MİSYON SORUNSALI: İŞLETME VE MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 2, 65 - 78, 31.12.2024

Nazan Yelkikalan , Erdal Aydın , Ünzüle Kurt , Sena Erden Ayhün

Öz

İşletme ve mühendislik bölümlerindeki misyon bildirgeleriyle eğitim, araştırma ve toplumsal katkı alanlarında temel hedefler ve amaçlar belirlenmekte, buna ilaveten bölümlerin varoluş nedenleri açıklanmaktadır. Bu misyon beyanları, sadece eğitim programlarının dayandığı temel ilkeleri ifade etmemekte, aynı zamanda mezunların akademik, etik, ahlaki ve toplumsal alanlardaki davranışlarını şekillendiren bir çerçeve sunmaktadır. Bu araştırmada işletme bölümü ile endüstri mühendisliği bölümlerinin akademik, etik, ahlaki ve toplumsal boyutlar çerçevesinde misyon bildirgeleri incelenmiştir. Bu bağlamda Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları kılavuzunda (2024); web sayfasından ulaşılabilen 174 işletme bölümü ile 103 endüstri mühendisliği bölümünün misyon ifadeleri çerçevesinde her iki bölümün misyon beyanlarındaki benzerlikler belirlenmeye çalışılmıştır. Her iki bölümün etik, ahlaki ve toplumsal boyut kapsamındaki misyon ifadelerinde yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası alanlardaki toplumsal sorumluluklara değinilmiş ve benzer misyon ifadeleri vurgulanmıştır. Akademik boyut kapsamında her iki bölümün misyonlarında yöneticilik, girişimcilik ve liderlik kavramlarında benzerlikler olduğu belirlenmiştir. Çalışmada Türkiye’de 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içerisinde CEO (Chief Executive Officer) olarak görev yapan yöneticilerin özgeçmişleri incelenmiş ve büyük çoğunluğunun mühendislik bölümü mezunu olduğu görülmüştür. Benzer şekilde daha önce yapılmış araştırmalar çerçevesinde işveren tercih endeksi değerleri; işletme ve mühendislik bölümlerinin istihdam olanaklarında işverenler tarafından mühendislik bölümlerinin öncelikle tercih edildiğini göstermektedir. Araştırma bulguları, yöneticilik pozisyonlarında işletme bölümü mezunlarının mühendislik bölümleri kadar sıklıkla tercih edilmediğini belirtmektedir. Bu durum işletme bölümünde verilen eğitimlerde misyon sorunsalı yaşandığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

işletme eğitimi, mühendislik eğitimi, misyon, yükseköğretim, yönetim

Kaynakça

• AKKUŞ-GÜVENDİ, M. (2019). “Prekarya Tartışmaları Kavram, Tanım ve Durum”. İnsan ve Toplum, 9 (4), 133-150.
• ALPASLAN, N. (2011). “Mühendislik Tarihi ve Felsefesi Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 1-10.
• ATANUR BASKAN, G. (2001). “Türkiye’de Yükseköğretimin Geleceği”. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 21-32.
• BENLİGİRAY, S. ve TEZ, H. Ö. (2011). “Üniversitelerin İşletme Eğitimi Veren Bölümleri Öğrencilerine Genel İşletmecilik Değerlerini Kazandırmayı Amaçlıyorlar Mı?”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 13 (2), 49-70.
• DAVID, F.R. ve DAVID, F.R. (2015). Strategic Management, 15th ed., London: Pearson Education.
• DAVID, F. R. (1989). “How Companies Define Their Mission”. Long Range Planning, 22, 90-97.
• DONNELL, J. C. (1955). “Engineers As Managers”. Journal of Petroleum Technology, September, 12-14.
• DÜZAKIN, D. ve YILMAZ, Ö. (2009). İşletme Mezunlarının iş Hayatındaki Yeri ve işletme Eğitimi: 1000 Büyük Sanayi Kuruluşunun İşletme Mezunlarından Beklentileri Üzerine Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 149-164.
• ERGİN, O. (1977). Türk Maarif Tarihi, Cilt: 1-2, Eser Matbaası: İstanbul.
• ERGİN, O. (1977). Türk Maarif Tarihi, Cilt: 3-4, Eser Matbaası: İstanbul.
• GÜRÜZ, K. (2004). Dünyada ve Türkiye’de Yükseköğretim Tarihçe ve Bugünkü Sevk ve İdare Sistemleri, İkinci Baskı, Cem Ofset.
• GÜVEMLİ, O. (2003) İktisadi ve Ticari İlimler Akademileri Tarihi. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• KANDAKATLA, R., KULKARNİ, S., and AUER, M. E. (2025). Academic Leadership in Engineering Education: Learnings and Case Studies from Educational Leaders Around the Globe (Lecture Notes in Networks and Systems), Springer.
• KIPPING, M., ÜSDİKEN B. and NÚRİA P. (2004). “Imitation, Tension, and Hybridization: Multiple “Americanizations” of Management Education in Mediterranean Europe”. Journal of Management Inquiry, 13 (2), 98-108.
• LURYİ, S., TANG, W., LİFSHİTZ, N., WOLF, G., DOBOLİ, S., BETZ, J. A., ... and SHAMASH, Y. (2007, October). Entrepreneurship in engineering education. 37th Annual Frontiers in Education Conference-Global Engineering: Knowledge without Borders, Opportunities without Passports, 1-7.
• OLUÇ, M. (1972). “İşletme Fakültesinin Kuruluş ve Gelişmesi”. İşletme Fakültesi Dergisi, 1 (1), 1-11.
• ÖZKUL, A. S. (2012). “19. Yüzyıl Türk Yükseköğretiminde İşletme Eğitimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (16), 223-241.
• ÖZSOY, A. (2013).” Mühendislik Eğitimine Çalışan Mühendislerin Bakışı ve İşyeri Eğitimi Modeli”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17 (1), 77-85.
• PEARCE, J., DAVID, F. (1987). “Corporate Mission Statements: The Bottom Line”. Academy of Management Executive, 1 (2), 109-116.
• ROUTHE, H. W., HOLGAARD, J. E., & KOLMOS, A. (2024). “Students’ Learning of Management And Leadership İn Engineering Education-A Literature Review”. European Journal of Engineering Education, 49 (3), 540-576.
• SARGUT, A. S. (2009). “Türkiye’de İşletme Yönetimi Eğitiminin Kurumsal Çerçevesi: Çeşitlilikten Eşbiçimliliğe”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 4 (1), 51-63.
• SARGUT, A. Selami (1998). “İşletme Yönetimi (İçinde: Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Sosyal Bilim: Sosyal Bilimler II)”. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayını.
• SIMON, H. A. (1967). “The Business School a Problem in Organizational Design”. The Journal of Management Studies, 4 (1), 1-16.
• TMMOB (2006). TMMOB ve Mühendislik Eğitimi, TMMOB Mühendislik Eğitimi Sempozyumu, 18-19 Kasım 2005, Ankara.
• TONER, M.C. (2004). Engineers as Managers and Leaders, CELM Engineering Leadership Conference 2004, Sydney, Australia, 1-8.
• ÜSDİKEN, B. (2003). “Türkiye'de İş Yapmanin ve İşletmenin Akademikleştirilmesi 1930-1950”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58 (1), 119-147.
• VALLABHANENI, R. (2002). “Do Great Engineers Make Good Managers?”. Engineering Management Journal, August, 146-146.
• YELKİKALAN, N., AYDIN, E. ve ERDEN AYHÜN, S. (2019). Eğitim 4.0 Ekseninde Türkiye'de İşletme Eğitiminin Dünü, Bugünü ve Yarını. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• YELKİKALAN, N., ERDEN, S. ve AYDIN, E. (2010). Üniversitelerin Mühendislik Bölümlerinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algılaması Üzerine Ampirik Bir Araştırma, 2. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 29 Nisan-2 Mayıs, Antalya, 1553-1576.
• YELKİKALAN, N. ve PAZARCIK, Y. (2005). İşletme Eğitiminde Global Perspektif: ÇOMÜ Biga İİBF Örneği. Selçuk Üniversitesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (5), 1-20.
• YÜKSEL, O. (1996). Yönetici İnşaat Mühendisine Doğru. 1. Yapı İşletmesi Kongresi, 18-19 Ekim, İzmir.
• Mühendislik Tarihi, https://eski.jmo.org.tr/yayinlar/dergi_goster.php? kodu=265&dergi=D%DDSKORDANS%20DERG%DDS%DD (2007). Diskordans Dergisi, Sayı: 5, 24-27.
• Türkiye’nin Online İnsan Kaynakları’nı Kariyer.net temsil ediyor (2024). https://www.kariyer.net/kariyer- rehberi/turkiyenin-online-insan-kaynaklarini-kariyer-net-temsil-ediyor/ Erişim tarihi: 12.10.2025.
• Üniversite ve Bölüm Endeksi, https://www.kariyer.net/en-iyi-universiteler/universiteler-bolumler, Erişim Tarihi: 10.10.2025.
• Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu (2024), https://www.osym.gov.tr/TR,29532/2024- yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-yuksekogretim-programlari-ve-kontenjanlari-kilavuzu.html, Erişim tarihi: 10.10.2025.