ANONİM ORTAKLIKLARDA RÜÇHAN HAKKININ KULLANILMAMASI SONUCU ARTAN PAYLARIN AKIBETİ

Year 2022, Volume: 12 Issue: Özel Sayı, 360 - 381, 31.10.2022

Nihan Değirmencioğlu Aydın

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1094245

Abstract

Anonim ortaklıklarda dış kaynaklardan sermaye artırımı sonucu çıkarılan yeni payları her pay sahibinin mevcut paylarının sermayeye oranına göre alma hakkı vardır. Rüçhan hakkı olarak tanımlanan bu hak TTK m. 461’de özel olarak düzenlenmiştir. Rüçhan hakkının kaynağı kanuna (TTK m. 461/1) veya esas sözleşme ve genel kurul gibi bir hukuki işlem temeline dayanabilir. Kanuni rüçhan hakkının kanunda ve ikincil mevzuatta sayılan istisnai hallerde esas sözleşmeyle kısıtlanması sonucu rüçhan hakkına sahip olan kişilerin hakları esas sözleşmeye dayanmaktadır. Kanuni rüçhan hakkının genel kurul kararıyla kısıtlanması sonucu rüçhan hakkına sahip olan kişilerin rüçhan hakları ise genel kurul kararına dayanmaktadır. Rüçhan hakkının kullanılma zorunluluğu olmadığından hak sahiplerinin haklarını süresinde kullanmamaları sonucu birtakım artan paylar ortaya çıkabilir. Bu tebliğin konusunu kanuna, esas sözleşmeye ve genel kurul kararına dayanan rüçhan hakkının kullanılmaması sebebiyle artan payların nasıl bir işleme tabi olacağı, diğer bir anlatımla akıbeti oluşturmaktadır. Çalışmada öncelikle kanuni rüçhan hakkının kullanılmaması sonucu artan payların akıbetiyle ilgili öğretide ileri sürülen görüşler ve karşılaştırmalı hukuk düzenlemelerine değinilmektedir. Ardından bu konudaki görüşümüz gerekçeleriyle açıklanmaktadır. Son olarak esas sözleşmesel ve genel kurul kararına dayanan rüçhan hakkının kullanılmaması sonucu artan payların akıbeti incelenmektedir.

Keywords

Rüçhan Hakkı, Yeni Pay Alma Hakkı, Kanuni Rüçhan Hakkı, Rüçhan Hakkının Kullanılmaması, artan paylar

References

• AKÜNAL, Teoman “Anonim Ortaklıkta Pay Sahiplerinin Yeni Pay Alma Hakkı”, İÜMHAD, Yıl: 1969, Cilt: 3, Sayı: 5, (s. 257- 278).
• ANDERSEN, Paul Krüger, “The European Model Company Act (EMCA)- A New Way Forward”, Company Law and Economic Protectionism, Ed. Ulf Bernitz/Wolf-Georg Ringe, First Edition, New York, 2010, (s. 303- 325).
• ANDERSEN, Paul Krüger/ANDERSSON, Jan Bertil/BARTKUS, Gintautas vd., European Model Company Act (EMCA), Nordic & European Company Law Working Paper No. 16-26, LSN Research Paper Series N. 16-26, First Edition, 2017.
• ARSLANLI, Halil, Anonim Şirketler, I Umumi Hükümler, 3. Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1960.
• AYTAÇ, Zühtü, “Anonim Ortaklıklarda Rüçhan Hakkı”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu II Bildiriler- Tartışmalar, 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1985, (s. 297- 357).
• BEKTAŞ, İbrahim, “Anonim ve Limited Ortaklıklarda Yeni Pay Alma Hakkının Şirket Sözleşmesiyle Kısıtlanması Sorunu”, BATİDER, Yıl: 2021, Cilt: XXXVII, Sayı: 2, (s. 147-176).
• BÖCKLI, Peter, Schweizer Aktienrecht, Dritte Auflage, Schulthess, Zurich, 2004.
• DEĞİRMENCİOĞLU AYDIN, Nihan, Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkı, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• EPÇELİ, Sevgi, “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’nın Yeni Pay Alma Hakkı ile İlgili Olarak Getirdiği Düzenleme, Eleştiriler ve Öneriler”, İstanbul Baro¬su Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: 84, Sayı: 6, (s. 3589- 3625).
• ERİŞ, Gönen, Anonim Şirketler Hukuku, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1995.
• FORSTMOSER, Peter/MEIER-HAYOZ, Arthur/NOBEL, Peter, Schweizerisches Aktienrecht, Stämpfli Verlag AG, Bern, 1996.
• FRODERMANN, Jürgen/BECKER, Sebastian, Handbuch des Aktienrechts, Ed. Jürgen Frodermann/Dirk Jannott, 9. neu bearbeitete Auflage, C. F. Müller, Heidelberg, 2017.
• GOLDSTEIN, Elliott, “Revision of the Model Business Corporation Act”, Texas Law Review, N. 64, (1984-1985).
• GÖRMEZ, Onur, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Rüçhan Hakkının Kısıtlanması, 1. Baskı, Beta, İstanbul, 2017.
• HÜFFER, Uwe/KOCH, Jens, Aktiengesetz, Beck’sche Kurz-Kommentare Band 53, 13. Auflage, Verlag C.H. Beck oHG, München, 2018.
• KARAHAN, Sami, Şirketler Hukuku, 2. Baskı, Mimoza Yayınları, Konya, 2015.
• KARASU, Rauf, “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi”, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununu Beklerken Marmara Üniversitesi, MÜHFHAD Özel Sayı, Yıl: 2012, Cilt: 18, Sayı: 2, (s. 311-331).
• LAMBERT, Claude/ GERICKE, Dieter, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, Ed. Jolanta Kren Kostkiewicz/Stephan Wolf/Marc Amstutz/Roland Fankhauser, 3. überarbeitete Auflage, Orell Füssli Verlag AG, Zürich, 2016.
• MARSCH-BARNER, Reinhard, Aktiengesetz, Ed. Tobias Bürgers/Torsten Körber, 4. Neu bearbeitete Auflage, C.F. Müller, Heidelberg, 2017.
• MOROĞLU, Erdoğan, Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı, 4. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• MÜLLER, Roland/LIPP, Lorenz/PLÜSS, Adrian “Minderheitenschutz im schweizerischen Aktienrecht”, AJP/PJA 5/2011, (s. 587-598).
• PLÜCKELMANN, Katja, Gesellschaftsrecht Kommentar, Ed. Armin Schwerdtfeger, 3. Auflage, Carl Heymanns Verlag, Köln, 2015.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin, Ortaklıklar Hukuku II, 13. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• RIEDER, Markus S./HOLZMANN, Daniel, Aktiengesetz Kommentar, Ed. Hans Christoph Grigoleit, 1. Auflage, Verlag C. H. Beck/Verlag Franz Vahlen, Münich, 2013.
• SCHÜRNBRAND, Jan, Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, Band 4, §§ 179- 277, Ed. Wulf Goette/Mathias Habersack/Susanne Kalss, 4. Auflage, Verlag C. H. Beck/Verlag Franz Vahlen, Münich, 2016.
• SERVATIUS, Wolfgang, Kommentar zum Aktiengesetz, Band 2, §§ 150-410, Ed. Gerald Spindler/Eberhard Stilz, 4. Auflage, Verlag C. H. Beck, München, 2019.
• SIEGWART, Alfred, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band V, Obligationenrecht, 5. Teil: Die Aktiengesellschaft, Schulthess &Co. A. G., Zürich, 1945.
• SOYKAN, İsmail Cem, Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Ortaklıklarda Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımı, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ŞENER, Oruç Hami, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• WIEDEMANN, Herbert, Aktiengesetz Großkommentar, Sechster Band, §§ 150-220, Ed. Klaus J. Hopt, Herbert Wiedemann, 4. Auflage, De Gruyter Recht, Berlin, 2006.
• YILDIZ, Şükrü, Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, 1. Baskı, Beta, Ankara, 2004.
• YILDIZ, Şükrü, Anonim Ortaklıkta Yeni Pay Alma Hakkı, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• ZINDEL, Gaudenz G./ISLER, R. Peter, Basler Kommentar Obligationenrecht II, Art. 530-964 OR, Ed. Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Rolf Watter, 5. Auflage, Helbing & Lichtenhahn Verlag, Basel, 2016.
• ZINDEL, Gaudenz, Bezugsrechte in der Aktiengesellschaft, Schulthess Polygraphischer Verlag Zürich, Zürich, 1984.