Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!

Aynur Uraler

Research Article

Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!

Year 2020, Volume: 18 Issue: 1, 27 - 67, 01.07.2020

Aynur Uraler

Abstract

Mevlid, medeniyet unsurları içinde toplumun mânevî değerlerine en fazla hizmet eden mües-seselerden biridir. Hz. Peygamber’i, toplumun her kesiminde gündemde tutması ile benzeri bulunmayan bir faaliyettir. Bununla birlikte mevlid yapmanın dine uygunluğu konusunda farklı görüşlerin bulunması, olumlu tesirlerinin iyi değerlendirilmediğini göstermektedir. Bu yazıda, mevlidin konumu ve önemi üzerinde durulmuş, dine uygun olup olmadığı meselesi incelenmiştir. Yazının başlangıcında mevlid metni ve kutlamaları hakkında genel bilgi veril-miştir. Daha sonra mevlide, bid’at hükmünün verilmesi konusuna temas edilmiştir. Ardından mevlid yapmanın, dine uygun olduğuna asıl/dayanak kabul edilebilecek naslar zikredilmiştir. Mevlidin, fert ve topluma sağladığı faydalara yer verilmiş ve mevlid karşıtı olanların itirazla-rının, sosyal gerçekler açısından isabetli olmadığı kanaatine varılmıştır.

Keywords

Mevlid, doğum günü, anma günü, bid’at, gelenek,, Süleyman Çelebi

References

Abdurrahman b. Abdillah es-Süheylî, er-Ravdu’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm, I-VII, Beyrut 1412.
Abdurrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ, I-II, Beyrut 1424.
Abdurrahman b. Şihâbuddin b. Ahmed b. Receb el-Hanbelî, Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem fi şerhi hamsine hadîsen min cevâmi’l-kelim, Mısır 1393, s. 253 . Abdurrahman Kurt-Mehmet Yanmış, “Mevlid Dindarlığı, Bursa Örneği” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 342-357, Ankara 2010. Abdurrezzak b. Hemmâm, el-Musannef, I-XI, Hind 1403. Adem Akarsu, Din Toplum İlişkileri Bağlamında Kutlu Doğum Faaliyetleri, (Y. Lisans Tezi) Sakarya 2010.
Adem Efe, “Türk Kültüründe Mevlid Geleneği” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum
(Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlar) -1- s. 160-183, Adapazarı-Sakarya, (7-8 Mart 2009. Ahmed b. Ali İbn Hacer Askalânî, Fethu’l-bâri şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Beyrut 1379.
Ahmed b. el-Hüseyn el-Beyhakî, es-Sünenü’l-kübra, I-X, Haydarâbâd 1344.
Ahmed b. Muhammed el-Heytemî, en-Ni’metü’l-kübra alel-âlem fî mevlidi Seyyidi Veledi Âdem, İstanbul 1985. Ahmed b. Muhammed et-Tahâvî, Şerhu Müşkili'l-âsâr, I-XVI, Beyrut 1415. Ahmed b. Muhammed İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-a’yân I-VII, Beyrut 1994.
Ahmet Özel, "Mevlid” DİA, XXIX, 475-479, İstanbul 2004. Ahmet Özel, “Mevlid, Tarihi ve Dinî Hükmü” Divan Dergisi, sy. 1, s. 235-246, İstanbul 2002
Ahmet Saim Kılavuz, “Mevlid’in Akaid ve Kelam Açısından Analizi”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 292-300, Ankara 2010. Ali b. Ebî Bekr el-Heysemî, Mecmeu’z-zevâid ve menbau’l-fevâid I-X, Kahire 1407.
Ali b. Muhammed el-Hâzin, Lübâbu't-te'vîl fî meâni't-te'vîl I-IV, Beyrut 1415. Ali İhsan Karataş, “Osmanlı Toplumunda Hz. Peygamber Sevgisinin Tezahürü Olarak Kurulan Mevlid Vakıfları”
İstem Dergisi, yıl, 6, sy. 11, s. 47-77, Konya 2008. Ali Murat Daryal, İslâm’ın Değerleri Üzerinde Yapılan Tahribât, İstanbul 2017.
Ayvaz Gökdemir, “Türk Kültürü ve Mevlid” Kutlu Doğum Haftası, Ankara 1989. Bkz. Süleyman Uludağ, “Mevlid ve İslâmî İlimler” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 315-318, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Cabbârzâde Mehmed Arif, Mevlid Şerhi İzâhu'l-merâm alâ Vilâdeti Seyyidi'l-enâm, (Hazırlayan, Ozan Yılmaz) İstanbul 2011.
Ebû Avâne Ya’kûb b. İshâk, Müstahrec, I-V, Beyrut 1419. Ebû Şâme Abdurrahman b. İsmail el-Makdisî, el-Bâis alâ inkâri’l-bid’a ve’l-havâdis, Kahire 1398.
Ebu’l-fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, I-XV, Dâru'l-fikr (Beyrut) 1407. Ebu'l-Velîd Muhammed b. Abdillah el-Ezrakî, Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine'l-âsâr, I-II, Beyrut, ts.
Emin Işık “Mevlid Geleneğimiz” Türk Edebiyatı Dergisi, Kasım, sy. 205, s. 18-19, İstanbul 1990. Emin Işık, “Mevlid Nasıl Okunur ve Nasıl Okunmalı” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası
Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 541-546, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Enver Uysal, “Ahlâkî Açıdan Mevlid Metni”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid
Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 399-412, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Faruk Kadri Timurtaş, Mevlid (Vesîletü’n-necât), İstanbul 1990.
Hayati Hökelekli, “Mevlidle İlgili İnanç ve Tutumlar” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
s. 358-398, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hümeyra Arslantürk, “Süleyman Çelebi Mevlidi’nin Kur’ânî Kaynakları” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 259-273, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Algül, “Bir Tarihçi Gözüyle Mevlid” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
s. 327-341, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Vassâf, Mevlid Şerhi Gülzâr-ı Aşk, s. 82, (Hazırlayanlar Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Kaplan Üstüner), İstanbul 2006.
İbrahim b. Mûsâ eş-Şâtıbî, el-İ'tisâm, I-II, Kahire 1408/1988. İbrahim Hatiboğlu “Hadîs Arkaplânı ve Kaynakları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 95-105,
(editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. İbrahim Kâfi Dönmez “Örf” DİA, XXXIV, 86-93, İstanbul 2007.
İsa Onay, Mevlid ve Naatlarda Peygamber Tasavvuru, (Y. Lisans Tezi) Samsun 2013. İsmail b. Ömer b. Kesîr, Tefsîru'l-Kur'âni'l-azîm, I-VIII, Dâru Taybe (Riyad) 1420.
İsmail Durmuş, “Mevlid” DİA, XXIX, 480-482, İstanbul 2004. Selami Bakırcı, Mevlid-Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul 2003.
Kemal Ataman, “Mevlid ve Kültürel Gerçekliğimiz, Mevlid Metnini Anlamak” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 419-422, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. M. Tayyib Okiç, “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi’nin Mevlidinin Tercemeleri” A. Ü. İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, sy. 1, s. 17-78, Erzurum 1975.
Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi) Bursa 2010.
Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi).
Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut 1411. Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-Zehebî, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ I-XVIII, Kahire 1427.
Muhammed b. Ahmed el-Kurtûbî, el-Câmi’ liahkâmi’l-Kur’ân, I-IX, Kahire, ts. Muhammed b. Muhammed İbnu’l-Cezerî, Arfu’t-ta’rif bi’l-mevlidi’ş-şerîf, Filistin, ts. Muhammed el-Emîn b. Muhammed eş-Şenkîtî, Advâu'l-beyân fî izahi'l-Kur'ân bi'l-Kur'ân, I-IX, Beyrut 1415
Neclâ Pekolcay, “Mevlid”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Mayıs-Haziran, c. 10, sy. 108-109, s. 190-192, Ankara 1971.
Necla Pekolcay, “Süleyman Çelebi Mevlid Metni ve Menşei Meselesi” Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi’nden ayrı basım, İstanbul 1954. Necla Pekolcay, Mevlid-Süleyman Çelebi, İstanbul 2005. Nuri Özcan, “Yüzyıllar Boyu Devam Eden Bir Dinî Mûsikî Geleneğimiz-Mevlid”, Din ve Hayat, İstanbul Müftülüğü Dergisi, sy. 1, s. 28-33, İstanbul 2007.
Osman Türer, “Osmanlı Sarayında İcra Edilen Mevlid Merasimi, Mevlid Alayı” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum (Orta Asya, Kafkasya Ve Balkanlar) -1-
s. 359-364, Adapazarı-Sakarya, 7-8 Mart 2009. Rıfâa b. Râfi' b. Bedevî b. Ali et-Tahtâvî, Nihâyetu'l-îcâz fî sîrati sâkini'l-Hicâz, Kahire 1419.
Sadettin Ökten “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 31-48, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010.
Salih Karacabey, “Vesîletü’n-necat’ın Hadîs Açısından Analizi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 274-291, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ I 230; Muhammed b. Yusuf Şâmî, Sübülü’l-hüdâ I, 364, 366-367.
Süleyman Uludağ “Süleyman Çelebi'nin İnanç ve Fikir Dünyası” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 182-209, (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli)
Bursa 2007. Şemsuddin Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî eş-Şâmî, Sübülü’l-hüdâ ve’reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd, I-XII, Beyrut 1414.
Takiyuddin Ahmed b. Abdilhalîm İbn Teymiyye, İktidâu's-sırati'l-müstakîm limuhâlefeti ashâbi'l-cahîm, I-II, Beyrut 1419.
Tevfik Yücedoğru, “İnanç Esasları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 210-218,
(editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. Vedat S. Ahmed, “Bulgaristan'da Dinî Kimliğin Korunmasında Mevlidin Rolü” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009 Bursa) s. 434-445, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) s. 441. Yahya b. Şeref en-Nevevî, Tehzîbu’l-esmâ ve’l-luğât, I-IV, Beyrut, ts. I 23;

Year 2020, Volume: 18 Issue: 1, 27 - 67, 01.07.2020

Aynur Uraler

Abstract

References

Abdurrahman b. Abdillah es-Süheylî, er-Ravdu’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm, I-VII, Beyrut 1412.
Abdurrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ, I-II, Beyrut 1424.
Abdurrahman b. Şihâbuddin b. Ahmed b. Receb el-Hanbelî, Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem fi şerhi hamsine hadîsen min cevâmi’l-kelim, Mısır 1393, s. 253 . Abdurrahman Kurt-Mehmet Yanmış, “Mevlid Dindarlığı, Bursa Örneği” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 342-357, Ankara 2010. Abdurrezzak b. Hemmâm, el-Musannef, I-XI, Hind 1403. Adem Akarsu, Din Toplum İlişkileri Bağlamında Kutlu Doğum Faaliyetleri, (Y. Lisans Tezi) Sakarya 2010.
Adem Efe, “Türk Kültüründe Mevlid Geleneği” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum
(Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlar) -1- s. 160-183, Adapazarı-Sakarya, (7-8 Mart 2009. Ahmed b. Ali İbn Hacer Askalânî, Fethu’l-bâri şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Beyrut 1379.
Ahmed b. el-Hüseyn el-Beyhakî, es-Sünenü’l-kübra, I-X, Haydarâbâd 1344.
Ahmed b. Muhammed el-Heytemî, en-Ni’metü’l-kübra alel-âlem fî mevlidi Seyyidi Veledi Âdem, İstanbul 1985. Ahmed b. Muhammed et-Tahâvî, Şerhu Müşkili'l-âsâr, I-XVI, Beyrut 1415. Ahmed b. Muhammed İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-a’yân I-VII, Beyrut 1994.
Ahmet Özel, "Mevlid” DİA, XXIX, 475-479, İstanbul 2004. Ahmet Özel, “Mevlid, Tarihi ve Dinî Hükmü” Divan Dergisi, sy. 1, s. 235-246, İstanbul 2002
Ahmet Saim Kılavuz, “Mevlid’in Akaid ve Kelam Açısından Analizi”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 292-300, Ankara 2010. Ali b. Ebî Bekr el-Heysemî, Mecmeu’z-zevâid ve menbau’l-fevâid I-X, Kahire 1407.
Ali b. Muhammed el-Hâzin, Lübâbu't-te'vîl fî meâni't-te'vîl I-IV, Beyrut 1415. Ali İhsan Karataş, “Osmanlı Toplumunda Hz. Peygamber Sevgisinin Tezahürü Olarak Kurulan Mevlid Vakıfları”
İstem Dergisi, yıl, 6, sy. 11, s. 47-77, Konya 2008. Ali Murat Daryal, İslâm’ın Değerleri Üzerinde Yapılan Tahribât, İstanbul 2017.
Ayvaz Gökdemir, “Türk Kültürü ve Mevlid” Kutlu Doğum Haftası, Ankara 1989. Bkz. Süleyman Uludağ, “Mevlid ve İslâmî İlimler” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 315-318, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Cabbârzâde Mehmed Arif, Mevlid Şerhi İzâhu'l-merâm alâ Vilâdeti Seyyidi'l-enâm, (Hazırlayan, Ozan Yılmaz) İstanbul 2011.
Ebû Avâne Ya’kûb b. İshâk, Müstahrec, I-V, Beyrut 1419. Ebû Şâme Abdurrahman b. İsmail el-Makdisî, el-Bâis alâ inkâri’l-bid’a ve’l-havâdis, Kahire 1398.
Ebu’l-fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, I-XV, Dâru'l-fikr (Beyrut) 1407. Ebu'l-Velîd Muhammed b. Abdillah el-Ezrakî, Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine'l-âsâr, I-II, Beyrut, ts.
Emin Işık “Mevlid Geleneğimiz” Türk Edebiyatı Dergisi, Kasım, sy. 205, s. 18-19, İstanbul 1990. Emin Işık, “Mevlid Nasıl Okunur ve Nasıl Okunmalı” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası
Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 541-546, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Enver Uysal, “Ahlâkî Açıdan Mevlid Metni”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid
Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 399-412, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Faruk Kadri Timurtaş, Mevlid (Vesîletü’n-necât), İstanbul 1990.
Hayati Hökelekli, “Mevlidle İlgili İnanç ve Tutumlar” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
s. 358-398, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hümeyra Arslantürk, “Süleyman Çelebi Mevlidi’nin Kur’ânî Kaynakları” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 259-273, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Algül, “Bir Tarihçi Gözüyle Mevlid” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
s. 327-341, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Vassâf, Mevlid Şerhi Gülzâr-ı Aşk, s. 82, (Hazırlayanlar Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Kaplan Üstüner), İstanbul 2006.
İbrahim b. Mûsâ eş-Şâtıbî, el-İ'tisâm, I-II, Kahire 1408/1988. İbrahim Hatiboğlu “Hadîs Arkaplânı ve Kaynakları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 95-105,
(editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. İbrahim Kâfi Dönmez “Örf” DİA, XXXIV, 86-93, İstanbul 2007.
İsa Onay, Mevlid ve Naatlarda Peygamber Tasavvuru, (Y. Lisans Tezi) Samsun 2013. İsmail b. Ömer b. Kesîr, Tefsîru'l-Kur'âni'l-azîm, I-VIII, Dâru Taybe (Riyad) 1420.
İsmail Durmuş, “Mevlid” DİA, XXIX, 480-482, İstanbul 2004. Selami Bakırcı, Mevlid-Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul 2003.
Kemal Ataman, “Mevlid ve Kültürel Gerçekliğimiz, Mevlid Metnini Anlamak” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 419-422, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. M. Tayyib Okiç, “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi’nin Mevlidinin Tercemeleri” A. Ü. İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, sy. 1, s. 17-78, Erzurum 1975.
Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi) Bursa 2010.
Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi).
Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut 1411. Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-Zehebî, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ I-XVIII, Kahire 1427.
Muhammed b. Ahmed el-Kurtûbî, el-Câmi’ liahkâmi’l-Kur’ân, I-IX, Kahire, ts. Muhammed b. Muhammed İbnu’l-Cezerî, Arfu’t-ta’rif bi’l-mevlidi’ş-şerîf, Filistin, ts. Muhammed el-Emîn b. Muhammed eş-Şenkîtî, Advâu'l-beyân fî izahi'l-Kur'ân bi'l-Kur'ân, I-IX, Beyrut 1415
Neclâ Pekolcay, “Mevlid”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Mayıs-Haziran, c. 10, sy. 108-109, s. 190-192, Ankara 1971.
Necla Pekolcay, “Süleyman Çelebi Mevlid Metni ve Menşei Meselesi” Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi’nden ayrı basım, İstanbul 1954. Necla Pekolcay, Mevlid-Süleyman Çelebi, İstanbul 2005. Nuri Özcan, “Yüzyıllar Boyu Devam Eden Bir Dinî Mûsikî Geleneğimiz-Mevlid”, Din ve Hayat, İstanbul Müftülüğü Dergisi, sy. 1, s. 28-33, İstanbul 2007.
Osman Türer, “Osmanlı Sarayında İcra Edilen Mevlid Merasimi, Mevlid Alayı” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum (Orta Asya, Kafkasya Ve Balkanlar) -1-
s. 359-364, Adapazarı-Sakarya, 7-8 Mart 2009. Rıfâa b. Râfi' b. Bedevî b. Ali et-Tahtâvî, Nihâyetu'l-îcâz fî sîrati sâkini'l-Hicâz, Kahire 1419.
Sadettin Ökten “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 31-48, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010.
Salih Karacabey, “Vesîletü’n-necat’ın Hadîs Açısından Analizi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 274-291, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ I 230; Muhammed b. Yusuf Şâmî, Sübülü’l-hüdâ I, 364, 366-367.
Süleyman Uludağ “Süleyman Çelebi'nin İnanç ve Fikir Dünyası” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 182-209, (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli)
Bursa 2007. Şemsuddin Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî eş-Şâmî, Sübülü’l-hüdâ ve’reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd, I-XII, Beyrut 1414.
Takiyuddin Ahmed b. Abdilhalîm İbn Teymiyye, İktidâu's-sırati'l-müstakîm limuhâlefeti ashâbi'l-cahîm, I-II, Beyrut 1419.
Tevfik Yücedoğru, “İnanç Esasları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 210-218,
(editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. Vedat S. Ahmed, “Bulgaristan'da Dinî Kimliğin Korunmasında Mevlidin Rolü” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
(16-17 Nisan 2009 Bursa) s. 434-445, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) s. 441. Yahya b. Şeref en-Nevevî, Tehzîbu’l-esmâ ve’l-luğât, I-IV, Beyrut, ts. I 23;

There are 47 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Religious Studies
Journal Section	Articles
Authors	Aynur Uraler This is me 0000-0003-1106-9313
Publication Date	July 1, 2020
Published in Issue	Year 2020 Volume: 18 Issue: 1

Cite

APA	Uraler, A. (2020). Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!. Hadis Tetkikleri Dergisi, 18(1), 27-67.
AMA	Uraler A. Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!. HTD. July 2020;18(1):27-67.
Chicago	Uraler, Aynur. “Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun Ki!”. Hadis Tetkikleri Dergisi 18, no. 1 (July 2020): 27-67.
EndNote	Uraler A (July 1, 2020) Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!. Hadis Tetkikleri Dergisi 18 1 27–67.
IEEE	A. Uraler, “Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!”, HTD, vol. 18, no. 1, pp. 27–67, 2020.
ISNAD	Uraler, Aynur. “Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun Ki!”. Hadis Tetkikleri Dergisi 18/1 (July 2020), 27-67.
JAMA	Uraler A. Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!. HTD. 2020;18:27–67.
MLA	Uraler, Aynur. “Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun Ki!”. Hadis Tetkikleri Dergisi, vol. 18, no. 1, 2020, pp. 27-67.
Vancouver	Uraler A. Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!. HTD. 2020;18(1):27-6.

Article Files

Full Text

İlim Tasavvurumuz Üzerine…

İslâm ilim geleneği, ihtiva ve temsil ettiği zâhirî, aklî, felsefî ve irfânî zenginliği ile küllî bir gerçekliği yansıtmaktadır. Söz konusu zenginlik alanlarının her birisi meşrûiyyetini, kendi usûlü dairesinde hakikat arayışı süreci içerisinde bulunuşuyla temellendirmektedir. Başlı başlarına müstakil birer ilim dalı olmaları ve bunun neticesinde tarifi, gayesi ve mesâili itibariyle sınırları belirgin olsa da, ortak bir tasavvura aracılık etmeleri dolayısıyla kaçınılmaz biçimde, bünyesinde sair ilimlerle kendi zaviyelerinden müştereklikler barındırır. Ne var ki, kendine has mesâildeki farklılaşmalar, bütünün temsil ettiği küllî tasavvurun varlığına engel değildir.
Geçmişte ve günümüzde, geleneğin bu yönü gözden kaçırıldığında, ilimler arası irtibat, sözü edilen müştereklikler üzerinden değil, ayrışmalardan hareketle kurulmaya çalışılmıştır. Esasen İslâm ilim geleneğini, ilimler arası iç çekişmelerin ve tartışmaların odağı olarak görmek böyle bir yaklaşım neticesinde ortaya çıkmıştır. Kadîm ilim geleneğimizi fikrî karışıklığın odağı olarak görme zafiyetini sadece şarkiyat geleneğinin bir refleksi imiş gibi kabul etmek kolaycı bir yaklaşımdır. Şarkiyat geleneği ‘ötekinin duruşunu’ temsil ettiği için dikkate alınması ve zafiyetlerine odaklanılması gereken, ‘öteki’lerin dışında kalanlar, yani ‘biz’ olmalıyız.
İlim ehli taifeyi teşkil eden bizlerin bu süreçte yapması gereken, dışardan ve çatışma odaklı yaklaşımı bir yana bırakıp; kendilerini İslâm tasavvurunu zayıflatmaya adamış kişilerin yöntemlerinin üst dilini keşfederek, benzer hatalara düşmekten kurtulmak, muhtelif ilimleri aynı müştereklikte cem eden kadîm geleneğimizin üst tasavvuruna odaklanmaktır.
İslâm toplumu olarak, fikrî hamlemizi gerçekleştirmemiz, körü körüne taklîdi bir yana bırakıp, bize ait değerler manzumemizi keşfetmemize bağlıdır. Modern çağın bilgi üzerindeki bizi kuşatan tahakkümü ve kendi değerlerini bize taşıyan imkânlarını ‘mihengimize’ vurmadan özümseme, bizi sürekli olarak kimliğimizden uzaklaştırmaktadır. Günümüzde öğrendiğimiz en önemli esas, ‘bilginin/ma‘lûmâtın’ kutsallığı iddiasıdır. Oysa her dönemde, mukaddes olan hakikat ve ma‘rifettir. Bir başka ifade ile varlığımız meşrûiyyetini bilgi peşinde koşmamızdan değil, hakikat yolcusu olmamızdan almalıdır.
Doğru yanlış her türlü bilginin kutsanması sebebiyledir ki, arama motorları ve sosyal medya plâtformaları üzerinden paylaşılan veriler, tıpkı, geçmişte ilimler ve ilim ehli arasında sadece ma‘lûmâta odaklanıldığında, ilimler arasındaki müşterek zeminin fark edilememesi ve İslâm tarihinin çatışmalar tarihi şeklinde algılanması gibi, bir ölçüye vurulmaksızın yaygınlığı nisbetinde doğru ve tayin edici bir konum ihrâz etmiştir. Bizler geçmişin ve günümüzün tecrübesinden istifade ederek, tekrar aynı hataya düşmediğimizden emin olmalıyız.
Şu halde, ilim ehline düşen, öncelikle ilimlerin usûlleri ve telif tarzlarının müşterekliğini temin eden ‘üst dilini’; bir başka ifade ile ‘küllî tasavvurunu’ keşfe yönelik gayretlerini arttırmaktır. İlmin bugünkü temsilcilerinin, İlâhî hakîkati zâhirî, aklî, rûhî, kalbî, irfânî plânda idrak için ömür tüketen geçmiş âlim, hakîm ve ârifler ile eserler üzerinden bağ kurmak suretiyle, onların arayış tecrübelerinden istifade etmeleri, ilimleri kuşatan küllî tasavvurun idrâkini mümkün kılacaktır. Bizi küllî tasavvura ulaştıracak olan vasıta, bazen dilin sunduğu imkânlar, bazen akıl, mantık ve felsefenin hâsıl ettiği kazanımlar, bazen de kalbin ve irfânî geleneğin ulaştığı hakikatler olabilecektir.
Bütün bu hususların arayışı içerisinde olan, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile de, bize ait duruşa ve müşterek tasavvuru keşfin zaruretine dikkat çekmeyi kaçınılmaz görüyoruz. Bir başka ifade ile, tedbirimizi alıp, tedârikimizi ikmâl ederek seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunu fark ederek, ‘cihet-i vahdemizi’ yeniden hatırlamalı, uydu olmaktan, ezilmişlikten kurtulmalı, kendimize ait usûl, ulemâ ve kitâbiyâta dönmeli, ilmî düşünüşümüzü yeniden ‘âlî tasavvurumuza’ uygun hâle getirmeliyiz.
Kırk ikinci sayımızla, akademik dergicilikte kemâle erdiğimizin göstergesi olarak, kesintisiz yayın hayatını sürdürerek, geride bıraktığımız ilk yirmi yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu nüshasında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. İslâm coğrafyasının uzak diyarlarının tasavvurlarını bize sunan makaleler, eser tetkikleri, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) işaret edilen hususlarda bize iletilen her türlü talebe açık olup, bütün imkânlarını kullanarak arzu edilen hususlarda yazarlarımızın yanında olmaya çalışacaktır.
Geride bıraktığımız yirmi yıl ve kırk iki sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran hayatta olan ve ahirete irtihal eden bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken, bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz. Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...

İbrahim HATİBOĞLU