Açık Öğretim Ortaokul 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerler Açısından İncelenmesi

Year 2024, Volume: 5 Issue: 4, 977 - 993

Serdal Günay

Abstract

Araştırmanın amacı 2018-2019 eğitim öğretim yılı itibariyle 5 yıllık süre boyunca ders kitabı olarak kabul edilen açık öğretim ortaokulu 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan Milli Eğitim Bakanlığı sosyal bilgiler öğretim programında belirlenen sosyal bilgiler dersi değerlerinin doğrudan hangi düzeyde yer aldığını belirlemektir. Araştırma kapsamında nitel araştırma yöntemi-durum çalışması modeli kullanılmıştır. Verilerin toplanması işlemlerinde doküman inceleme tekniği uygulanmıştır. Araştırma kapsamında yer alan 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının incelenmesi; araştırmacı tarafından oluşturulan ve sosyal bilgiler dersi değerlerinin yer aldığı doküman inceleme formu ile gerçekleştirilmiştir. Ders kitabında yer alan üniteler bazında oluşturulan doküman incelemesi formu ünitelerdeki konulara ilişkin olarak, örnek olay, hikâye ve durumların verildiği metinler ünite-konu temalı olarak bağımsız incelenmesi sağlanmıştır. Sosyal bilgiler dersi öğretim programına ilişkin değerlere kitapta yer verilme durum ve sıklığına ilişkin tablolara yer verilmiştir Araştırmanın sonucunda ders kitabında doğrudan en fazla yer verilen sosyal bilgiler değerlerinin sırasıyla duyarlılık ve sorumluluk, dayanışma ve saygı ve en az yer verilen değerlerin ise dürüstlük adalet ve bağımsızlık olduğu sonucuna varılmıştır. Ünite boyutuyla incelendiğinde kök değerlerin ders kitaplarında daha çok dolaylı olarak yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Bulgularda en az değerlerin bulunduğu ünite 3.ünite insanlar yerler ve çevreler ünitesi olarak görülmektedir. En fazla değerlere yer verilen ünitenin, 2. ünite kültür ve miras olarak dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgularda; sosyal bilgiler öğretim programındaki değerler önceliği farklılığı ortaya çıkmaktadır. Değerlere yer verilme sıklığı ve ders kitabı üniteleri bazında dağılım gösterme durumlarına ilişkin farklılaşma sonuçlarına ulaşılarak; değerlerin ders kitabında yer alan tüm ünitelerde birbirine yakın dağılış göstermesine ilişkin öneriler gerçekleştirilmiştir.

Keywords

Açık öğretim ortaokulu, ders kitabı, sosyal bilgiler, değerler eğitimi

Examınatıon Of Open Educatıon Secondary School 5th Grade Socıal Studıes Coursebook In Terms Of Values Included In Socıal Studıes Currıculum

Abstract

The aim of the research is to determine at what level the social studies course values determined in the Ministry of Education social studies curriculum are directly included in the open education secondary school 5th grade social studies textbook, which has been accepted as a textbook for a period of 5 years as of the 2018-2019 academic year. Qualitative research method-case study model was used within the scope of the research. Document review technique was applied in the data collection process. The examination of the 5th grade social studies textbook within the scope of the research was carried out with the document review form created by the researcher and including the social studies course values. The document review form, which was created based on the units in the textbook, provided independent examination of the texts in which case studies, stories and situations were given in relation to the subjects in the units, based on unit-topic themes. Tables are provided regarding the status and frequency of inclusion of values related to the social studies course curriculum in the textbook. As a result of the research, it was concluded that the social studies values most directly included in the textbook were sensitivity and responsibility, solidarity and respect, and the values least included were honesty, justice and independence. When examined in terms of unit size, it was concluded that root values were included indirectly in textbooks. The unit with the least values in the findings is seen as the 3rd unit, people, places and environments. It has been determined that the unit with the highest values is the 2nd unit, culture and heritage. The findings obtained from the research reveal the difference in the priority of values in the social studies curriculum. By reaching the differentiation results regarding the frequency of inclusion of values and their distribution based on the textbook units; suggestions were made regarding the values to be distributed closely to each other in all units in the textbook.

Keywords

Open education secondary school, textbook, social studies, values education

References

• Akgün, Ö. E., Çakmak Kılıç, E., Büyüköztürk, Ş., Demirel, F., ve Karadeniz, Ş. (2016). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Atılgan, H. (Ed.). (2019). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (12. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karataş, S. ve Çakmak, K. E. (Ed.). (2020). Açık ve Uzaktan Öğrenme (1. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2012). Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dilek, D., ve Öztürk, C. (2004). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (4. baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Dilmaç, B. ve Ulusoy, K. (2020). Değerler Eğitimi (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğanay, A. (2009). “Değerler eğitimi” (Ed.: Öztürk, C.). Sosyal Bilgiler Öğretimi iç. (s.225-256). Ankara: Pegem Akademi.
• Erkuş, A. (2019). Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreci (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gülmüş, R. (2015). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularında Değer Öğretimine İlişkin Sınıf Öğretmeni Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Gürgil F,, Kılcan B,, Kılıçoğlu G,, Kurtoğlu F. S. (2019). Hünkar Hacı Bektaş Velî Velayetnamesi’nin Kök Değerler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 8(1), 446 - 461.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul Ve Ortaokul 4-7. Sınıflar).
• (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354; 11 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir).
• Oral, B. ve Çoban, A. (Ed.). (2020). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (1. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Saban, A. (2004). Öğrenme ve Öğretme Süreci: Yeni Teori ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sönmez, V. (Ed.). (2019). Eğitim Bilimine Giriş (15. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• TDK (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Ulusoy, K. (2019). Karakter Değerler ve Ahlak Eğitimi (1. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yavuz, M. (Ed.). (2018). Eğitim Bilimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yelken, Y., T. (2017). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (Genişletilmiş 14. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.