YARGI KARARLARININ GEREKÇELİ OLMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2021, Volume: 11 Issue: 2, 1243 - 1283, 29.12.2021

Hilal Albal

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.958575

Abstract

Yargı kararları, sadece somut uyuşmazlığı çözmekle kalmaz aynı zamanda uyuşmazlığın konusu ile ilgili genel ilke ve kurallar koyar. Yasal düzenlemelere göre, yargı kararının gerekçeli olması zorunludur. Ancak gerekçenin içeriği konusunda, mevzuatta bir açıklık bulunmamaktadır. Bu konu, doktrin ve uygulama açısından cevap aranmaya çalışılan bir sorun haline gelmiştir. Özellikle, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’nin ve Anayasa Mahkemesi (AYM)’nin “gerekçeli karar hakkı” nın ihlali konusunda verdiği kararlar konuyu daha da önemli hale getirmiştir. Zira “gerekçeli karar hakkı” Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)’nin 6’ncı maddesi ve Anayasa’nın 36’ncı maddesinde yer alan adil yargılanma hakkının somutlaşmış hali olarak görülmektedir. Ulusal ve uluslararası düzeyde önem atfedilen gerekçenin tanımı ve içeriği belirsizliğini korumaktadır. Bu çalışmanın amacı, gerekçenin içeriği konusunda farklı görüşleri eleştirel tarzda ele almak sonrasında adil yargılanma ilkesi ile ilişkisini değerlendirmektir.

Keywords

Yargı Kararı, Gerekçe, Gerekçeli karar hakkı, Adil Yargılanma Hakkı, yürütmenin durdurulması

References

• AKIN, İbrahim: Yargı Kararlarında Gerekçe (Bilgi Teorisi ve Mantık Açısından Değerlendirme), Kazancı Bilgi Bankası, Ankara, 2001.
• ALP, Mustafa: “Anayasa Hukuku Açısından Mahkeme Kararlarında Sözde (Görünürde) Gerekçe”, Prof. Dr. Mahmut Tevfik Birsel’e Armağan, İzmir; Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, s. 425-441.
• ARAL Vecdi: Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, 7. Baskı, On iki Levha Yayınları, İstanbul, 2012.
• AŞÇIOĞLU: Çetin: “Yargı Kararlarında Gerekçe”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu IX, s.43-49.
• AŞÇIOĞLU, Çetin: “Yargıda Gerekçe Sorunu”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi (8’inci Kitap), İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2003, s.154-161.
• ATALI, Murat: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, 15’inci Bası, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2017, C. III.
• ATALI, Murat / ERMENEK, İbrahim: Medeni Usul Hukuku, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2019.
• ATAY, Ethem: “Yargı Kararlarının Gerekçelendirilmesi ve İdari Yargıdaki Uygulama Alanı”, Danıştay Dergisi, 2018, Sa.147, s. 7-32.
• BEKRİ, M. Nedim: “Gerekçeli Karar Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, C. 72, S.3, s. 205-228.
• BLANCO, Florent: Contentieux Administratif, 1. Edition, Themis Droit Puf, Paris, 2019.
• BROYELLE, Camille: Contentieux Administratif, 7. Edition, L.G.D.J., Paris, 2019.
• CANDAN, Turgut: Açıklamalı İdari Yargılama Usul Kanunu, 2. Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2006.
• CASTAING-ZENATI, Frédéric, “La motivation des décisions de justice et les sources du droit”, Recueil Dalloz, 2007.
• CENTEL, Nur, “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararları Işığında Tutuklama Hukukuna Eleştirel Yaklaşım”, MÜHF-HAD, C.17, sy.1-2, s.49-93.
• CHAPUS, Droit du Contentieux Administratif, 8. Edition, Montchrestien, Paris, 1999.
• COHEN, Matilda: “Reason Giving in Court Practice: Decision – Makers At The Crossroads”, Colombia Journal of European Law, 2008, Vol.14, no:2, 257-276.
• DEMİR, Mehmet: Hâkimin Takdir Hakkı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994. DEMİRCİOĞLU, Yaşar: Medeni Usul Hukukunda insan Hakları ve Adil Yargılanma Güvenceleri, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2007.
• ERCAN, İsmail: Medeni Usul Hukuku, Yetkin kitabevi, Ankara, 2020.
• GÖLCÜKLÜ Feyyaz: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Adil Yargılanma”, AÜSBF Dergisi, c.49, Sa. 1-2, s.199-223.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref: Yönetsel Yargı, 24.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• GÖZÜBÜYÜK Şeref/TAN Turgut: İdare Hukuku C.II, Turhan Kitapevi, Ankara, 2012.
• GÜRSOY, Mustafa: “Yürütmenin Durdurulması Kararında Gerekçesizlik Sorunu”, Terazi Hukuk Dergisi, 2007, Sa. 14, s. 61-66.
• HİRŞ, Ernst: Pratik Hukukta Metot, 8. Baskı, BTHAE Yayınları, Ankara, 2017, s. 99- Bu kitabın ilk baskısı 1944 tarihinde yapılmıştır.
• İNCEOĞLU, Sibel: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, Beta Yayınları, İstanbul, 2002.
• İnsan Hakları Eylem Planı, 2021, https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/1/dosya/insan-haklari-ep02-03-202115-14.pdf.
• KARAKOÇ, Yusuf: “Yargı Kararlarının Dili ve Gerekçesi”, HFSA 16. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2007, s. 275-283.
• KARAYALÇIN, Yaşar: Hukukta Öğretim-Kaynaklar-Metot–Problem Çözme, 4’üncBaskı, BTHAE Yayınları, Ankara, 1994, s. 116-117- Bu kitabın ilk baskısı 1977 tarihinde yapılmıştır.
• KUNTER, Nurullah: Ceza Muhakemesi Hukuku, Yaylacılık Matbaası, İstanbul,1989.
• KUNTER Nurullah, YENİSEY Feridun, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Arıkan yayınevi, İstanbul, 2016.
• KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, C.3, Demir- Demir Yayınevi, İstanbul, 2001.
• ÖKÇESİZ, Hayrettin: “Devlet ve Gerekçesi”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi (HFSA) 10, İstanbul Barosu Yayını, s. 11-13.
• ÖZEKES, Muhammet, “Medeni Usul Hukukumuzda Yok Hüküm ve Etkisiz Hüküm”, Yargıtay Dergisi, Ekim 2000, C. 26, Sa. 4 , s.661-699.
• ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2003.
• ÖZEKES, Muhammet: “İhtiyati Haciz Kararlarının Gerekçeli Olması ve Kanun Yoluna Başvuru”, Prof. Dr. Yavuz Alagonya İçin Armağan, 2007, s 469-484.
• ÖZEKES Muhammet, “Hukuk Yargılamasında Süre Tutum Müessesi Yoktur”, Prof.Dr. Saim Üstündağ’a Armağan, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009, http://ozekesseven.com/wp-content/uploads/2020/01/18-Hukuk-Yarg%C4%B1lamas%C4%B1nda-S%C3%BCre-Tutum-M%C3%BCessesesi-Yoktur.pdf.
• ÖZTÜRK, Burak: Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• ÖZYÖRÜK, Mukbil: Tercüman Gazetesi, 07 Aralık 1979 tarihli köşe yazısı.
• PEKCANITEZ, Hakan, Pekcanıtez Uusul Medeni Usul Hukuku, Oniki Levha Kitabevi, İstanbul,2017.
• PONTHOREAU, Marie Claire; “Réflexions sur la motivation des décisions juridictionnelles en droit administratif français”, R.D.P., 1994, s.747-765.
• POSTACIOĞLU ilhan, Medeni Usul Hukuku Dersleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1975.
• SUNAY, Zuhal Aysun: İptal Davalarında Gerekçeli Karar Hakkı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• ŞAHİN, Cumhur/GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku II, Seçkin Yayınevi, 2016.
• ŞEKER, Hilmi: “Strazburg Yargı Kararlarında Doğru, Haklı, Yasal ve Makul Gerekçe Biçimleri”, Ankara Barosu Dergisi, 2007, C. 2.
• ŞEKER, Hilmi: Esbabı Mucibeden Retoriğe Hukukta Gerekçe, Beta Yayınları, İstanbul, 2010.
• ŞEN, Ersan / ÖZDEMİR Bilgehan: “Tutuklama Uygulamalarına Bir Bakış: Tutuklamada Gerekçesizlik Sorunu”, İstanbul Barosu Dergisi, C.87, Sa.1, s. 15- 24.
• ŞENTUNA, Mustafa Tarık, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Tutuklama ve Adli Kontrol, Adalet Yayınları, Genişletilmiş 2. Bası, Ankara 2007.
• TURAN, Hüseyin: “Adil Yargılanma Hakkının Bir Unsuru Olarak Mahkeme Kararlarında Gerekçe”, Yargıtay Dergisi, C. 31, Sa.3, s. 107-111.
• TUTUMLU, Mehmet Akif: Hukuk Yargılamasında Hüküm ve Gerekçeli Karar, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• TÜRKMEN, Ali: “Türk Yargı Kararlarında Gerekçe ve Önemi”, Legal Hukuk Dergisi, C.13, Sa.154, s. 39-60.
• UZUN, Ertuğrul: “Yargıtay Kararlarından Örneklerle Yargı Kararlarında Gerekçelendirme Zaafiyeti”, Legal Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi, 2007, Sa. 2.
• YAVAŞ, Murat, “Medeni Yargılamanın Amacı Bağlamında İspat Yükü Kavramı”, Mehmet Akif AYDIN’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2015, s.741-761.
• YENİSEY, Feridun: “Tutuklama Kararında Gerekçe Sorunu”, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 2009, Sa. 53, s. 174- 185.
• YERDELEN, Erdal: Ceza Muhakemesinde Hükmün Gerekçesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• YÜCE, Turhan Tufan: Ceza Muhakemesi Hukukunda Hukuk Devleti Esasları, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum, 1968.
• YÜCEL, Mustafa Tören: “Kararlarda Gerekçe ve Muhalefet Şerhi”, HFSA (8. Kitap), İstanbul Barosu Yayını, 2003, s. 162-170.