CEZA HUKUKU VE ULTIMA RATIO İLKESİ

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 164 - 173, 30.04.2025

Translator: Buket Abanoz Öztürk

Abstract

Feuerbach ve Hegelcilerin döneminde ceza hukuku korkunç, acımasız ve damgalayıcıydı. Bu nedenle de oldukça sınırlı tutulması gerekiyordu. Ahlak, gelenek, din gibi normatif düzenlerle ve bunları destekleyen kolluk hukuku ile bunun bir ölçüde mümkün olduğu söylenebilir. Günümüzün sosyal düzenleyici ceza hukuku ise ağır suçların oluşturduğu çekirdeği dikkate almakla birlikte, eskiyle kıyaslandığında son derece hafif sayılabilecek yaptırımlarla sosyal düzensizliği her alanda önlemeyi hedeflemektedir; yeterince etkili görülen başka yaptırım ikameleri olmadığında devreye girmektedir. Ceza hukuku her yerde karşımıza çıkar hâle gelmiştir. Boşluk bırakmayan ve içerik bakımından amip gibi şekil değiştiren bir nitelik kazanmıştır. Bu koşullar altında “gereksiz suç tiplerinin” varlığından söz edilebilir mi? Bu da ayrıca kuşkulu görünmektedir. Tüm bu gelişmeler karşısında, anayasaya başvurmak belki saygın ve hukuki bakımdan yüksek bir yol olabilir fakat aynı zamanda pozitif hukuk inancını yüceltmeye yönelik bir yaklaşım olduğunu da kabul etmek gerekir. Eğer ceza hukuku bilimi kendini bir “hukuk bilgisi” değil de bilimsel bir disiplin olarak görüyorsa, ceza hukukunun bugünkü toplumdaki işlev değişimini kavramsallaştırmalı ve tarihsel perspektifle de değerlendirme yaparak bir tutum takınmalıdır.

Keywords

ultima ratio, son çare, ceza hukuku, gereksiz suç

CRIMINAL LAW AND THE ULTIMA RATIO PRINCIPLE

Abstract

During the period of Feuerbach and the Hegelians, criminal law was terrifying, ruthless, and stigmatizing. Therefore, it had to be kept fairly limited; one could say that this was made possible, to a certain extent, by normative orders such as morality, tradition, and religion, along with the policing laws supporting them. Today’s socially regulatory criminal law, while taking into account the core constituted by serious crimes, seeks to prevent social disorder in all areas through penalties that are extremely mild compared to the old ones; it steps in when no other sufficiently effective sanctions are available. Criminal law now appears everywhere, filling every gap and taking on a shape-shifting quality—like an amoeba in terms of its content. Under these circumstances, can we still speak of the existence of “unnecessary criminal offenses”? That, too, seems doubtful. In the face of all these developments, resorting to the constitution may be a respectable and legally elevated course of action; yet it must also be acknowledged that it reflects an approach aimed at upholding a strong belief in positive law. If the science of criminal law views itself not merely as a form of “legal knowledge” but as a scientific discipline, it must conceptualize the shift in the function of criminal law in today’s society and, drawing on a historical perspective, adopt a clear stance.

Keywords

ultima ratio, last resort, unnecessary crime, criminal law

References

• Berner, AF Abschaffung der Todesstrafe (1861).
• Golla, SJ ‘Papiertiger gegen Datenkraken: Zum Schutz der informationellen Selbstbestimmung durch das Strafrecht’ [2016] ZIS 192.
• Jakobs G, Jakobs G, ‘Rechtsgüterschutz? Zur Legitimation des Strafrechts’ in Festschrift für Frisch (2013). Jakobs G, System der strafrechtlichen Zurechnung (2012).
• Jakobs G, Rechtszwang und Personalität (2008).
• Mayer H, Strafrechtsreform für heute und morgen (1962).
• Roxin C, Strafrecht Allgemeiner Teil, Bd 1 (4th edn, CH Beck 2006).
• Selz, IL ‘Gesetzentwurf zur Strafbarkeit der sogenannten Datenhehlerei’ in Thomas Taeger (ed), Internet der Dinge, Digitalisierung von Wirtschaft und Gesellschaft (2015) 915, 929 f.
• Singelnstein, T ‘Ausufernd und fehlplatziert: Der Tatbestand der Datenhehlerei (§ 202d StGB) im System des strafrechtlichen Daten- und Informationsschutzes’ [2016] ZIS 433.
• Stuckenberg, CF ‘Der missratene Tatbestand der neuen Datenhehlerei (§ 202d StGB)’ [2016] ZIS 526. Vormbaum T (ed), Kritik des Feindstrafrechts (2009).
• Welzel H, Abhandlungen zum Strafrecht und zur Rechtsphilosophie (1975).