SOSYAL ZEKÂ KAPSAMINDA SOSYAL BİLGİNİN, ÖĞRENEN ÖRGÜT YAPISINA ETKİSİ: SENDİKA İŞYERİ TEMSİLCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Öz
Sendikal faaliyetlerde insan ilişkilerinin önemi; üye kazanmak ve üyelerinin menfaatlerini korumak anlamında özellikle işçi temsilcileri bakımından büyüktür. O halde işçi temsilcilerinin üye kazanmak ve üye menfaatlerini etkin şekilde korumak için insan ilişkilerini arttırıcı özellikleri taşıması gerekmektedir. Çalışmamız, insan ilişkilerinde başarılı bir süreci mümkün kılan sosyal zekaya ve sosyal zekanın hammaddesi olan bilgiye yani örgütsel açıdan öğrenen örgüt yapısına odaklanmaktadır. Sosyal zekâ kavramı, insanı anlama ve insan ilişkilerinde profesyonelce davranma şeklinde tanımlanmaktadır. Öğrenen örgüt kavramı ise örgüt üyelerinin yeni bilgiyi üretmeleri, bu bilgiyi paylaşmaları, bu bilgiyi örgütün ortak bilgisi haline g etirmeyi ve bu şekilde sorunların üstesinden gelmeyi ifade eden bir kavramdır. Çalışmamız sosyal zekanın var olan düzeyi ile örgütün öğrenme sürecine ilişkin etkiyi ortaya koymak üzerine şekillenmiştir. Bu bakımdan 108 sendika iş yeri temsilcisine ulaşılarak 3 boyutlu sosyal zekâ ölçeği ve 12 boyutlu öğrenen örgüt ölçeği uygulanmıştır. Araştırma yöntemi olarak Kısmi En Küçük Kareler (KEKK) yaklaşımı ile Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) benimsenmiştir. Benimsenen araştırma yöntemi ile yapılan yol analizi sonucunda; sosyal zekâ ölçeğinin sadece sosyal bilgi süreci boyutu; yol modelinde öğrenen örgütün hatalara hoşgörü, katılım, bağlılık, güven, karşılıklı destek ve iyimserlik boyutlarına etki ettiği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
sosyal zeka sosyal bilgi öğrenen örgüt işçi sendikası kısmi en küçük kareler ile yapısal eşitlik modeli
Destekleyen Kurum
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu
Proje Numarası
0506-YL-18
Teşekkür
Bu çalışma “Sosyal Zekanın Öğrenen Örgüt Yapasına Etkisi: Sendika İş Yeri Temsilcileri Üzerine Bir Araştırma” adlı tez çalışmasının devamı niteliğindedir. Çalışmayı Proje No: 0506-YL-18 kodu ile destekleyen Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonuna, verilerin toplanmasında destek olan Hizmet-İş Sendikasına ve veri analizi aşamasında yardımcı olan Dr. Hamza Kandemir’e teşekkür ederim
Kaynakça
- Acar, F., (2002). Duygusal zeka ve liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53-68.
- Akman, Y. ve Akman, G.İ. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumunun sosyal zeka algısına göre incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 34-48.
- Atak, M. ve Atik, İ. (2007). Örgütlerde sürekli eğitimin önemi ve öğrenen örgüt oluşturma sürecine etkisi, Journal of Aeronautics and Space Technologies, 3(1), (63-70).
- Ayhan, U., (2007). Öğrenen örgütler ve kamu kuruluşları. Sayıştay Dergisi, 76, 77-99.
- Basım, H.N., Şeşen, H., Sözen, C. ve Hazır, K. (2009). Çalışanların öğrenen örgüt algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 55-66.
- Bayer, E., (2007). Terörist örgütlerde örgütsel öğrenme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta.
- Bowen, G.L., Ware, W.B., Rose, R.A. and Powers, J.D. (2007). Assessing the Functioning of Schools as Learning Organizations. Children and Schools, 29(4), 199-208.
- Bratianu, C. (2015), Organizational knowledge dynamics: Managing knowledge creation, acquisition, sharing, and transformation, IGI Global, Hershey.
- Bulutlar, F., (2003). Öğrenen örgüt unsurlarının ders kalitesi üzerindeki etkileri. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(1),
- Çavuş, M. F., Pekkan, N. Ü., ve Develi, A. (2019). Örgütsel sosyalleşmeye yeni bir öncül: Sosyal zeka. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute/Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36.
- Çelenk, İ., (2015), Örgütlerde duygusal zeka ve psikolojik yıldırma: Bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Doktora Tezi, Denizli.
- Çetin Gürkan, G. (2007). Öğrenen örgütler: Yüksek öğrenim kurumlarının öğrenen örgüt olması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2), 118-130.
- Denham, S. A., Way, E., Kalb, S. C., Warren‐Khot, H. K., ve Bassett, H. H. (2013). Okul öncesi çocukların sosyal bilgi işleme ve erken okul başarısı: Zorlu durumlar görevi. British Journal of Developmental Psychology, 31(2), 180-197.
- Doğan, T. ve Çetin, B., (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal zeka düzeylerinin depresyon ve bazı değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-19.
- Doğan, T., Totan, T. ve Sapmaz, F., (2009). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı ve sosyal zeka. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 235-247.
- Erigüç, G. ve Balçık, P.Y., (2008). Öğrenen Örgüt ve Hemşirelerin Değerlendirmelerine Yönelik Bir Uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 1(1), 75-106.
- Erten, M., (2013). Akıl-zeka ayırımı bağlamında münafıkların zihniyet analizi. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(4), 1-21.
- Eysenck, S.B.G., Eysenck, H.J. ve Barret, P., (1985). A revised version of the psychoticism scale. Personality and Individual Differences, 6(1), 21–29.
- Gagnon, M.P., Payne-Gagnon, J., Fortin, J.P., Paré, G., Côté, J. ve Courcy, F., (2015). A learning organization in the service of knowledge management among nurses: A case study. International Journal of Information Management, 35(5), 636-642.
- Gilliland, A. R., ve Burke, R. S., (1926). A measurement of sociability. Journal of Applied Psychology, 10(3), 315-326.
- Gölönü, S., (2006), Gelişen teknolojiler, öğrenen örgütler ve halkla ilişkiler, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 4(3), 73-81.
- Hançer, M. ve Tanrisevdi, A. (2003). Sosyal zeka kavramının bir boyutu olarak empati ve performans üzerine bir inceleme, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 211-225.
- İlhan, M. ve Çetin, B., (2015). Sosyal ve kültürel zeka arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Turkish Journal of Education, 3(2), 4-15.
- Karahan, A., ve Yılmaz, H., (2010). Öğrenen örgüt ve bilgi yönetimi ilişkisi: Afyonkarahisar ilinde bulunan hastane yöneticileri üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 147-174.
- Kılıç, R.,ve Aytekin, A.G.Ç., (2010). Üniversitede çalışan personelin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algılarının belirlenmesine yönelik bir araştırma: Balıkesir Üniversitesi örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(14), 151-168.
- Marlowe, H.A., (1986), Social intelligence: evidence for multidimensionality and construct independence, Journal of Educational Psychology, 78(1), 52-58.
- Murphy, K. R., (2013), A critique of emotional ıntelligence: What are the problems and how can they be fixed. Routledge: New York.
- Öneren, M. (2008). İşletmelerde öğrenen örgütler yaklaşımı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 163-178.
- Özdayı, N. ve Özcan, Ş. (2005), Teftiş sürecindeki geribildirimlere göre teftişin öğrenen örgüt kültürüne katkılarının öğretmen görüşleriyle değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 30(136), 39-51.
- Özdemir, O., (2017). Psikiyatrik açıdan akıl ve aklın terbiyesi, Psikiyatride Güncel Yaklaşımla, 9(1), 115-121.
- Özgen, H., Kılıç, A.G.D.K.C. ve Karademir, A G.B., (2004). Öğrenmenin kurumsallaşmasında toplam kalite yönetimi yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 175-188.
- Pelit, E., Keleş, Y., ve Çakır, M., (2010). Otel işletmesi işgörenlerinin öğrenen örgüt uygulamalarına ilişkin algıları: Yerli ve yabancı zincir otel işletmelerinde bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 59-68.
- Senge, P. M., (2000), Beşinci disiplin (16. Baskı), Çev. A. İldeniz ve A. Doğukan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
- Serrat, O. (2017). Building a learning organization. Ed. O. Serrat, Knowledge Solutions: Tools, Methods, and Approaches to Drive Organizational Performance içinde (57-67), Springer, Singapore.
- Silvera, D.H., Martinussen, M., ve Dahl, T.I., (2001), The Tromso social ıntelligence scale, a self-report measure of social ıntelligence. Scandinavian Journal of Psychology, 42, 313-331.
- Şahin, S., Çakır, Ç. ve Öztürk, N., (2014), Öğrenen örgüt profili ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(1), 153-168.
- Sütlü, S. (2013), Sağlık çalışanlarında duygusal zeka ve tükenmişlik ilişkisi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Temeloğlu, E. (2018), Duygusal zeka ile problem çözme becerisi arasındaki ilişki, Pamukkale Üniversitesi Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
- Thorndike, E. L., (1920), Intelligence and ıts use. The Harpers Monthly, January 1920, (227-236).
- Thorndike, R.L. ve Stein, S., (1937), An evaluation of the attempts to measure social ıntelligence. Psychological Bulletin, 34(5), 275.
- Toksöz, S., (2015), Çalışanların öğrenen örgüt algılarının ı̇ş tatmanı̇, örgütsel bağlılık ve örgüt içi girişimcilikleri üzerine etkisi̇: bilişim sektörü̈ üzerine bir çalışma, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Turan, S., Karadağ, E. ve Bektaş, F. (2011), Üniversite yapısı içerisinde öğrenen örgüt ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir araştırma, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(4), 627-638.
Öz
The importance of human relations in trade union activities is particularly significant in terms of workers' representatives in terms of gaining members and protecting the interests of its members. Therefore, workers' representatives should have the characteristics of enhancing human relations to gain members and effectively protect member interests. Our study focuses on social intelligence and organizational structure which makes a successful process in human relations possible and information that is the raw material of social intelligence. The concept of social intelligence is defined as understanding human beings and acting professionally in human relations. The concept of learning organization refers to the fact that the members of the organization produce new information, share this information, make this information the common knowledge of the organization and overcome the problems in this way. Our study is based on the existing level of social intelligence and the effect of the organization on the learning process. In this regard, 108 union workplace representatives were contacted and 3-dimensional social intelligence scale and 12-dimensional learning organization scale were applied. Structural Equation Modeling (SEM) has been adopted as a research method with Partial Least Squares approach. As a result of the path analysis conducted with the adopted research method, it is seen that the social intelligence scale only affects the dimensions of tolerance, participation, loyalty, trust, mutual support and optimism of the learning organization.
Anahtar Kelimeler
Social Intelligence Learning Organization Labor Union Structural Equation Model with Partial Least Squares
Proje Numarası
0506-YL-18
Kaynakça
- Acar, F., (2002). Duygusal zeka ve liderlik. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53-68.
- Akman, Y. ve Akman, G.İ. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumunun sosyal zeka algısına göre incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 34-48.
- Atak, M. ve Atik, İ. (2007). Örgütlerde sürekli eğitimin önemi ve öğrenen örgüt oluşturma sürecine etkisi, Journal of Aeronautics and Space Technologies, 3(1), (63-70).
- Ayhan, U., (2007). Öğrenen örgütler ve kamu kuruluşları. Sayıştay Dergisi, 76, 77-99.
- Basım, H.N., Şeşen, H., Sözen, C. ve Hazır, K. (2009). Çalışanların öğrenen örgüt algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 55-66.
- Bayer, E., (2007). Terörist örgütlerde örgütsel öğrenme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta.
- Bowen, G.L., Ware, W.B., Rose, R.A. and Powers, J.D. (2007). Assessing the Functioning of Schools as Learning Organizations. Children and Schools, 29(4), 199-208.
- Bratianu, C. (2015), Organizational knowledge dynamics: Managing knowledge creation, acquisition, sharing, and transformation, IGI Global, Hershey.
- Bulutlar, F., (2003). Öğrenen örgüt unsurlarının ders kalitesi üzerindeki etkileri. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(1),
- Çavuş, M. F., Pekkan, N. Ü., ve Develi, A. (2019). Örgütsel sosyalleşmeye yeni bir öncül: Sosyal zeka. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute/Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36.
- Çelenk, İ., (2015), Örgütlerde duygusal zeka ve psikolojik yıldırma: Bir araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Doktora Tezi, Denizli.
- Çetin Gürkan, G. (2007). Öğrenen örgütler: Yüksek öğrenim kurumlarının öğrenen örgüt olması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2), 118-130.
- Denham, S. A., Way, E., Kalb, S. C., Warren‐Khot, H. K., ve Bassett, H. H. (2013). Okul öncesi çocukların sosyal bilgi işleme ve erken okul başarısı: Zorlu durumlar görevi. British Journal of Developmental Psychology, 31(2), 180-197.
- Doğan, T. ve Çetin, B., (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal zeka düzeylerinin depresyon ve bazı değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-19.
- Doğan, T., Totan, T. ve Sapmaz, F., (2009). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı ve sosyal zeka. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 235-247.
- Erigüç, G. ve Balçık, P.Y., (2008). Öğrenen Örgüt ve Hemşirelerin Değerlendirmelerine Yönelik Bir Uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 1(1), 75-106.
- Erten, M., (2013). Akıl-zeka ayırımı bağlamında münafıkların zihniyet analizi. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(4), 1-21.
- Eysenck, S.B.G., Eysenck, H.J. ve Barret, P., (1985). A revised version of the psychoticism scale. Personality and Individual Differences, 6(1), 21–29.
- Gagnon, M.P., Payne-Gagnon, J., Fortin, J.P., Paré, G., Côté, J. ve Courcy, F., (2015). A learning organization in the service of knowledge management among nurses: A case study. International Journal of Information Management, 35(5), 636-642.
- Gilliland, A. R., ve Burke, R. S., (1926). A measurement of sociability. Journal of Applied Psychology, 10(3), 315-326.
- Gölönü, S., (2006), Gelişen teknolojiler, öğrenen örgütler ve halkla ilişkiler, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 4(3), 73-81.
- Hançer, M. ve Tanrisevdi, A. (2003). Sosyal zeka kavramının bir boyutu olarak empati ve performans üzerine bir inceleme, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 211-225.
- İlhan, M. ve Çetin, B., (2015). Sosyal ve kültürel zeka arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Turkish Journal of Education, 3(2), 4-15.
- Karahan, A., ve Yılmaz, H., (2010). Öğrenen örgüt ve bilgi yönetimi ilişkisi: Afyonkarahisar ilinde bulunan hastane yöneticileri üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 147-174.
- Kılıç, R.,ve Aytekin, A.G.Ç., (2010). Üniversitede çalışan personelin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algılarının belirlenmesine yönelik bir araştırma: Balıkesir Üniversitesi örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(14), 151-168.
- Marlowe, H.A., (1986), Social intelligence: evidence for multidimensionality and construct independence, Journal of Educational Psychology, 78(1), 52-58.
- Murphy, K. R., (2013), A critique of emotional ıntelligence: What are the problems and how can they be fixed. Routledge: New York.
- Öneren, M. (2008). İşletmelerde öğrenen örgütler yaklaşımı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 163-178.
- Özdayı, N. ve Özcan, Ş. (2005), Teftiş sürecindeki geribildirimlere göre teftişin öğrenen örgüt kültürüne katkılarının öğretmen görüşleriyle değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 30(136), 39-51.
- Özdemir, O., (2017). Psikiyatrik açıdan akıl ve aklın terbiyesi, Psikiyatride Güncel Yaklaşımla, 9(1), 115-121.
- Özgen, H., Kılıç, A.G.D.K.C. ve Karademir, A G.B., (2004). Öğrenmenin kurumsallaşmasında toplam kalite yönetimi yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 175-188.
- Pelit, E., Keleş, Y., ve Çakır, M., (2010). Otel işletmesi işgörenlerinin öğrenen örgüt uygulamalarına ilişkin algıları: Yerli ve yabancı zincir otel işletmelerinde bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 59-68.
- Senge, P. M., (2000), Beşinci disiplin (16. Baskı), Çev. A. İldeniz ve A. Doğukan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
- Serrat, O. (2017). Building a learning organization. Ed. O. Serrat, Knowledge Solutions: Tools, Methods, and Approaches to Drive Organizational Performance içinde (57-67), Springer, Singapore.
- Silvera, D.H., Martinussen, M., ve Dahl, T.I., (2001), The Tromso social ıntelligence scale, a self-report measure of social ıntelligence. Scandinavian Journal of Psychology, 42, 313-331.
- Şahin, S., Çakır, Ç. ve Öztürk, N., (2014), Öğrenen örgüt profili ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(1), 153-168.
- Sütlü, S. (2013), Sağlık çalışanlarında duygusal zeka ve tükenmişlik ilişkisi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Temeloğlu, E. (2018), Duygusal zeka ile problem çözme becerisi arasındaki ilişki, Pamukkale Üniversitesi Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
- Thorndike, E. L., (1920), Intelligence and ıts use. The Harpers Monthly, January 1920, (227-236).
- Thorndike, R.L. ve Stein, S., (1937), An evaluation of the attempts to measure social ıntelligence. Psychological Bulletin, 34(5), 275.
- Toksöz, S., (2015), Çalışanların öğrenen örgüt algılarının ı̇ş tatmanı̇, örgütsel bağlılık ve örgüt içi girişimcilikleri üzerine etkisi̇: bilişim sektörü̈ üzerine bir çalışma, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Turan, S., Karadağ, E. ve Bektaş, F. (2011), Üniversite yapısı içerisinde öğrenen örgüt ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir araştırma, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(4), 627-638.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yöneylem |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 0506-YL-18 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 9 Sayı: 25 |
