KISAS-I ENBİYA’NIN FARKLI ÇEVİRİLERİNDE BİTİMLİ BELİRTEÇ YAN CÜMLELERİ

Year 2017, Issue: 20, 137 - 144, 25.06.2017

Duygu Özge Gürkan

Abstract

Belirteç yan cümleleri bağımsız ekler ya da birleşik biçimli ekler tarafından bir üst cümleye
bağlanan bitimsiz yapılardır. Bu çalışmada Kısas-ı Enbiya’nın 14., 15. ve 17. yüzyıllara ait sırasıyla
TDK, Şazeli ve Marmara nüshalarındaki belirteç yan cümlelerinin temel cümle içindeki sözdizimsel
konumları ve sözcük sıralaması kalıpları Türkiye Türkçesiyle karşılaştırılarak incelenecektir. Türkiye
Türkçesinde, yan cümlelerin çoğunluğu bitimsizken, Anadolu sahasına ait sözü edilen metinlerde
geçenlerin çoğunluğu bitimlidir. ki/kim, mādām ki, hemįşe ki, çün, çünki ile kurulmuş belirteç yan
cümleleri metinlerimizde daima bitimlidir. Bunların içlerinde tā (ki) ķaçan (ki/kim) ile kurulmuş
belirteç yan cümlelerinin hem bitimli hem bitimsiz gelebildiği gözlemlenmiştir. Ayrıca burada
sözdizimsel konum ve sözcük sıralaması kalıpları açısından incelenecek bitimsiz belirteç yan cümleleri
işlev ve anlam açısından da ele alınacaktır.

Keywords

belirteç yan cümleleri, ulaç, bitimli-bitimsiz cümle, sözdizimi, Eski Anadolu Türkçesi

References

• BAYRAKTAR, Nesrin (2004), Türkçede Fiilimsiler, Ankara: TDK.
• ERGİN, Muharrem (2004), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Bayrak.
• JOHANSON, Lars (1991), “zur Typologie türkischer Gerundialsegmente”, Türk Dilleri Araştırmaları 1991, 98-110.
• JOHANSON, Lars (1992), Strukturelle und soziale Faktoren in türkischen Sprachkontakten. Frankfurt. (=Sitzungsberichte der Wissenschaftlichen Gesellschaft an der J. W. Goethe Universität Frankfurt am Main.).
• KORKMAZ, Zeynep (2007), Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Ankara: TDK.
• YILMAZ, Emine, N. DEMİR ve M. KÜÇÜK (2013), Kısas-ı Enbiya. Ankara: TDK.