ve bu kriterler farklı paydaşlar tarafından önem derecesine göre sıralanmıştır. Ardından kriterlerin önem derecelerine göre Analitik Hiyerarşi Yönteminin bir parçası olarak ağırlıklı puanları hesaplanmıştır. Buna göre eğim kriteri 0,1925 puan alarak en önemli kriter olarak belirlenmişken kamu yapılarına yakınlık kriteri 0,0579 puan ile en az puanı alan kriter olmuştur. Ağırlıklı puanlar haritalara atanarak 9 farklı harita oluşturulmuş ve ArcMap 10.7 aracıyla mekânsal analizler gerçekleştirilmiştir. Son olarak oluşturulan haritalar çakıştırılmış ve Balıkesir şehir merkezi için sürdürülebilir bisiklet yolları önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

sürdürülebilirlik, enerji tüketimi, bisiklet yolları, analiz araçları

Kaynakça

• World Commission on Environment and Development. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. https://digitallibrary.un.org/record/139811. Yayın tarihi Ağustos 4, 1987. Erişim tarihi Temmuz 31, 2022.
• Litman, T., Burwell, D., Issues in sustainable transportation, International Journal of Global Environmental Issues, 6 (4), 331–347, 2006.
• Yazar K. H., Sürdürülebilir kentsel gelı̇şme çerçevesı̇nde orta ölçeklı̇ kentlere dönük kent planlama yöntem önerı̇sı̇, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006.
• Raupach, M. R., Marland, G., Ciais, P., Le Quéré, C., Canadell, J. G., Klepper, G., et al., Global and regional drivers of accelerating CO2 emissions, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A., 104 (24), 10288–10293, 2007.
• Shanmugam, S., Ngo, H. H., Wu, Y. R., Advanced CRISPR/Cas-based genome editing tools for microbial biofuels production: a review, Renewable Energy, 149, 1107–1119, 2020.
• Olgun, R., Sustainable bicycle path planning for medium-sized cities by using GIS-based multicriteria decision-making analysis : a case study from Turkey, Turkish Journal of Science & Technology, 15 (1), 19–28, 2020.
• Iddrisu, I., Bhattacharyya, S. C., Sustainable energy development index: a multi-dimensional indicator for measuring sustainable energy development, Renewable Sustainable Energy Rev., 50, 513–530, 2015.
• European Commission. Promoting cycling for everyone as daily transport mode (PRESTO). https://trimis.ec.europa.eu/project/promoting-cycling-everyone-daily-transport-mode. Yayın tarihi Şubat, 2010. Erişim tarihi Temmuz 31, 2022.
• Yemişçioğlu, Ş., Çivici, T., Covid-19 modu: bisiklet, Yapı Dergisi, 460, 35–41, 2020.
• Jacyna, M., Wasiak, M., Kłodawski, M., Gołȩbiowski, P., Modelling of bicycle traffic in the cities using VISUM, Procedia Eng., 187, 435–441, 2017.
• Bilgen, S., Structure and environmental impact of global energy consumption, Renewable Sustainable Energy Rev., 38, 890–902, 2014.
• Global Footprint Network. Past Earth Overshoot Days. https://www.overshootday.org/newsroom/past-earth-overshoot-days/. Yayın tarihi 2022. Erişim tarihi Haziran 29, 2022.
• US Energy Information Administration. International energy outlook 2021. https://www.eia.gov/outlooks/ieo/. Yayın tarihi Ekim 6, 2021. Erişim tarihi Aralık 27, 2021.
• International Energy Agency. Total final consumption (TFC) by sector, World 1990-2019. https://www.iea.org/data-and-statistics/data-browser/?country=WORLD&fuel=Energy%20consumption&indicator=TFCShareBySector. Yayın tarihi 2021. Erişim tarihi Haziran 29, 2022.
• International Energy Agency. Total CO2 emissions, World 1990-2019. https://www.iea.org/data-and-statistics/data-browser/?country=WORLD&fuel=CO2%20emissions&indicator=TotCO2. Yayın tarihi 2021. Erişim tarihi Haziran 29, 2022.
• Toronto Cycling Committee. City of Toronto bike plan. https://www.toronto.ca/services-payments/streets-parking-transportation/cycling-in-toronto/. Yayın tarihi Haziran, 2001. Erişim tarihi Ocak 5, 2021.
• Polat, Z. A., Memduhoğlu, A., Hacar, M., Duman H., Kentsel büyüme ile motorlu araç trafiği yoğunluğu arasındaki ilişkinin belirlenmesi: İstanbul örneği, Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6 (2), 442–451, 2017.
• Mendoza, A. D. C. A., Aguilar, L. Á. T., García, J. A. J., González, S. H., Esquivas, M. T., Fernández, V. F., et al., Bikeway system design in the city of Celaya through a micro-simulation approach, Transp. Res. Procedia, 33, 371–378, 2018.
• US Environmental Protection Agency. Greenhouse gas emissions from a typical passenger vehicle. https://www.epa.gov/greenvehicles/greenhouse-gas-emissions-typical-passenger-vehicle. Yayın tarihi Mart, 2018. Erişim tarihi Ocak 5, 2021.
• Akay A., Ulaşımda bisikletin yeri ve Ankara Bilkent koridorunda bisiklet yolu önerisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2006.
• ESRI-Türkiye. ArcGIS hakkında. https://www.esri.com.tr/tr-tr/arcgis-hakkinda/genel-bakis. Erişim tarihi Kasım 13, 2020.
• Atalay, A., Say, İ., Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı bisiklet yolu güzergâhı araştırması, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(2), 356-362, 2022.
• Terh, S. H., Cao, K., GIS-MCDA based cycling paths planning: a case study in Singapore, Appl. Geogr., 94 (April), 107–118, 2018.
• QGIS. QGIS - The leading open source desktop GIS. https://qgis.org/en/site/about/index.html. Erişim tarihi Kasım 12, 2020.
• LearnOSM. Using OSM data in QGIS. https://learnosm.org/en/osm-data/osm-in-qgis/. Yayın tarihi Mayıs 15, 2021. Erişim tarihi: Aralık 27, 2021.
• Jamaludin, S. A., Borhan, M. N., Yazid, M. R. M., Yaakub, N. M. I. T., Analysing bicycle route potential towards sustainable transport in Ipoh city, International Journal of Recent Technology and Engineering, 8 (1), 1–10, 2019.
• Michailidou G., The influence of the visible views on cyclists' route choices: A geospatial approach for the measurement of the determinants in the urban environment based on 3D isovists and cyclists’ GPS trajectories in Amsterdam, M.Sc Thesis. Delft University of Technology, Delft, 2019.
• PTV Group. PTV Visum. https://www.ptvgroup.com/en/solutions/products/ptv-visum/. Erişim tarihi Ekim 15, 2020.
• Van der Waerden, P., Timmermans, H., Transportation planning and the use of transcad, Transportes, 4 (1), 25–37, 1996.
• Caliper. TransCAD transportation planning software. https://www.caliper.com/tcovu.htm. Erişim tarihi Ekim 12, 2020.
• McArthur, D. P., Hong, J., Visualising where commuting cyclists travel using crowdsourced data, J. Transp. Geogr., 74, 233–241, 2019.
• Dogan, T., Samaranayake, S., Saraf, N., Urbano- a new tool to promote mobility-aware urban design, active transportation modeling and access analysis for amenities and public transport, Symposium on Simulation for Architecture and Urban Design, Delft-Hollanda, 273-280, 4-7 Haziran, 2018.
• Sawicki, P., Kiciński, M., Fierek, S., Selection of the most adequate trip-modelling tool for integrated transport planning system, Archives of Transport, 37 (1), 55–66, 2016.
• GISGeography. 27 Differences between ArcGIS and QGIS – the most epic GIS software battle in GIS history. https://gisgeography.com/qgis-arcgis-differences/. Erişim tarihi Aralık 27, 2021.
• McCahill, C., Garrick, N. W., The applicability of space syntax to bicycle facility planning, Transp. Res. Rec., 2074, 46–51, 2008.
• Özkan, S. P., Şenol, F., Özçam, Z., Bicycle route infrastructure planning using GIS in an urban area: the case of İzmir, Journal of Planning, 30 (2), 313–327, 2020.
• Gonzalo-Orden, H., Linares, A., Velasco, L., Díez, J. M., Rojo, M., Bikeways and cycling urban mobility, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 160, 567–576, 2014.
• Parkin, J., Wardman, M., Page, M., Estimation of the determinants of bicycle mode share for the journey to work using census data, Transportation, 35 (1), 93–109, 2008.
• Rietveld, P., Daniel, V., Determinants of bicycle use: do municipal policies matter?, Transp. Res. Part A Policy Pract., 38 (7), 531–550, 2004.
• Küçükpehlivan, G., Doğru, A. Ö., Bisiklet yolu güzergâhlarının ahy ile kullanıcı odaklı olarak belirlenmesi, Harita Dergisi, 83 (157), 1-8, 2017.
• Manum, B., Nordstrom, T., Integrating bicycle network analysis in urban design: improving bikeability in Trondheim by combining space syntax and GIS-methods using the place syntax tool, Ninth International Space Syntax Symposium, Seoul, Güney Kore, 1-14, 31 Ekim- 3 Kasım 2013.
• Frame, G., Ardila-Gomez, A., Chen, Y., The kingdom of the bicycle: what Wuhan can learn from Amsterdam, Transp. Res. Procedia, 25, 5040–5058, 2017.
• Saaty, T. L., A scaling method for priorities in hierarchical structures, J. Math. Psychol., 15 (3), 234–281, 1977.
• Saplıoğlu, M., Aydın, M. M., Choosing safe and suitable bicycle routes to integrate cycling and public transport systems, Journal of Transport and Health, 10 (May), 236–252, 2018.