Sınır İllerindeki (Gaziantep, Hatay ve Şanlıurfa) Suriyeli Sığınmacıların Sosyal, Ekonomik ve Nüfus Yapıları

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 64 - 75, 31.12.2020

Mehmet Emin Sönmez , Uğurcan Ayik

Öz

Göçler, insanların gerek toplumsal ve ekonomik gerekse de politik sebeplerle yerleşim alanlarından ayrılıp, başka coğrafyalara gerçekleştirdikleri mekânsal yer değiştirme sürecidir. Bu yer değiştirme süreçlerinin güncel ve küresel çaptaki tetikleyicilerinden birini Mart 2011’de Suriye’de başlayan ve kısa sürede komşu ülkeler başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesini etkileyen olaylar oluşturmaktadır. Kitlesel gösterilerle başlayan muhalif hareketler, Suriye’de bir süre sonra silahlı çatışmaya dönüşmüştür. Bu çatışma süreçlerinden etkilenen nüfus grupları başta Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır olmak üzere birçok ülkeye göç etmeye başlamış, hızla gelen göçmen nüfus karşısında bu ülkelerde toplumsal ve ekonomik birçok sorun belirmeye başlamıştır. Bu çalışmada Türkiye’nin Suriye’ye coğrafi yakınlığı sebebiyle göç süreçlerinden en fazla etkilenen sınır illerinden olan Gaziantep, Hatay ve Şanlıurfa incelenmiştir. Çalışmada Suriyeli sığınmacıların Türkiye’deki mekânsal dağılışı, Türkiye’deki Suriyeli nüfus gruplarının yapısı, ayrıca Gaziantep, Hatay ve Şanlıurfa’daki Suriyeli nüfus gruplarının yapısı ve dağılışları analiz edilmiştir. Veriler çalışma kapsamında tasnif edilerek, SPSS adlı istatistik programında analiz edilmiş ve betimsel istatistik kapsamında anlamlı hale getirilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre 0-18 yaş grubunda olan Suriyeli sığınmacıların sayıca fazla olmasından kaynaklı olarak çalışan nüfusun az olduğu, fakat çalışan nüfusun %70’inden fazlasının iş bulabildiği, bu anlamda Suriyeli sığınmacıların sınır illerinde iş bulma anlamında sıkıntı yaşamadıkları tespit edilmiştir. Bununla paralel olarak ailelerin ortalama kazançlarının 1210 TL gibi insani geçim şartlarının çok altında olduğu, bu durumun Suriyeli aileleri çocuk işçilik gibi gayri insani çözüm yolları bulmaya ittiği tespit edilmiştir. Ayrıca Suriyelilerin %56’sının geri dönmeyi düşünmediği de tespit edilmiştir. Çalışmanın temel öngörüleri arasında Suriyeli sığınmacıların Türkiye’de kalıcı hale gelmeyi daha fazla benimsemelerinden kaynaklı olarak ileriki yıllarda savaş bitse bile ülkelerine dönme isteklerinin azalacağı tespit edilmiştir. Bu kalıcı olma durumunun devleti Suriyeli sığınmacılara yönelik sürdürülebilir politika arayışlarına iteceği tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeliler, Spss, Göç, Sığınmacı

Teşekkür

Anket çalışmasına katılarak bizlere yardımcı olan Gaziantep Üniversitesi Coğrafya Bölümü 2019 yılı mezunlarından Mehmet Emin BİNZET, Mehmet BİLEN, İbrahim GASSALOĞLU, Hümeyra KALIN, Melike ÖZPOLAT, Celal YİĞİT, Halil İbrahim ATALAR, Öykü HOLDUR, Emircan KALDIK çok teşekkür ediyoruz.

Kaynakça

• AFAD,(2017). Türkiye’deki Suriyelilerin Demografik Görünümü, Yaşam Koşulları ve Gelecek Beklentilerine Yönelik Saha Araştırması. Ankara: T. C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Arango, J. (2000). Explaining Migration: A Critical View. International Social Science Journal, 52(165), 283-296.https://doi.org/10.1111/1468-2451.00259.
• Boyraz, Z. (2015). Türkiye'de Göçmen Sorununa Örnek Suriyeli Mülteciler. Journal Of World of Turks, 7(2), 35-58.
• de Haas, H., Czaika, M., Flahaux, M.‐L., Mahendra, E., Natter, K., Vezzoli, S., et al. (2018). InternationalMigrationTrends, determinants and policy effects. International Migration Institute Network Paper Series No:142.
• Dimitrov, A., & Angelov, G. (2017). Refugee Integration in the EU: Challenges and Economic Impact. Economic Alternatives(4), 584-600.
• Gehrsitz, M., & Ungerer, M. (2018). Jobs, Crime, and Votes –A Short-run Evaluation of the Refugee Crisis in Germany. ZEW (Center for European Economic Research).
• Harunoğulları, M., Hatunoğlu, Z., Polat, Y., & Kılıç, M. (2018). Kahramanmaraş Esnafının Sosyo Ekonomik Durumu ve Suriyeli Sığınmacılara İlişkin Görüşünün Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 115-144.
• Hürriyet. (2019, 11 26). www.hurriyet.com.tr. 11 06, 2020 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-cumhurbaskani-yardimcisi-oktaydan-guvenli-bolge-aciklamasi-41382767 adresinden alındı.
• İncili, Ö., & Akdemir, İ. (2016). Yerinden Edilmişliğin Coğrafi Analizi: Kilis'te Suriyeli Sığınmacılar. Marmara Coğrafya Dergisi(34), 118-133.
• Massey, D. S. and. Denton, N. A. 1993. American Apartheid: Segregation and the Making of the Underclass. Harvard University Press, Cambridge.
• Karabulut, R., & Açak, M. (2018). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Ekonomik Maliyeti. Birey ve Toplum, 8(1), 131-144.
• Mülteciler Derneği. (2020, 11 05). multeciler.org.tr. 11 05, 2020 tarihinde Mülteciler Derneği: https://multeciler.org.tr/?gclid=Cj0KCQiA5bz-BRD-ARIsABjT4njydrN61riOKql4M8cB0SHFdARglLoV7X5kDUiLcr-3GkIoloIxC2caAofmEALw_wcB adresinden alındı.
• Paksoy, M. (2013). İç Savaştan Kaçarak Kilis'te Yaşamını Sürdüren Suriyelilerin Sosyo-Ekonomik Sorunları Üzerine Bir Araştırma Raporu. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Ravenstein, E. (1885). The Laws of Migration. Journal of the Statistical Society of London, 48(2), 167-235.
• Sandal, E., Hançerkıran, M., & Tıraş, M. (2016). Türkiye'deki Suriyeli Mülteciler ve Gaziantep İlindeki Yansımaları. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 15(2), 461-483.
• Sönmez, M. E. (2015). A Study on Relationship of Syrian Immigrants in Turkey and Their Tendency of Returning Home. Turkish Migration Conference 2015 (s. 8-15). Prague: Turkish Migration Conference 2015 Selected Proceedings. Transnational Press London. London.
• Sönmez, M. E., & Mete, M. (2015). Türkiye’deki Suriyeli Göçmenlerin Profili İle İnsan Kaynağının Belirlenmesi Ve Türkiye Ekonomisine Olası Etkileri, Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 234-241). Ankara.
• Sönmez, M. E. (2016). Suriyeli Sığınmacıların Gaziantep Şehrindeki Mekânsal Dağılışı ve Geleceği, TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Ankara.
• Sönmez, M., & Adıgüzel, F. (2017). Türkiye'de Suriyeli Sığınmacı Algısı: Gaziantep Şehri Örneği, Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 16(3), 797-807.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2020). Geçici Koruma. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Web Sitesi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638.
• UNHCR, U. (2019, 01 09). UNHRC Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü. UNHRC Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü: https://www.unhcr.org/tr/19707-zorla-yerinden-edilen-insan-sayisi-2017de-68-milyonu-asti-multeciler-icin-kuresel-bir-anlasmanin-saglanmasi-kritik-onemde.html.
• Yıldız, S. (2017). Diaspora girişimcilik: Türkiye'deki Suriyeli Girişimcilerin Profili Yayınlanmamış Doktora Tezi. İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.