Türkiye'de Hemşirelik Müfredat Programında Diyaliz Hemşireliğinin Yeri ve Önemi

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 62 - 70, 20.07.2018

Öznur Görgen , Eylem Topbaş , Gülay Bingöl

Öz

ÖZET

Giriş: Böbrek yetmezliği ve diyaliz tedavisi alan hasta
sayısının artması sağlık eğitiminde bu alana özgü ders çeşitliliğini gerekli
kılmaktadır.

 

Amaç: Türkiye’de hemşirelik programında yer alan diyaliz
hemşireliği ders içeriklerinin ve diyaliz hemşireliği dersinin önemine yönelik
öğrenci görüşlerinin incelenmesidir.

Gereç ve Yöntemler: Çalışma 2 aşamada tasarlandı. Birinci aşamada; araştırmanın
evrenini  Türkiye’de bulunan tüm devlet
ve özel üniversitelerde yer alan hemşirelik okulları  (N=119), örneklemi ise online ders içeriğine
ulaşılan (n: 21) hemşirelik okulu oluşturdu. 
Bu aşamada diyaliz hemşireliği okutulan hemşirelik programlarının online
katalogları incelendi. İkinci aşamada ise kesitsel örnekleme yöntemi ile bir
üniversitede öğrenim gören ve  Diyaliz
Hemşireliği dersi alan öğrencilerin (n=17) derse ilişkin görüşleri “Diyaliz
Hemşireliği Ders Değerlendirme Formu” aracılığı ile elde edildi.

Bulgular:  Ders içeriklerine ulaşılan toplam
21 üniversitenin %57.14’inde  böbreklerin
anatomi-fizyolojine ve kronik böbrek hastalığına, % 52.38'inde  diyaliz ekibi ve görev tanımlarına, %19.04’inde
diyaliz hastalarında beden imgesi ve yaşam kalitesine, %66.66’ında özel
durumlarda diyaliz tedavisine, % 52.38’inde diyalizde psikososyal sorunlara,
%71.42'sinde diyalizde beslenmeye, %23.80'inde diyaliz hasta ve ailenin eğitimi
konularına yer verildiği saptandı.  Diyaliz
çeşitleri, endikasyon ve kontrendikasyonuna, diyalizde kullanılan materyallere,
damara ve peritona ulaşım yöntemine, diyalizin akut ve kronik
komplikasyonlarına ise üniversitelerin %100’ünde yer verilmişti. Diyaliz
hemşireliği dersinin; öğrencilerin %100’ünün diyaliz hastalarına bakış açısının
değişmesinde katkı sağladığı,  %100’ünün
bu dersi gerekli buldukları ve dersin uygulamasının da olması gerektiğini
istedikleri saptandı. Öğrencilerin  %
94.11'inin bu dersi almalarının kendilerini meslektaşları arasında avantajlı kılacağını,
%82.35’inin dersin kendilerinde diyaliz hemşiresi olma isteği uyandırdığını,
%100’ünün diyaliz hemşireliği konusunda dernekler ve üyelikleri hakkında bilgi
sahibi olmasına katkı sağladığı, %100’ünün diyaliz hemşireliğinde sertifika
programının önemini kavradığı saptandı.

Sonuç: Diyaliz hemşireliği dersinin tüm üniversitelerde
olmadığı ve ders içeriklerinin farklı olduğu saptandı. Öğrenci görüşleri ve
giderek artan diyaliz hasta sayısı göz önüne alındığında; dersin tüm
üniversitelerde okutulmasının ve ders içeriklerinde ortak dil oluşturmanın
önemli olduğu düşünülmektedir.

IMPORTANCE OF DIALYSIS NURSING IN THE NURSING CURRICULUM IN
TURKEY

ABSTRACT

Introduction: The increase in the number of patients receiving
renal failure and dialysis treatment necessitates the diversity of courses
specific for this field of medicine.

Aim: The aim of this study is to investigate the curriculum of
dialysis nursing program in Turkey and its importance.

Tools and
Methıds:
The study was designed in 2 stages. For the first stage, the population of the
study comprised nursing schools of all the public and private universities in
Turkey (N=119) and the sample of the study comprised nursing schools which the
online course content was accessible (n=21). Online catalogs of the nursing
programs which teaches dialysis nursing were examined for this stage. For the
second stage, class-related opinions of the students who study at a university
and take Dialysis Nursing class were obtained by cross-sectional sampling
method by using “Dialysis Nursing Class Evaluation Form”.

Results: Among the total of 21
universities which the class contents were accessible, it was detected that
%57.14 included renal anatomy-physiology and chronical renal diseases, %52.38
included dialysis team and job definitions, %19.04 included body image and
quality of life of dialysis patients, %66.66 included dialysis treatment in
special cases, %52.38 included psychosocial problems caused by dialysis, %71.42
included nutrition in dialysis and %23.80 included the education of the
dialysis patients and their families in their course content. Types of
dialysis, indications and contraindications, materials used for dialysis,
methods for reaching vessels and peritoneum, acute and chronical complications
of dialysis were included in %100 of the universities. It was detected that
dialysis nursing class contributed to change the perspective of %100 of the
students towards dialysis patients, %100 of the students thought this class was
necessary and there should also be a practice for the class. They also thought
that students who took this class should be provided convenience when applying
for the certificate program. It was detected that %94.11 of the students
thought they would have advantage over their collegues through this class,
%82.35 became interested in being a dialysis nurse, %100 gain information about
the associations about dialysis nursing and their memberships, %100 understood
the importance of the certificate program for dialysis nursin

Conclusion: It was detected that dialysis nursing course is
not included in every university and the course contents differed. When the
student views and the increasing number of

dialysis patients are
considered, it occurs that it is important to provide this course in every
university and create a common language for the course content.

 

Key Words: Dialysis nursing, curriculum, student view

Anahtar Kelimeler

Diyaliz hemşireliği, müfredat programı, öğrenci görüşü

Kaynakça

• 1. Süleymanlar G. Kronik Böbrek Hastalığı Ve Yetmezliği: Tanımı, Evreleri Ve Epidemiyolojisi. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2007; 3(38):1-7
• 2.Jha V,Garcia-Garcia, Iseki K, Li Z, Naicker S, et all. Chronic Kidney Disease: Global Dimension And Perspectives. The Lancet 2013; 382(9888):260–272.
• 3. Hesketh CC, Knoll GA, Molnar AO, Tsampalieros A, Zimmerman DL. Vitamin D and Kidney Transplant Outcomes: A Protocol For A Systematic Review And Meta-Analysis. Systematic Reviews 2014; 3(64):1-5
• 4. Özdemir A. (2016). Hemodiyaliz Tedavisi Gören Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Tedavilerinin Değerlendirilmesi . Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi
• 5. Akpolat T, Utaş C. Böbrek Yetmezliği: Genel Bilgiler ., http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/bobrek_yetmezligi.pdf Alınma tarihi: 03/04/2018)
• 6. Hall, J. Vicious Cycle of Chronic Kidney Disease Leading to End-Stage Renal Disease Published January 1, 2016. Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. https://www.clinicalkey.com/meded/content/book/3-s2.0-B978
• 7. Reddy ST, Patel BC, Yee J. Chronic Kidney Disease. Published January 1, 2018. Ferri's Clinical Advisor 2018, 294-298 https://www.clinicalkey.com/meded/content/book/3-s2.0-B9780323280495001719#hl0000661 Alınma Tarihi:27/03/2018
• 8. Girndt M, Trocchi P, Scheidt-Nave C, Markau S, Stang A. The Prevalence of Renal Failure Results From the German Health Interview and Examination Survey for Adults, 2008–2011 (DEGS1) Dtsch Arztebl Int. 2016 Feb 12;113(6):85-91
• 9. Numbers of people in the UK needing dialysis or a kidney transplant., https://www.renalreg.org/wp-content/uploads/2014/12/Incidence-and-prevalence-final.pdf alınma tarihi 06/04/2018
• 10. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N. Türkiyede Nefroloji ve Diyaliz ve Transplantasyon, Regisrty 2016, Türk Nefroloji Derneği Yayınları, 2017,Ankara
• 11.Akpolat T, Utaş C. Diyaliz: Genel bilgiler., http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/diyaliz.pdf alınma tarihi:04/04/2018
• 12. Akyol AD, Son Dönem Böbrek Yetmezliği Olan Hastada Palyatif Bakım, Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2013 ; 2(1):31- 41
• 13. Fasset RG, Robertson IK, Mace R, Challenor S, Bull R. Palliative care in end stage kidney disease. Nephrology 2011; 16(1):4-12
• 14.Acaray A, Pınar R. Kronik Hemodiyaliz Hastalarının Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2004; 8 (1):1-11.
• 15.BAŞARIR S, PAKYÜZ S. Hemodiyaliz Hastalarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2015; 10 (1):19-31
• 16. Üstün ME, Karadeniz G. Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların yaşam kalitesi ve bilgilendirici hemşirelik yaklaşımının önemi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2006; 1(1): 33-43.
• 17.Kızıltanı B, Şendir M, Diyaliz Hastalarında Ağız Bakımının Önemi ve Hemşirenin Rolü. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 2018; 1(13) :9-16
• 18. Ünsar S, Dindar İ, Zafer R, Kumasoglu Ç. Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların öz-bakım gücü ve etkileyen etmenler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2006; 1(3): 70-80.
• 19. https://www.saglik.gov.tr/TR,10526/hemsirelik-yonetmeliginde-degisiklik-yapilmasina-dair-yonetmelik-yayimlanmistir.html, alınma tarihi 09/04/2018
• 20. Otağ İ, Otağ A. İnsan Anatomisi Ve Fizyolojisi Eğitimi Üzerine Öğrenci Görüşleri, Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE July 2013; 2 (3): 39-45
• 21. Çimen, M. (2011). Sistematik Anatomi Ders Kitabı. Cumhuriyet Üniversitesi Matbaası, Sivas. Çimen , 2011
• 22. Özden, M. (2012). Anatomi ve Fizyoloji Ders Kitabı. Ayrıntı Basımevi, Ankara. Özden, 2012
• 23. https://www.bcit.ca/study/programs/680mascert#courses, alınma tarihi:20/04/2018
• 24. Ulusoy H, Tokgöz DM. Hekim Ve Hemşirelerin Ekip Çalışmasına İlişkin Görüşleri. Pamukkale Tıp Dergisi 2009; 2(2):55-61.
• 25. Manser T. Teamwork and patient safety in dynamic domains of healthcare: a review of the literature. Acta Anaesthesiol Scand 2008; 53(2): 143-51
• 26.Hall P, Weaver L. Interdisciplinary education and teamwork: a long and winding road. Medical Education 2001; 35 (9): 867 - 875
• 27. Alemdar G, Düzenli Hemodiyaliz Tedavisindeki Gençlerde Benlik Kavramı.(1990). Gelişim Nörolojisi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü
• 28. Tan M, Karabulutlu E, Okanlı A, Erdem N. Hemodiyaliz Hastalarında Sosyal Destek Ve Umutsuzluk Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Atatürk Ünivêrsitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005;8(2):32-9
• 29. Yavuz D, Yavuz R,Altunoğlu A. Hemodiyaliz Hastalarında Görülen Psikiyatrik Hastalıklar. Turkish Medical Journal 2012; 6(1: 33-37
• 30. Chiang HH, Livneh H, Yen ML, Li TC, Tsai TY. Prevalence And Correlates Of Depression Among Chronic Kidney Disease Patients in Taiwan. BMC Nephrol. 2013;14:78
• 31.Şentürk A, Tamam L. Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda psikopatoloji. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Dergisi 2000;17:163-172.
• 32. Hedayati S, Minhajuddin ATM, Toto RD, Morris D, Rush AJ. Prevalence Of Major Depressive Episode İn CKD. American Journal Of Kidney Diseases, September 2009; 54(3): 424–432
• 33. Çelik HC, Acar T. Kronik Hemodiyaliz Hastalarında Depresyon Ve Anksiyete Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Fırat Tıp Dergisi 2007; 12(1): 23-27.
• 34. Chen YS, Wu SC, Wang SY, Jaw BS. Depression İn Chronic Haemodialysed Patients.Nephrology (Carlton). Jun 2003; 8(3):121-6
• 35. http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/gebelik_ve_diyaliz.pdf, alınma tarihi: 10/04/2018
• 36. Söylemezoğlu O. Çocuklarda Diyaliz http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/cocuklarda_diyaliz.pdf, Alınma tarihi :11/04/2018
• 37. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü file:///C:/Users/exper/Downloads/6.pdf, Erişim tarihi:15/04/2018
• 38. Koç SK, Sezer S. Diyaliz Hastalarında Beslenme. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2006;2(4):82-9
• 39.Altıparmak MR, Hemodiyaliz Hastalarında Beslenme. Turkiye Klinikleri J Nephrol-Special Topics 2015;8(2):53-60
• 40. Şenyuva E, Taşocak G. Hemşirelerin Hasta Eğitimi Etkinlikleri ve Hasta Eğitim Süreci İ.Ü.F.N. Hem. Derg, 2007;15(59) : 100-106
• 41. Karakoç A. PreDiyaliz Dönemde Hasta Eğitiminin Rolü http://www.ndthd.org.tr/assets/uploads/dosyalar/PreDiyalizDonemdeHastaEgitimininRolu.pdf erişim tarihi:18.04.2018
• 42. Avşar G, Kaşıkcı M, Ülkemizde Hasta Eğitiminin Durumu, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2009; 12(3):67-73
• 43. Sinangil A, Ecder T, Böbrek Transplantasyonu Endikasyonları. Turkiye Klinikleri J Radiol-Special Topics 2016; 9(3): 83-6