ZONGULDAK, KARABÜK VE BARTIN İLLERİNİN 1990-2000 YILLARI ARASINDA SEKTÖREL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2025, Volume: 22 Issue: 55, 31 - 57, 30.06.2025

Kübra Yıldırım Özcan

Abstract

Küreselleşme ile birlikte artan ticaret hacmi, beraberinde belirli coğrafi alanlarda sektörel yığılmaların ve yığılma ekonomilerinin meydana gelmesinde de etkili olmuştur. Ekonomik faaliyetlerin bölgeler arasındaki dağılımı ve farklı sektörlerin mekânsal yığılmaları, rekabet alanında yapılan araştırmalar kapsamında önem arz eden konulardır. Yığılma ekonomileri temel olarak, sektörel faaliyetlerin belirli coğrafi bir mekânda toplanması ile ortaya çıkmaktadır. Literatüre bakıldığında yığılma ekonomilerini kavramsal olarak ilk ele alan Alfred Marshall’dır. Bu bilgiler çerçevesinde, çalışmanın amacı, yıllar içerisinde Zonguldak, Bartın ve Karabük İllerindeki sektörel olarak oluşan yığılmaları ve bunların değişimlerini incelemektir. Bu doğrultuda, çalışma içerisinde literatür taraması ve T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Mülga) ile 2008 yılında yüz yüze görüşmeler yapılmış ve aynı yıl içerisinde TÜİK’ten alınan 1990 ve 2000 yıllarına ilişkin Zonguldak, Karabük ve Bartın’daki temel sektörlere ait verilerle LQ Analizi yapılarak, söz konusu sektörlerdeki değişim karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, yapılan literatür taraması, yüz yüze görüşmeler ve analizler sonucunda; Zonguldak, Karabük ve Bartın arasında 1990 ve 2000 yıllarında Karabük'te en fazla inşaat ve hizmetler sektörlerinin yığılma gösterdiği ve Bartın'da en fazla tarım sektörünün yığılma gösterdiği görülmüştür. Zonguldak'ta ise, 1990 yılında en fazla tarım sektörünün ve 2000 yılında ise hem tarım hem de sanayi sektörünün en fazla yığılma gösteren sektörler olduğu görülmüştür.

Keywords

Yığılma Ekonomileri, LQ Analizi, TR81 Bölgesi

A SECTORAL EVALUATION WITH REGIONAL ANALYSIS TECHNIQUES: TR81 REGION PROVINCES

Abstract

The increasing trade volume with globalization has also been effective in the emergence of sectoral agglomerations and agglomeration economies in certain geographical areas. The distribution of economic activities among regions and the spatial agglomeration of different sectors are important issues within the scope of research in the field of competition. Agglomeration economies basically emerge when sectoral activities are concentrated in a certain geographical area. When we look at the literature, Alfred Marshall was the first to conceptually address agglomeration economies. Within the framework of this information, the aim of the study is to examine the sectoral agglomerations in Zonguldak, Bartın and Karabük provinces and their changes over the years. In this context, literature review and face-to-face interviews with the Ministry of Industry and Trade of the Republic of Turkey (Repealed) were conducted in 2008, and LQ Analysis was conducted with the data of the basic sectors in Zonguldak, Karabük and Bartın for the years 1990 and 2000 obtained from TÜİK in the same year, and the changes in the mentioned sectors were evaluated comparatively. In this regard, the literature review, face-to-face interviews and analyses revealed that the construction and services sectors showed the highest concentration in Karabük and the agricultural sector showed the highest concentration in Bartın among Zonguldak, Karabük and Bartın in 1990 and 2000 years.In Zonguldak, it was observed that the agricultural sector was the most concentrated in 1990, and both agriculture and industry were the sectors with the highest concentration in 2000.

Keywords

Agglomeration Economies, LQ Analysis, TR81 Region

References

• Biçer C. (2013). Demir çelik sektörünün kentleşmeye ve çevreye etkisi: Karabük ve Sheffıeld Örneği, T.C. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Karabük.
• Brantingham, P. L. & Brantingham, P. J. (1998). Mapping crime for analytic purposes: location quotients, counts and rates. Crime Mapping and Crime Prevention, 8, 263-288.
• Cavusgil, S. T., Knight, G., Riesenberger, J. R. (2012). International Business The New Realities, Second Edition, Pearson Education Inc., New Jersey.
• Çiftçi, M. (2018). Türkiye’ de bölgelerarası sektörel verimliliğim analizi. İşletme Araştırmalar Dergisi, 10(1), 551 – 580. https://doi.org/10.20491/isarder.2018.407.
• Çubuk S. (2019). Bartın’da Sanayi Faaliyetleri, T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Coğrafya Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• DİE. (2002). 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı (İl 67/Zonguldak) Yayın No:2552 s.43-44, Ankara.
• Duranton, G., & Puga, D. (2004). Micro-foundations of urban agglomeration economies. In Handbook of regional and urban economics (Vol. 4, pp. 2063-2117). Elsevier.
• Emir S.F. (2002). Bartın ve çevresinin turizm coğrafyası, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beşerî ve İktisadi Coğrafya Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Engin F. (2004). Zonguldak’ta sanayileşme ve sosyal değişim (1923-2000), T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Bolu.
• Erdal Ç. ve Sandal E.K. (2022). Türkiye imalat sanayii ve alt sektörlerinin bölgesel yoğunlaşma yapısı: 2011-2020 Yılı Karşılaştırmalı Yerelleşme Katsayısı Analizi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), ss.1452-1468.
• Feser, E.J. ve and Sweeney, S. H. (2000). "A test for the coincident economic and spatial clustering of business enterprises," Journal of Geographical System, 2, ss.349-73.
• G.M.İ.S. (2003). 7. Olağan Genel Kurul Çalışma Raporu, 257.
• Hanson, G. H. (2000). Scale economies and the georaphic concentration of industry, NBER Working Paper Series ,No: 8013.
• Hunt, S. D., Morgan, R. M. (1995). The comparative advantage theory of competition, journal of marketing, 59.
• Isserman, A. M. (1977). the location quotient approach to estimating regional economic impacts. Journal of the American institute of planners, 33-41.
• Karaalp, H. S. (2008). Türkiye’de sektörel yığılmalar ve bölgeler arası yakınsamaya etkisi (Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Aydın.
• T.C. Karabük Belediyesi web sitesi, https://www.karabuk.bel.tr/icerik.asp?i_id=39, Erişim Tarihi:13.01.2025.
• Karakaş D.N. (2005). Kalkınmada öncelikli yöreler uygulaması: Zonguldak örneği, T.C. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi) Zonguldak.
• Krugman, P., Obstfeld, M., ve Melitz, M. J. (2017). Uluslararası iktisat, Çev. Ed. Onur ÖZSOY, 10.
• Moineddin, R., Beyene, J., & Boyle, E. (2003). On the location quotient confidence ınterval. geographical analyisis, 35 (3), 249-256.
• Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Web Sitesi, https://osbuk.org/view/osb/osbliste.php, Erişim Tarihi:20.03.2025.
• O’Sullivan, A. (2000). Urban economics, Chigago: Mc Graw-Hill Higher Education.
• Ottivano, G. I .P ve Thisse J. F. (2002). “Integration, agglomeration and the political economics of factor mobility”, Journal of Public Economics, 83(3), ss.429-456.
• Rosenthal, S. S., & Strange, W. C. (2004). Evidence on the nature and sources of agglomeration economies. In handbook of regional and urban economics (Vol. 4, pp. 2119-2171). Elsevier.
• Rotemberg, J. J., & Saloner, G. (2000). Competition and human capital accumulation: A theory of interregional specialization and trade. Regional Science and Urban Economics, 30(4), 373-404.
• Sarı, S., (2007). Bartın ili tarım coğrafyası, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Sunay E.B. (2022). Yığılma ekonomileri: Teorik bir inceleme, Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı (Issue): 10.
• Sümer, U. (2005). “Zonguldak il profili,” KOSGEB Bölgesel ve Yerel Kalkınma Merkezi, 10.05.2005, www.abmanka.gov.tr/ilprofilleri/KOSGEB%20BKE.htm. T.C. Bartın Valiliği Web Sitesi, http://www.bartin.gov.tr/coğrafya.htm., Erişim Tarihi: 20.06.2002.
• T.C. Bartın Valiliği Web Sitesi, http://www.bartin.gov.tr/bartin-tarihi-ve-cografi-yapisi, Erişim Tarihi: 02.03.2025.
• T.C. Başbakanlık, Türkiye İstatistik Kurumu. (1997) Köy Envanteri. Ankara. T.C. Başbakanlık, Türkiye İstatistik Kurumu. (2000). Genel Nüfus Sayımı. Ankara. T.C. Başbakanlık, Türkiye İstatistik Kurumu. (2001). VII. Genel Tarım Sayımı.
• T.C Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü. (2012). 81 İl Durum Raporu, a.g.e., ss.537.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Web Sitesi, T.C. Kalkınma Bakanlığı Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı ve Karabük Ticaret ve Sanayi Odası, Karabük Ekonomik Kalkınma ve Gelişim Stratejileri, Karabük Ekonomik Kalkınma ve Gelişim Stratejileri Raporu, ss.17-19,21, https://bakkakutuphane.org/upload/dokumandosya/Karabuk-Ekonomik-KalkYnma-ve-GeliYim-Stratejileri-31.03.2015.08.52.22.pdf?v=678ebee0ef321, Erişim: 20.01.2025.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Karabük İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Sitesi, https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-63710/tarihce.html#:~:text=Karabük%201939%20yılında%20Belediye%2C%201941,Türkiye%20idare%20sistemindeki%20yerini%20alır., Erişim Tarihi: 02.03.2025.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Web Sitesi, https://ka.gov.tr/sayfalar/kalkinma-planlamasinda-istatistiki-bolge-birimleri-siniflandirmasi--24, Erişim Tarihi: 03.01.2025.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Web Sitesi, https://bakka.gov.tr/bolgemiz/bati-karadeniz, Erişim Tarihi: 20.01.2025.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı. (2012). Sektör Raporları, Karabük Zonguldak Bartın İlleri Çevresel Durum Değerlendirmesi, ss.69.
• TSO Araştırma Müdürlüğü. (2000). Uygun Yatırım Alanları Araştırması Zonguldak, Ekim, Ankara.
• Verhoef, E. T. & Nijkamp, P. (2002). Externalities in urban sustainability: Environmental versus localization-type agglomeration externalities in a general spatial equilibrium model of a single-sector monocentric industrial city. Ecological Economics, 40(2), ss.157-179.
• Yumuşak T. (2016). Rekabetin karşılaştırmalı üstünlükler teorisi ve rekabet araçları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, ss.10-11.