Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Farklılaştırılmış Öğretim Yaklaşımına Yönelik Yetkinlik ve Uygulama Düzeylerine İlişkin Algılarının İncelenmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 120 - 147

Tuğçe Koç , Önder Şensoy

Abstract

Öğrencilere ilgi ve yeteneklerini kullanma ve geliştirme fırsatı vererek tüm sürecin farklılaştırıldığı bir öğretim yaklaşımı olan farklılaştırılmış öğretim uygulamaları günümüzde önem kazanmıştır. Yapılan çalışmalarda farklılaştırılmış öğretimin çoğunlukla öğrenciler üzerinde etkilerinin araştırıldığı fakat öğretmenlerle yapılan çalışmaların yeterli olmadığı görülmüştür. Bu bağlamda yapılan bu araştırmanın amacı fen Bilimleri öğretmenlerinin, farklılaştırılmış öğretim uygulamalarına yönelik yetkinlik ve uygulama düzeyleri algılarını farklı değişkenlere bağlı olarak incelemektir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya katılan 102 Fen Bilimleri öğretmene, Çam tarafından geliştirilen “Farklılaştırılmış Öğretimi Uygulama ve Yetkinlik Düzeyi Ölçeği” uygulanmıştır. Yetkinlik ve uygulama düzeyleri olmak üzere 2 kısımdan oluşan 7’li likert tipi bir ölçek; motivasyon, materyal, öğrenme ortamı, etkinlikler, bireysel farklılıklar, görevler ve değerlendirme olmak üzere 7 boyuttan oluşmaktadır. Araştırma için geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış, güvenirliğinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin Karadeniz bölgesinde bir ilde görev yapmakta olan Fen Bilimleri öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklem biriminin seçilmesinde araştırmaya hız kazandırması ve yakın, erişilebilir durumların seçilmesinde kullanılan uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Öğretmenlerin cinsiyet ve okul türü ile farklılaştırılmış öğretimi uygulama ve yetkinlik düzeyleri arasında ölçeğin alt boyutlarından bazıları için erkek öğretmenler ve özel okulda görev yapan öğretmenler lehine farklılık görülmüştür. Bununla birlikte eğitim durumları ve mesleki kıdemleri ile farklılaştırılmış öğretimi uygulama ve yetkinlik düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Keywords

Farklılaştırılmış öğretim, Fen öğretimi, Öğretmen yetkinlikleri

Ethical Statement

Bu çalışma, birinci yazarın danışmanlığında ikinci yazar tarafından hazırlanan yüksek lisans tezine dayanmaktadır.

Examination of Science Teachers' Perceptions of Their Competence and Application Levels Towards Differentiated Instructional Approach

Abstract

Differentiated instruction, a teaching approach in which the whole process is differentiated by allowing students to use and develop their interests and abilities, has gained importance today. In the studies conducted, it was seen that the effects of differentiated instruction on students were mainly investigated, and the studies conducted with teachers were insufficient. In this context, this study examines science teachers' perceptions of their competence and implementation levels of differentiated instructional practices depending on different variables. The survey model, one of the quantitative research models, was used in the study. 'Differentiated Instruction Implementation and Competence Level Scale' developed by Çam (2013) was applied to 102 science teachers participating in the study. It is a 7-point Likert-type scale consisting of 2 parts: competence and application levels, and seven dimensions: motivation, materials, learning environment, activities, individual differences, tasks, and assessment. Validity and reliability studies were conducted for the research, and it was concluded that the reliability was high. The research study group consists of science teachers working in a province of Turkey in the 2023-2024 academic year. A convenient sampling method was used in the study. For some of the sub-dimensions of the scale, there was a difference in favor of male teachers and teachers working in private schools for some of the sub-dimensions of the scale between teachers' gender and school type and their levels of implementation of differentiated instruction and competence. However, no significant difference was found between their educational status, professional seniority, and competence in implementing differentiated instruction.

Keywords

Differentiated instruction, Science teaching, Teacher competencies

References

• Altuntaş, K. (2022). Sosyal bilgiler dersi insanlar, yerler ve çevreler öğrenme alanında farklılaştırılmış öğretim etkinliklerinin kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Aras, İ. (2018). Farklılaştırılmış öğretimin ortaokul okuma derslerinde öğrencilerin motivasyon, davranış ve okuma başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Başakşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Avcı, Ö. (2018). Farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının öğrencilerin girişimcilik becerisi ve akademik başarısı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Avcı, S., & Yüksel, A. (2018). Farklılaştırılmış öğretim teori ve uygulama. Nobel Yayınevi.
• Bağrıyanık, H. M. (2020). Farklılaştırılmış öğretimin doğrusal denklemler konusunda akademik başarıya, öz-düzenleme stratejilerine, motivasyonel inançlara ve üstbiliş farkındalıklara etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Bayram, B. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik algı ve uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Bender, W. N., & Waller, L. (2011). The teaching revolution: rtı, technology, and differentiation transform teaching for the 21st century. Corwing.
• Casey, M. K. (2011). Beginning teachers’ perceptions of preparedness to differentiate instruction for diverse learners (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişilmiştir.
• Crum, P. A. (2004). Instructional methods and efficacy of teachers trained in differentiated instruction. (Doctoral dissertation). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişilmiştir.
• Çam, Ş. S. (2013). Öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımını uygulama ve buna ilişkin yetkinlik düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Çoban, H. (2019). Farklılaştırılmış öğretim tasarımının öğrencilerin matematiksel muhakeme becerilerine, bilişötesi öğrenme stratejilerini kullanma düzeylerine ve problem çözme becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Demir, S. (2013). Farklılaştırılmış öğretim yöntemlerinin öğrencilerin akademik başarı, öğrenme yaklaşımları, kalıcılık puanları üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Demirkaya, A. S. (2018). Sınıf öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretime yönelik yeterlik ve uygulama düzeylerine ilişkin algılar. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• De Neve, D., Devos, G., & Tuytens, M. (2015). The importance of job resources and self-efficacy for beginning teachers' professional learning in differentiated instruction. Teaching and Teacher Education, 47, 30-41. https://doi.org/10.1016/j.tate.2014.12.003
• Dolu Örnek, G. (2023). Sınıf öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretim tasarımını uygulama ve yetkinlik düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Dumlu, B. (2023). Mesleğe yeni başlayan fen öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik farkındalıkları ile farklılaştırılmış öğretim öz yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Durmuş, T. (2017). Hayat bilgisi derslerinde kullanılan farklılaştırılmış öğretim modelinin, öğrencilerin başarı düzeyleri ve tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Ekinci, O. (2016). Farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin matematik dersindeki başarısına ve tutumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Eren Tuzkan, F. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin yaratıcılığı teşvik etme ve farklılaştırılmış öğretim verebilme özyeterliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Ermiş, F. (2021). Fen bilimleri dersinde farklılaştırılmış öğretime işbirlikli öğrenmenin entegrasyonu, uygulanması ve etkililiğinin araştırılması. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Garrett, S. (2017). A comparative study between teachers’ self-efficacy of differentiated instruction and frequency differentiated instruction is implemented (Unpublished doctoral dissertation). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişilmiştir.
• Gregory, G. H., & Chapman C. (2022). Farklılaştırılmış öğretim stratejileri. M. A. Sözer (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Goddard, Y., & Kim, M. (2018). Examining connections between teacher perceptions of collaboration, differentiated instruction, and teacher efficacy. Teachers College Record, 120 (1), 1-24. https://doi.org/10.1177/0161468118120001
• Göl, B. (2021). Farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının ikinci sınıf öğrencilerinin matematik başarısına etkisinin ve farklılaştırılmış öğretim uygulaması hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Gülay, A. (2021). Sınıf öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının incelenmesi. Doktora Tezi, Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Jurs, S. & Wiersma, W. (2005). Research methods in education: An introduction (8th ed.). Ally and Bacon.
• Kaplan, M. (2016). Farklılaştırılmış öğretim yöntemi ile işlenen fen bilimleri dersi 7. sınıf kuvvet ve hareket ünitesinin öğrencilerin kavramsal anlamalarına, bilimsel süreç becerilerine ve akademik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kara, H. Z. (2019). Kaldırma kuvveti konusunun öğretiminde uygulanan farklılaştırılmış öğretim yönteminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi ve öğrenci görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Karakaya, F., Çakmak, Z., Caner, Ş. N., & Yılmaz, M. (2024). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim programı farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 104-120.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Yayıncılık.
• Karten, T. J. (2011). Inclusion strategies and ınterventions. Solution Tree Press.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46. https://doi.org/10.5455/jmood.20130325011730
• King, S. (2010). Factors associated with inclusive classroom teachers' implementation of differentiated instruction for diverse learners (Unpublished doctoral dissertation). https://digitalscholarship.tnstate.edu/dissertations/AAI3433402/ sayfasından erişilmiştir.
• Koç, H. (2016). Kaynaştırma uygulamalarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşlerinde farklılaştırılmış öğretime ilişkin izlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kozikoğlu, İ., & Bekler, Ö. (2018). Öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına ilişkin uygulama ve yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 60-74.
• Kozikoğlu, İ., & Bekler, Ö. (2019). Öğretmenlerin mesleki değerlere ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 171-206.
• Moosa, V., & Shareefa, M. (2019). The impact of teachers’ experience and qualification on efficacy, knowledge and implementation of differentiated instruction. International Journal of Instruction, 12(2), 587-604. https://doi.org/10.29333/iji.2019.12237a
• Öztürk, M., & Mutlu, N. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde farklılaştırılmış öğretime yönelik öğretmen algıları ve uygulamaları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 379-402. https://doi.org/10.24315/trkefd.301189
• Özüdoğru, F., Sakallıoğlu, G., Girgin, A., & Altıner, N. (2021). Türkiye’de farklılaştırılmış öğretim konusunda yapılan araştırmaların incelenmesi. III. Uluslararası Eğitim Araştırmaları ve Öğretmen Eğitimi Kongresi’nde (ERTE CONGRESS) sunulmuş bildiri, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Richards Usher, L. (2013). Teachers perception and implementation of differentiated instruction in the private elementary and middle schools (Unpublished doctoral dissertation). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişilmiştir.
• Salar, R. (2018). Fizik eğitiminde farklılaştırılmış öğretim ve 5E öğrenme modelinin farklı değişkenler üzerine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Sapan, M. (2021). Farklılaştırılmış öğretimin ingilizcenin yabancı dil olarak öğretildiği sınıflardaki öğrencilerin dil başarılarına, motivasyonuna ve özerkliklerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Yargı Yayınevi.
• Şaldırdak, B. (2012). Farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının matematik başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şeker, H., & Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme (2. Basım). Nobel Yayıncılık.
• Şentürk, C. (2017). İlkokulda uygulanan farklılaştırılmış öğretim programının etkililiğinin incelenmesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Tanyel, H. H. (2022). Sosyal bilgiler dersinde finansal okuryazarlık becerisinin kazandırılmasında farklılaştırılmış öğretim etkinliklerinin etkisi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Taş, F. (2013). Farklılaştırılmış öğretim tasarımının öğrencilerin bilişüstü becerilerine ve matematik akademik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Tomlinson, C. A. (1999). The differentiated classroom: Responding to the needs of all learners. ASCD.
• Tomlinson, C. A. (2009). Intersections between differentiation and literacy instruction: Shared principles worth sharing. New England Reading Association Journal, 45(1), 28-33.
• Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2007). The differential antecedents of selfefficacy beliefs of novice and experienced teachers. Teaching and Teacher Education, 23(6), 944-956. https://doi.org/10.1016/j.tate.2006.05.003
• Türegün Çoban, B. (2020). 7. sınıf yabancı dil öğretiminde farklılaştırılmış öğretimin öğrencilerin akademik başarılarına, üst düzey düşünme ve problem çözme becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Uğurel, E. (2018). Elektrik konusunun öğretiminde farklılaştırılmış öğretimin öğrenme süreçlerine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Umar, Ç. N. (2014). Karma öğrenme yöntemi ile farklılaştırılmış öğretim ortamının üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin akademik başarılarına, eleştirel düşünme becerilerine ve yaratıcılıklarına etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Uçarkuş, E. (2020). Sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretimin öğrencilerin akademik başarıları ile beceri erişilerine etkisinin ve görüşlerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• White, M. E. (2012). An examination of professional development on differentiated instruction with K-4 teachers. Doktora Tezi. ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişilmiştir.
• Yabaş, D. (2008). Farklılaştırılmış öğretim tasarımının öğrencilerin özyeterlik algıları, bilişüstü becerileri ve akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Yaprakgül, B. (2019). Fizik dersinde uygulanan farklılaştırılmış öğretim yönteminin öğrencilerin akademik başarılarına ve sınıf yönetimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Yavuz, A. C. (2018). Farklılaştırılmış öğretimin türk öğrencilerinin ikinci dil başarısına ve öğrenci ve öğretmen algısına etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Zoraloğlu, S., & Şahin, A. E. (2022). Farklılaştırılmış Öğretim Yaklaşımına Yönelik Öğretmen Yeterlikleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51(2), 1377-1416.