Malmquist total factor productivity index: A Review of wholesale and foreign trade sector in the Fortune 500 Turkey magazine

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 250 - 265, 24.06.2022

Kemal Vatansever , Handan Öztemiz

https://doi.org/10.30855/gjeb.2022.8.2.004

Öz

This study examined the relative efficiency and productivity of 9 wholesale and foreign trade sector companies listed in the 2019 Fortune 500 Turkey magazine by Malmquist Data Envelopment Analysis In the evaluation of efficiency and productivity, in parallel with the literature, financial profitability and export revenues as output variables; the company's number of employees, asset size and equity size were preferred as input variables. The companies' efficiency was examined according to the output-oriented Charnes-Cooper-Rhodes and Banker-Charnes-Cooper model between 2016-2019. According to the model of Charnes-Cooper-Rhodes results, it was seen that two companies could not reach the efficiency limit in 2017 and 2019, while only one company could not reach the efficiency limit according to the model of Banker-Charnes-Cooper in 2019. As a result of Malmquist Data Envelopment Analysis, the change in technical efficiency, technological efficiency, pure efficiency, scale efficiency and total factor productivity of companies compared to the previous year were examined separately. As of 2019, it has been determined that the total factor productivity of only two companies has decreased. It has been determined that the companies generally follow a triumphant performance that is similar to each other.

Anahtar Kelimeler

Wholesale And Foreign Trade Sector, Efficiency of Firms, Panel DEA, Malmquist DEA

Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi: Fortune 500 Türkiye dergisi toptan ve dış ticaret sektör incelemesi

Öz

Bu çalışmada 2019 yılı Fortune 500 Türkiye dergisinde listeye giren 9 toptan ve dış ticaret sektör firmasının göreli etkinlik ve verimlilikleri Malmquist Veri Zarflama Analizi ile incelenmiştir. Etkinlik ve verimlilik değerlendirmesinde literatüre paralel şekilde çıktı değişkenleri olarak finansal karlılık ve ihracat gelirleri; girdi değişkenleri olarak da firmanın çalışan sayısı, aktif büyüklüğü ve öz kaynak büyüklüğü tercih edilmiştir. Çalışmada firmaların etkinlikleri 2016-2019 yılları arasında çıktı odaklı Charnes-Cooper-Rhodes ve Banker-Charnes-Cooper modeline göre incelenmiştir. Charnes-Cooper-Rhodes modeli sonuçlarına göre 2017 ve 2019 yılında iki firmanın, Banker-Charnes-Cooper modeli sonuçlarına göre ise 2019 yılında ise sadece bir firmanın etkinlik sınırını yakalayamadığı görülmüştür. Malmquist Veri Zarflama Analizi sonucunda firmaların teknik etkinlik, teknolojik etkinlik, saf etkinlik, ölçek etkinliği ve toplam faktör verimliliklerinin değişimi bir önceki yıla göre ayrı ayrı incelenmiştir. 2019 yılı itibariyle sadece iki firmanın toplam faktör verimliliğinin azaldığı belirlenmiştir. Firmaların genel olarak birbirlerine benzer, başarılı bir performans izledikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toptan ve Dış Ticaret Sektörü, Firma Etkinliği, Panel VZA, Malmquist VZA

Kaynakça

• Aldemir, M.C. (1985). Örgütler ve Yönetimi, Makro Bir Yaklaşım, Bilgehan Basımevi, İzmir.
• Asmild, M., Paradi, J. C., Aggarwall, V., & Schaffnit, C. (2004). Combining DEA window analysis with the Malmquist index approach in a study of the Canadian banking industry. Journal of Productivity Analysis, 21(1), 67-89.
• Atukalp, M. E. (2018). Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi ile Türk Bankacılık Sisteminde Bölgesel Performans Ölçümü. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(638), 17-34.
• Atan, M. (2003). Türkiye bankacılık sektöründe veri zarflama analizi ile bilançoya dayalı mali etkinlik ve verimlilik analiz. Ekonomik Yaklasim, 14(48), 71-86.
• Arslan, A. (2002). Kamu harcamalarında verimlilik, etkinlik ve denetim. Maliye Dergisi, 140(2), 1-14.
• Avcı, E. (2010), İmalat Sanayi İşletmelerinde Teknik Etkinlik Derecesi ve Hisse Senedi Performansı Üzerine Bir Analiz, 14. Ulusal Finans Sempozyumu, 3-6 Kasım 2010, Konya, 193-206.
• Bakırcı, F. (2006). Sektörel Bazda Bir Etkinlik Ölçümü. VZA ile Bir Analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 20 (2), 199-217.
• Bakırcı, F., Bayrak, R. & Önal, S. (2016). Savunma Sanayiinde Toplam Faktör Verimliliği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 30(4), 751-769.
• Bakırcı, F., Eslamian Shiraz, S., & Sattary, A. (2014), BIST’da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi; VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması, Ege Akademik Bakış, 14(1), 9-19.
• Bal, V. (2013). Vakıf üniversitelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik belirlenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-20.
• Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30 (9), 1078-1092.
• Bayramoğlu, M. M., & Toksoya, D. (2017). Veri zarflama analizinin ormancılıkta kullanımı. Turkish Journal of Forestry, 18(1), 82-93.
• Benli, Y. K. (2012). Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği (TFV): Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama/Data Envelopment Analysis (DEA) and Malmquist Total Factor Productivity (TFP): An Empirical Evidence in Accomodation Businesses. Ege Akademik Bakış, 12(3), 369-382.
• Benligiray, S. (1999). İnsan Kaynakları Açısından Otellerde Performans Yönetimi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1174, Eskişehir.
• Cai, X. C., & Zou, K. (2012). The analysis of energy efficiency in the steel industry listed companies based on DEA-Malmquist. In Stat. Inf. Forum, 27, 90-98.
• Cappellesso, G., Raimundo, C. M., & Thomé, K. M. (2020). Measuring the intensity of innovation in the Brazilian food sector: a DEA-Malmquist approach. Innovation & Management Review, 17(4), 395-412.
• Çakır, S. (2020). Türkiye Tekstil Sektöründe Etkinlik Ölçümü: İki Sınırlı VZA Uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 121-130.
• Çatalbaş, G. K., & Atan, M. (2005). Bankacılıkta etkinlik ve sermaye yapısının bankaların etkinliğine etkisi. İktisat Isletme ve Finans, 20(237), 49-62.
• Cenger, H. (2011). İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 31-44.
• Charnes, A., Cooper, W.W., Lewın, A.Y., Seıford, L. M. (1994), Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology and Application, Kluwer Academic Publisher, Boston, USA
• Chen, Y., & Ali, A. I. (2004). DEA Malmquist productivity measure: New insights with an application to computer industry. European Journal of Operational Research, 159(1), 239-249.
• Çınar, Y. (2013). Türkiye’de kamu üniversitelerinin eğitim-araştırma etkinlikleri ve etkinlik artışında stratejik önceliklerin rolü: Çok-aktiviteli VZA uygulaması. Ankara Üniversitesi SBE Dergisi, 68(2). 27-62.
• Cumhur, Y. (2017). Türkiye'deki İl Belediyelerinin Etkinliklerinin 2009 Yerel Seçimleri Özelinde Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 26(4), 1-41.
• Çıtak, L., & İltaş, Y. (2017). Ar-Ge yatırımlarının finansal performans üzerindeki etkisi ve BİST teknoloji endeksi firmalarının etkinliklerinin değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (76), 239-254.
• Dar, Q. F., Ahn, Y. H., & Dar, G. F. (2021). The Impact of International Trade on Central Bank Efficiency: An Application of DEA and Tobit Regression Analysis. Statistics, Optimization & Information Computing, 9(1), 223-240.
• Dinçer, E. (2008). Veri zarflama analizinde Malmquist endeksiyle toplam faktör verimliliği değişiminin incelenmesi ve İMKB üzerine bir uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 825-846.
• Dizkırıcı, A. S. (2014). Borsa İstanbul Gıda, İçecek Endeksine Kote İşletmelerin Finansal Performanslarının Veri Zarflama Analizi ile Ölçümü ve Malmquist Endeksine Göre Karşılaştırılması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (63), 151-170.
• Düzakın, E., & Düzakın, H. (2007) Measuring the Performance of Manufacturing firms with Super Slacks Based Model of Data Envelopment Analysis: An Application of 500 Major Industrial Enterprises in Turkey, European Journal of Operational Research, 182, 1412 1432.
• Düzgün, R., & Taşçı, H. M. (2014). Türk İşletmelerinin İhracat Performansını Belirleyen Faktörler: İSO-500 Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(3), 7-24.
• Ergülen, A., Ünal, Z. & Harmankaya, İ. (2020). Girişimcilik Kültürünün Gelişimine Yerel Yönetimlerin Katkısı: Türkiye'deki Büyükşehir Belediyelerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analiziyle Değerlendirilmesi. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 4(6), 49-63.
• Ersoy, Y., & Tehci, A. (2020) Lojistik Pazarlama: Lojistik Hizmetleri Alanında Faaliyette Bulunan İşletmelerde Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü. The Journal of International Scientific Researches, 5(1), 1-9. https://doi.org/10.23834/isrjournal.630544
• Fare, R., Grosskopf, S.- Norris, M., & Zhang Z., (1994), Productivity Growth, Technical Progress, and Efficiency Change in Industrialized Countries, The American Economic Review, 84 (1), 66-83.
• Göral, R., & Uygur, A. (2018). Malmquist-TFV endeksi ile uluslararası turizm destinasyonlarının verimliliklerinin karşılaştırılması. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 70-86.
• Günay, A., Dulupçu, M. A., & Oruç, K. O. (2017). Türkiye’de Devlet Üniversitelerinin Etkinlik ve Verimlilik Analizi: Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi Uygulamaları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 85-113.
• Kahveci, A. (2012). Kaynak Temelli Strateji ve İhracat Performansı: Tekstil İşletmeleri Üzerinde Veri Zarflama Analizi ile Bir Uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67 (2), 29-67.
• Karaçor, Z.& Saraç, T. B. (2011). Dış Ticaret ile Sanayi Sektörü İstihdam Oranı Arasındaki Kısa ve Uzun Dönemli İlişki: Türkiye Örneği (1963-2009). Celal Bayar üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18(2), 181-194.
• Kaygisiz, Z., & Girginer, N. (2011). Belediye Hizmetlerinin Maliyet Etkinliklerinin Değerlendirilmesi: Eskişehir Odunpazarı Belediyesinde Bir Uygulama. Journal Of Industrial Engineering (Turkish Chamber Of Mechanical Engineers), 22(4), 35-47.
• Kesbi̇ç, C. Y., Tokatloğlu, İ., & Ürüt, S. (2004). Rekabet Gücü Göstergeleri: Türk İmalat Sanayi İçin Veri Zarflama Analizi–Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi Uygulaması. İktisat İşletme ve Finans, 19(220), 63-75.
• Kula, V., Kandemir, T., & Özdemir, L. (2009) VZA Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Ölçüsü: İMKB’ye Koteli Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 186-202.
• Kutlar, A., & Babacan, A. (2008). Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği-ölçek etkinliği analizi: DEA tekniği uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 148-172.
• Küçükaksoy, İ., Çifçi, İ., & Özbek, R. İ. (2015). İhracata dayalı büyüme hipotezi: Türkiye uygulaması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 691-720.
• Krisna, K., & Sukarno, S. (2021). Performance of Pertamina-Indonesia among Oil and Gas Companies in the Fortune Global 500 of Southeast Asia. The 3rd International Conference on Business and Banking Innovations, 6 & 7 March 2021, Surabaya.
• Liu, F. H. F., & Wang, P. H. (2008). DEA Malmquist productivity measure: Taiwanese semiconductor companies. International Journal of Production Economics, 112(1), 367-379.
• Lorcu, F. (2010). Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi: Türk otomotiv sanayi uygulaması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(2), 276-289.
• Oruç, K. O., Güngör, İ., & Demiral, M. F. (2009). Üniversitelerin etkinlik ölçümünde bulanık veri zarflama analizi uygulaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 279-294.
• Orçun, Ç., Çimen, A. & Şahin, A. (2014), Şirket Etkinlikleri: İMKB 100 İmalat Sanayi Şirketleri Uygulaması, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 21-33.
• Önal, Y. B., & Sevimeser, N. C. (2006). Yabancı banka girişlerinin Türk bankacılık sistemine etkileri: Yerli ve yabancı bankaların etkinlik analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 295-312.
• Öner, M., & Demirel Arıcı, N. (2018). Türk Bankacılık Sektörünün Etkinlik ve Verimlilik Analizi: 2012-2017 VZA ve Malmquist TFV Endeksi. Uygulaması. Bankacılar Dergisi, 106, 18-36.
• Özcan, A. İ., & Anıl, N. K. (2017). İlk 500 Arasında Yer Alan Demir-Çelik Sektörüne Ait Firmaların VZA ve Malmquist Yöntemleriyle Verimliliklerinin Ölçümü. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 112-120.
• Özdemir, A.İ., & Düzgün, R. (2009). Türkiye’deki Otomotiv Firmalarının Sermaye Yapısına Göre Etkinlik Analizi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1). 147-164.
• Öztürk, O., & Girginer, N. (2014) The Export Efficiency of Turkish Textile and Appreal Firms: An Investigation Employing Data Envelopment Analysis (DEA) and Analytic Hierarchy Process (AHP) Methods. Textile and Appreal, 25(1), 10-23.
• Petekkaya, Ş. (2018). Türkiye'deki Serbest Bölgelerin Veri Zarflama Analizi ile Performanslarının Değerlendirilmesi. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3(2), 109-134.
• Raphael, G. (2013). A DEA-Based Malmquist Productivity Index approach in assessing performance of commercial banks: Evidence from Tanzania. European Journal of Business and Management, 5(6), 25-34.
• Sayğı, H., Kop, A., Tekoğul, H., & Taylan, B. (2021). Determining the Effectiveness of Sustainable Production Activities in Fishing Sector by Data Envelopment Analysis. Acta Nat. Sci, 2(1), 6-16.
• Seyrek, İ. H., & Ata, H. A. (2010). Veri zarflama analizi ve veri madenciliği ile mevduat bankalarında etkinlik ölçümü. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 4(2), 67-84.
• Şahin, Ö. (2020). Finansal Piyasa Etkinliğinin Run Testi ve Volatilite Modelleri ile Analizi: BİST 100, Dolar Kuru ve Altın Fiyatı Piyasaları Üzerine Bir Uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(2), 333-348.
• Şengül, Ü. (2020). BIST 100’de Yer Alan Ana Metal Sanayi Firmalarının Veri Zarflama Analizi ile Performans Ölçümü. Journal of Life Economics, 7(2), 161-176. T.C. Ticaret Bakanlığı. https://ticaret.gov.tr/istatistikler/bakanlik-istatistikleri/gumruk-istatistikleri/dis-ticaret-verileri. İhracat ve ithalat yapan firma sayısı. Erişim Tarihi:07.06.2021.
• Tosunoğlu, B., & Uysal, M. (2012). İSO 500’de Yer Alan İmalat Sektöründeki Yabancı Sermaye Payına Sahip Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi ,26(3-4), 333-344.
• Torun, N. K., & Özdemir, A. (2015). Türk Bankacılık Sektörünün 2008 Küresel Finansal Krizi Sürecinde Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 129-142.
• Tsolas, I. E., Charles, V., & Gherman, T. (2020). Supporting better practice benchmarking: A DEA-ANN approach to bank branch performance assessment. Expert Systems with Applications, 160 (113599), 1-12.
• Ulucan, A. (2002), İS0-500 Şirketlerinin Etkinliklerinin Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Farklı Girdi Çıktı Bileşenleri ve Ölçeğe Göre Getiri Yaklaşımları ile Değerlendirmeler, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(2), 185- 202
• Van Trang, T., Do, Q. H., & Luong, M. H. (2021). Performance Evaluation of Vietnamese Apparel Enterprises: An Application of DEA Approach. WSEAS Transactions on Business and Economics, 18, 1-9.
• Vatansever, K., & Öztemiz, H. H. (2020). Alanya Belediyesi Hizmet Birimlerinin Maliyet Etkinliği: Veri Zarflama Analizi Uygulaması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1505-1523.
• Wu, A. H., Cao, Y. Y., & Liu, B. (2014). Energy efficiency evaluation for regions in China: an application of DEA and Malmquist indices. Energy Efficiency, 7(3), 429-439.
• Xue, X., Shen, Q., Wang, Y., & Lu, J. (2008). Measuring the productivity of the construction industry in China by using DEA-based Malmquist productivity indices. Journal of Construction engineering and Management, 134(1), 64-71.
• Yakut, E., Harbalıoğlu, M., & Pekkan, N. Ü. (2015). Turizm sektöründe BIST’a kayıtlı işletmelerin veri zarflama analizi ve toplam faktör verimliliği ile finansal performanslarının incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi (ISARDER), 7(2), 235-257.
• Yan, J. Y., Qı, Z. F., & Feng, L. G. (2014). An Eco-efficiency Analysis of Steel Companies Based on DEA and Malmquist Index Models Taking Hebei Iron & Steel Co., Ltd. as an Example. Journal of Shijiazhuang University of Economics, 05.
• Yayar, R., & Çoban, M. N. (2012). ISO 500 firmalarının etkinliklerinin ölçülmesinde veri zarflama analizi yaklaşımı: Dokuma ve giyim eşya sanayi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 165-180.
• Yükçü, S. & Atağan, G. (2009). Etkinlik, Etkililik ve Verimlilik Kavramlarının Yarattığı Karışıklık. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 23(4). 1-13.
• Zhu, J. (2000). Multi-Factor Performance Measure Model with an Application to Fortune 500 Companies. European Journal of Operational Research, 123(1), 105-124.