Kayseri ili nohut ekim alanlarında nohut yapraksineği [Liriomyza cicerina Rondani (Diptera: Agromyzidae)]’nin yaygınlığı, bulaşıklık oranı ve popülasyon dalgalanması

Year 2024, Volume: 28 Issue: 4, 584 - 592, 15.12.2024

Ahmet Özkan , Murat Muştu

https://doi.org/10.29050/harranziraat.1501254

Abstract

Nohut (Cicer arietinum L.) , insan beslenmesinde önem taşıyan bitkisel kaynaklı besinler arasında yer almaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, beslenme ihtiyaçlarını gidermek için tüketilen uygun fiyatlı bitkisel protein kaynakları arasındadır. İnsan beslenmesinin yanında nohut, toprak verimliliği yönünden önemli bir etkiye sahiptir. Nohut verimini etkileyen önemli faktörler arasında zararlılar, hastalıklar ve yabancı otlar gibi canlı etmenler ile kuraklık, donma, düşük ve yüksek sıcaklıklar ile tuzluluk gibi cansız etmenler bulunmaktadır. Bu etmenler arasında nohut yapraksineği bitkide verim ve kaliteyi etkileyen ana zararlı konumundadır. Çalışmamız Kayseri ilinde 2022 üretim yılında nohut bitkisinin önemli zararlılarından Liriomyza cicerina Rondani (Diptera: Agromyzidae)’nın yaygınlığının, bulaşıklık oranının ve popülasyon dalgalanmasının tespiti amacıyla yapılmıştır. Yapılan gözlemler sonucunda, Liriomyza cicerina’nın nohut ekimi yapılan tüm ilçelerde bulunduğu belirlenmiştir. Liriomyza cicerina’nın ilk erginlerinin Mayıs ayının ikinci haftasından itibaren çıkmaya başladığı, Haziran ayının üçüncü haftası itibariyle artış gösterdiği bu artışın Temmuz ayının üçüncü haftası itibariyle tekrarlandığı tespit edilmiştir. Elde edilen verilere göre söz konusu zararlının Kayseri ili iklim koşullarında yılda 2 döl verdiği düşünülmektedir. Farklı lokasyonlardan toplanarak kültüre alınan bulaşık bitki örneklerinden zararlının parazitoiti olarak Opius monilicornis (Hymenoptera: Braconidae)’in teşhisi yapılmıştır. Bulaşıklık oranı çalışmalarında, 15 ilçe de sörvey yapılmış olup bulaşıklık oranları sırasıyla; Felahiye %76, Özvatan %74, Yahyalı %72, Bünyan %70, Develi %70, Pınarbaşı %68, Kocasinan %64, İncesu %64, Talas %64, Yeşilhisar %58, Melikgazi %56, Sarıoğlan %56, Tomarza %46, Akkışla %44 ve Sarız %42 olarak tespit edilmiştir. Bulaşıklık oranının en yüksek olduğu ilçe Felahiye (%76) en düşük olduğu ilçe ise Sarız (%42) olmuştur.

Keywords

Kayseri, Liriomyza cicerina, Popülasyon dalgalanması, Bulaşıklılık oranı, Nohut

Prevalence, Contamination Rate and Population Fluctuation of Chickpea Leaf Fly [Liriomyza cicerina Rondani (Diptera: Agromyzidae)] in Chickpea Planting Areas of Kayseri Province

Abstract

Chickpea (Cicer arietinum L.) are among the legumes that are among the top plant-based foods that are important in human nutrition. It is among the affordable plant protein sources consumed to meet nutritional needs, especially in developing countries. In addition to human nutrition, chickpeas have a significant impact on soil fertility. Among these factors, chickpea leaf fly is the main pest affecting the yield and quality of the plant. This study was carried out in Kayseri Province in 2022 to monitoring the population of Liriomyza cicerina Rondani (Diptera: Agromyzidae), one of the most important pests of chickpea, and to determine the infestation rate. As a result of the observations, it was determined that Liriomyza cicerina is found in all districts where chickpea is cultivated. It was determined that the first adults of Liriomyza cicerina started to emerge from the second week of May, increased as of the third week of June, and this increase was repeated as of the third week of July. In order to determine the contamination rate, 15 districts were visited and the contamination rates were respectively; Felahiye 76%, Özvatan 74%, Yahyalı 72%, Bünyan 70%, Develi 70%, Pınarbaşı 68%, Kocasinan 64%, İncesu 64%, Talas 64%, Yeşilhisar 58%, Melikgazi 56%, Sarıoğlan 56%, Tomarza 46%, Akkışla 44% and Sariz 42%. The district with the highest contamination rate was Felahiye (76%), and the district with the lowest rate was Sarız (42%).

Keywords

Kayseri, Liriomyza cicerina, population fluctuation, contamination ratio, chickpea

References

• Banita, E., Mateias, M. C. and Luca, E., (1992). Liriomyza cicerina (Rondani) (Diptera: Agromyzidae), daunator Important al Culturilor de Naut. Probl. Prot. Plant., 20: 25-37.
• Civelek, H. S., (2002). Chromatomyia horticola (Goureau, 1851) (Diptera: Agromyzidae) parazitoit faunası için yeni bir kayıt: Pediobius metallicus (Nees, 1834) (Hymenoptera: Eulophidae). Türkiye Entomoloji Dergisi, 26(2):155-159.
• Civelek, H.S., ve Önder F., (1997). Bitki hastalık etmenlerinin taşınmasında galeri sineklerinin (Diptera: Agromyzidae) rolü üzerinde bir inceleme. Türkiye Entomoloji Dergisi, 21(3):233-241.
• Croser, J. Clarke, H. Siddique, K. H. M and Khan, T. (2003). Low-Temperature Stress: Implications for Chickpea (Cicer arietinum L.) Improvement.Critical Reviews in Plant Sciences, 22(2):185-219.
• Çıkman, E., 2006. Şanlıurfa İlinde nohutta zararlı olan Liriomyza cicerina L. (Rondani, 1875)’nın popülasyon gelişmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (1/2): 1-6.
• Giray, H., (1971). Liriomyza cicerina (Rondani) (Diptera: Agromyzidae)’nın Morfolojik Karakterleri, Kısa Biyolojisi ve Zarar Şekli Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 171, Bornova, 34 s.
• Hepdurgun, B. Civelek, H. S. Turanlı, T. and Dursun, O.(2007). Türkiye Agromyzidae (Diptera) faunasına katkılar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 31 (2): 153-159.
• Hıncal, P., Yaşarakıncı, N. ve Hepdurgun, B., (1996). Ege Bölgesi’nde Nohut yapraksineği [(Liriomyza cicerina (Rond.)]’nin larva-pupa parazitoiti olan Opius monilicornis Fischer (Hym.: Braconidae)’in parazitleme oranının belirlenmesi üzerinde çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 36 (1-2): 17-23.
• Kaplan, M., (2008). Azadirachtin ve Cyromazine Preparatlarının Nohutta Zararlı Olan Liriomyza cicerina (Rondani) (Diptera: Agromyzidae) Larvalarına Etkisinin Araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi) Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Ladizinsky, G. and Adler, A. (1976). Genetic relationships among the annual species of Cicer L. Theoretical and Applied Genetics, 48(4):197–203.
• Lahmar, M. and Zeouienne, M., (1990). Bio-ecological data and importance of damage of chickpea leaf miner (Liriomyza cicerina Rond) in Morocco. Al Awamia, 72: 108-118.
• Özkan, A. & Muştu, M. (2023) Kayseri İli Nohut Ekim Alanlarında Nohut Yapraksineği [Liriomyza Cicerina Rondani (Diptera: Agromyzidae)]’nin Yaygınlığı, Bulaşıklık Oranı ve Popülasyon Dalgalanması," 5 thInternational Conference on Applied Engineering and Natural Sciences , Konya, Turkey, pp.325, 2023.
• SAS 8.0, (2014). SAS User’s Guide: Statistic. Statistical Analysis Systems Institute Inc., Cary, NC. Singh, K. B., (1997). Chickpea (Cicer arietinum L.). Field Crops Research, 53: 161-170.
• Smithson, J.B. Thompson, J.A. and Summerfield. R.J. (1985). Chickpea (Cicer arietinum L.). In: R.J. Summerfield and E.H. Roberts (eds.), Grain legume crops. Collins, London, UK, pp. 312–390.
• TAGEM (2017) Nohut Entegre Mücadele Teknik Talimatı https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/Entegre/nohut%20entegre.pdf (Erişim Tarihi 22.11.2022).
• Toker, C. Erler, F. Çanci, H. and Ceylan, F.O. 2010. Severity of leaf miner (Liriomyza cicerina Rond.) damage in relation to leaf type in chickpea. Turkish Journal of Entomology, 34(2):211-226.
• TÜİK (2022). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr (03.4.2023 erişim tarihi)
• Weigand, S. and Tahhan, O. (1990). Chickpea insect pests in the Mediterranean zones and new approaches to their management. Proceedings of the Second International Workshop on Chickpea Improvement, Patancheru, India, pp.169-175.
• Yabaş, C. ve Ulubilir, A., (1992). Gaziantep yöresinde Nohut yapraksineği (Liriomyza cicerina Rond.)’nin bulaşma oranları ve erginlerinin popülasyon değişimi üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 32 (1-4): 43-47.
• Zengin, E. ve Hayat, R. (2016). Uşak İli Nohut Ekim Alanlarında Nohut Yapraksineği [Liriomyza cicerina (Rondani, 1875) (Diptera: Agromyzidae)]’nin Biyolojisi ve Bulaşıklılık Oranının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(2): 354-358