Determination of problems encountered in refugee health practıces by AHP method

Year 2023, Volume: 16 Issue: 2, 267 - 289, 31.12.2023

Memiş Karaca , Nadide Sevil Tülüce

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1269862

Abstract

There are millions of refugees who feel anxiety about maintaining their lives due to the war, conflict and natural disaster that has taken place in their homeland, or who feel discriminated against for reasons such as race, language, religion and political thought, and who have been forced to leave their homeland. These people who have left their homeland face many problems in the countries where they have taken refuge. The head of these problems is the problems encountered in health applications. In this context, the aim of our study is to identify the problems encountered in refugee health practices, to bring them to the surface and to reveal the importance of the criteria that reveal these problems. The importance degrees of the criteria to be determined were calculated using the AHP method. The most important reason for using the AHP method in this study is that the obtained criteria do not have any numerical values and it is one of the most effective methods that can be used to assign numerical values in order to determine the importance of value judgments belonging to these criteria. The most important criterion, starting from the main criteria among the criteria set out in refugee health practices from the results of the analysis conducted using the AHP method, is the demographic criterion. Sub-criteria, respectively, “gender”, “lack of knowledge of the patient's cultural background” and “financial difficulties” and the criteria with the lowest scores, respectively, “environmental criteria”, “age”, “access to medical history” and “adaptation and socialization” is that it has been revealed.

Keywords

Health, Health Applications, Refugee Health, ÇKKV, AHP

Mülteci sağlığı uygulamalarında karşılaşılan sorunların AHP yöntemiyle tespiti

Abstract

Vatanında cereyan eden savaş, çatışma ve doğal afet nedeni ile hayatını idame ettirme anlamında endişe hissi yaşayan veya ırk, dil, din ve siyasal düşünce gibi sebeplerle ayrımcılığa uğradığını hisseden, vatanından ayrılmak zorunda kalan milyonlarca mülteci bulunmaktadır. Vatanından ayrılan bu insanlar; sığındıkları ülkelerde birçok problemle karşı karşıya kalmaktadır. Bu problemlerin başını ise sağlık uygulamalarında karşılaşılan sorunlar oluşturmaktadır. Bu kapsamda, çalışmamızın amacı; mülteci sağlığı uygulamalarında karşılaşılan sorunları saptamak, gün yüzüne çıkarmak ve bu sorunları ortaya koyan kriterlerin önem derecelerini ortaya koymaktır. Tespit edilecek kriterlerin önem dereceleri ise AHP yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Bu çalışmada AHP metodunun kullanılmasının en önemli sebebi, elde edilen kriterlerin herhangi bir sayısal değerlere sahip olmaması ve bu kriterlere ait değer yargılarının önem derecelerini ortaya koyabilmek adına sayısal değerler atanabilmesi için kullanılabilecek en etkin yöntemlerden birisi olmasıdır. AHP metodu ile yapılan analiz sonuçlarından mülteci sağlığı uygulamalarında ortaya koyulan kriterler içerisinde ana kriterlerden başlamak üzere en önemli kriter demografik kriterdir. Alt kriterlerde, sırasıyla “cinsiyet”, “hastanın kültürel yapısının bilinmemesi” ve “maddi imkansızlıklar” olup, en düşük skorlara sahip kriterlerin ise sırasıyla “çevresel kriterler”, “yaş”, “tıbbi özgeçmişlerine ulaşım” ve “uyum ve sosyalleşme” olduğu ortaya çıkartılmıştır.

Keywords

Sağlık, Sağlık Uygulamaları, Mülteci Sağlığı, ÇKKV, AHP

References

• Akpınar, T. (2010). Türkiye’ye yönelik kaçak işgücü göçü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi,1-22. doi:10.1501/SBFder_0000002171
• Akkoç, S., Muhammed, T. ve Hasıripi, A. (2017). Mülteci ve sığınmacı hastalara sağlık hizmeti sunulurken sağlık çalışanlarının yaşadığı sorunlar. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(1), 23-27. doi:10.5455/sad.13-1483602352
• Barkın, E. (2004). 1951 tarihli mülteciliğin önlenmesi sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi, (1), 331-360. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/abd/issue/33815/374463
• Beşer, A. ve Tekkaş Kerman, K. (2017). Göç eden bireylerin öncelikli sağlık sorunları ve sağlık hizmetine ulaşımdaki engeller. Türkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics, 3(3), 143-8. Erişim adresi: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-goc-eden-bireylerin-oncelikli-saglik-sorunlari-ve-saglik-hizmetine-ulasimdaki-engeller-80569.html
• BMMYK, (1998). Mülteci statüsünün belirlenmesinde uygulanacak ölçütler ve usuller, BMMYK. Erişim adresi: https://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=55fa66404
• BMMYK, (2001). “Mültecilerin korunması”, Uluslararası mülteci hukuku rehberi. Parlamenterler için el kitabı, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Ofisi, Sayı: 2. Erişim adresi: https://www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=55fa659a4
• Buz, S. (2002). Türkiye’deki sığınmacıların üçüncü bir ülkeye gidiş için bekleme sürecinde karşılaştıkları sorunlar, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Cenkci, Z. ve Nazik, E. (2018). Sığınmacı ve mülteci kadınların yaşadığı sorunlar ve sunulan sağlık hizmetleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(4), 293-299. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/issue/41815/343251
• Ceylan Polat, D. ve Akcak, E. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin yabancı uyruklu hastalara bakım vermede yaşadığı güçlükler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19, 9-13. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunihem/issue/27667/291648
• Çıtıl, R. ve Eğri M. (2017). Göçler ve enfeksiyon hastalıkları. Türkiye Klinikleri J Public Health-Special Topics, 3(1), 14-21. Erişim adresi: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-gocler-ve-enfeksiyon-hastaliklari-77533.html
• Dorn, T., Ceelen, M., Tang, M.J., Browne, J.L., de Keijzer, K.J., Buster, M.C. ve Das, K. (2011). Health care seeking among detained undocumented migrants: a cross-sectional study. BMC Public Health, 11(1), 190. Erişim adresi: https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2458-11-190
• Ekici, S. ve Tuncel, G. (2015). Göç ve insan. Birey ve Toplum, 5(9), 9-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/307113
• Enicük, K.G. (2019). Personel performans değerlendirme probleminin çözümünde analitik hiyerarşi süreci ve bir uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya
• Erkan, A.R.I. ve Aydın, E. (2019). Çerkezköy organize sanayi bölgesinde bir tekstil işletmesinin en uygun kumaş seçimi probleminin Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi ile analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 193-201. doi:10.18506/anemon.523273
• Ermumcu, S. (2013). Sığınmacıların ve mültecilerin sosyal güvenlik hakkı. Çalışma İlişkileri Dergisi, 4(2), 58-76. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/308052
• Farley, T. Galves, A., Dickinson M. ve Perez, MJD (2005) Stress, coping, and health: a comparison of Mexican immigrants, Mexican-Americans, and Non-hispanic whites. J Immigr Health, 7, 213-220. Erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1007/s10903-005-3678-5
• Göç Terimleri Sözlüğü. (2009) Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Yayını. Erişim adresi: https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
• Gültaç, A. ve Balçık, P. Y. (2018). Suriyeli sığınmacılara yönelik sağlık politikaları. Sakarya Tıp Dergisi, 8(2), 193-204. doi: 10.31832/smj.394732
• Helsinki Yurttaşlar Derneği, (2007). İstenmeyen misafirler: Türkiye’de “yabancı misafirhaneleri”nde tutulan mülteciler. Mülteci Gözetim Raporu. Erişim adresi: https://www.mhd.org.tr/images/yayinlar/MHM-53.pdf
• Hentekin E. (2014). TR33 bölgesi devlet hastanelerinin performanslarının bulanık AHP yöntemi ile ölçümü. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak
• Hu, J. ve Peng, J. (2008). Application of supplier selection based on the ahp theory. Knowledge Acquisitionand Modeling Workshop (International Symposium), 1095-1097. doi:10.1109/KAMW.2008.4810684
• İçduygu, A. (2004). Türkiye’de kaçak göç. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları
• Kara, P. ve Korkut, R. (2010). Türkiye’de göç, iltica ve mülteciler. Türk İdare Dergisi, 467(1), 153-162. Erişim adresi: http://www.tid.gov.tr/kurumlar/tid.gov.tr/tum-sayilar(2)/2001-2025/2010/Haziran/467polatkararecep.pdf
• Karabulut, R. ve Mahmut, A. (2018). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye ekonomik maliyeti (2011-2017). Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 131-144 Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/546563
• Karadağ, Ö. ve Altıntaş, K.H. (2010), Mülteciler ve sağlık. TAF Preventi ve Medicine Bulletin, 1, 56. Erişim adresi: https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/1/khb_009_01-55.pdf?1680872192
• Keleşmehmet, H. (2019) Suriyeli göçmenlerin göçmen sağlığı merkezlerinde sunulan sağlık hizmetlerinden yararlanma durumu. Uzmanlık Tezi, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Koçak, Y. ve Terzi, E. (2012). Türkiye’de göç olgusu, göç edenlerin kentlere olan etkileri ve çözüm önerileri. Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 163-184. Erişim adresi: https://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/iibfdergi/file/03/7.pdf
• Kördeve, M.K. (2017). Suriyeli mültecilerin sağlık hizmetlerine erişimi: bir alan araştırması. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(2), 1-12. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/368594
• Kuehne, A., Huschke, S. ve Bullinger, M. (2015). Subjective health of undocumented mig-rants in Germany–a mixed methods approach. BMC Public Health, 15(1), 926. doi:10.1186/s12889-015-2268-2
• Myhrvold, T. ve Småstuen, M.C. (2019). Undocumented migrants’ life situations: An explo-ratory analysis of quality of life and living conditions in a sample of undocumented migrants living in Norway. Journal of Clinical Nursing, 28(11-12), 2073-2087. doi:10.1111/jocn.14743
• OCHA- United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (2019). Syrian Arap Republic: Key Figures, Erişim Tarihi: 19.04.2022. Erişim adresi: https://www.unocha. org/syria
• Olcay, Z. (2012). Mülteci-göçmen belirsizliğinde iklim mültecileri, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 99. Erişim adresi: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/25763102
• Önal, A. ve Keklik, B. (2016). Mülteci ve sığınmacıların sağlık hizmetlerine erişimde yaşadığı sorunlar: Isparta ilinde bir uygulama. Visionary E-Journal/Vizyoner Dergisi, 7(15). Erişim adresi: https://core.ac.uk/download/pdf/148740503.pdf
• Özdemir, S.M. ve Saaty, L.T. (2006). The unknown in decision making: what to do about it. European Journal of Operational Research, 174(1), 349-359. doi:10.1016/j.ejor.2004.12.017
• Punniyamoorty, M., Ponnusamy, M. ve Lakshmi G. (2012). A combined application of Structural Equation Modeling (SEM) and Analytic Hierarchy Process (AHP) in supplier selection. Benchmarking: An International Journal, 19(1), 70-92. doi:10.1108/14635771211218362
• Reçber, S. (2014). Hayatın yok yerindekiler: mülteciler ve sığınmacılar, Sosyal İnsan Hakları Sempozyumu VI. Petrol İş Yayını 119, İstanbul: 247-268. Erişim adresi:https://www.academia.edu/38343218/Hayat%C4%B1n_Yok_Yerindekiler_pdf
• Saaty, T.L. (1990). How to make a decision: the analytic hierarchy process. European- Journal of Operational Research, 48, 9-26. doi:10.1016/0377-2217(90)90057-I
• Saaty, T.L. (1994). How to make a decision, the analytic hierarchy process, Interfaces, 24, 19–43. doi:10.1287/inte.24.6.19
• Saaty, T.L. ve Luis G.V. (2001). Models methods concepts & applications of the analytic hierarchy process, Kluwer Academic Publishers, America. doi:10.1007/978-1-4614-3597-6
• Savcı, C. ve Şerbetçi, G. (2019). Göçmen/Mülteci/Sığınmacı hastalara bakım veren hemşire ve ebelerin karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 4(43). doi:10.26449/sssj.1669
• Timor, M. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi. İstanbul: Türkmen Kitapevi
• Topal, A.H. (2015). Geçici koruma yönetmeliği ve Türkiye’deki suriyelilerin hukuki statüsü. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 5-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1102155
• Tosun, A., Yorulmaz, A., Tekin, İ. ve Yıldız, K. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitim sorunları eğitim ve din eğitiminden beklentileri Eskişehir örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 107-133. doi:10.17494/ogusbd.457087
• United Nations Refugee Agency Convention Report-UNHCR (2019a). Syrian regional refugee response, Erişim Tarihi: 29.05.2022, Erişim adresi: https://data2.unhcr.org/en/situations/syria
• UNHCR. http://www.unhcr.org/figures-at-a-glance.html. Erişim Tarihi: 29.05.2022
• World Bank ve UNHCR (2021). The global cost of inclusive refugee education. The World Bank. Erişim adresi: https://www.unhcr.org/6038d7724.pdf