ANLAMBİLİM AÇISINDAN BİR TIP METNİ İNCELEMESİ “TERCÜME-İ EBUBEKİR ER-RAZİ”

Year 2017, Volume: 10 Issue: 1, 611 - 640, 25.07.2017

Mücahit Akkuş

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.308551

Cited By: 1

Abstract

Eski
Anadolu Türkçesi dönemi ve Osmanlı Türkçesi dönemi tıp kitaplarının bolca
yazıldığı dönemlerdir. Özellikle Osmanlı döneminde hastalıkların tedavisiyle
uğraşan birçok kişi olmuştur. Hekimler, bilgi ve tecrübelerini kitaplara
aktarmıştır. Böylelikle hem öğrencilerine faydalı olmuşlar hem de gelecek
nesillere önemli katkılar sağlamışlardır.

Bu
dönemde tıp alanında tercümeler de yapılmıştır. Yapılan tercümelerden bir
tanesi de Tercüme-i Ebubekir Er-Razi’dir. Eserin yazılış tarihi tam olarak
bilinmemektedir. 18. yüzyılın başında yazıldığı düşünülmektedir. Osmanlı
döneminde farmakoloji alanında yazılmış önemli bir tercüme eserdir. Bu tercüme
eser zamanın meşhur hekimlerinden olan Ali Münşi (Bursavi) tarafından
yazılmıştır.

Anlambilim
açısından içerisinde bolca malzeme bulunmaktadır. Sözcüklere kendi içerisinde
anlamlar verilmektedir. Yani bu eserde sözlük bilim ile ilgili de yoğun malzeme
mevcuttur. Benzetme edatları sıkça kullanılmıştır. Kelimelerin temel
anlamlarının yanında bütün eser boyunca farklı yan anlamlar da kullanılmıştır.
Bolca tamlamalara başvurularak anlam zenginleştirilmeye çalışılmıştır.

Yapılacak
bu çalışmada Tercüme-i Ebubekir Er-Razi adlı eser anlambilim açısından
değerlendirilecektir. Bu eser, o dönemin bilimsel bir çalışması olduğu için
duygu yoğunluğundan çok fazla söz edilemez. Ancak kullanılan Türkçe kelime
sayısı, deyimleşmiş ifadeler, kelimelere yüklenen mecazi anlamlar, farklı
edatlarla yapılan benzetme unsurları vs. bu eseri farklı kılmaktadır. Sayısal
veriler de göz önünde tutularak çalışma genişletilecektir.

Keywords

Tıp, hekim, anlambilim

References

• Akkuş, Mücahit (2008), Mecma-i Tıb (Gramer-Metin-Sözlük), Erciyes Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Kayseri