XVI. VE XVII. YÜZYIL FRANSIZ YAZININDA DİN SAVAŞLARI VE AGRİPPA D’AUBİGNÉ’NİN LES TRAGIQUES ÖRNEĞİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 6, 31 - 50, 04.01.2016

İrfan Atalay

https://doi.org/10.20304/husbd.50069

Öz

Fransa’da din savaşları ancak 1789 Fransız İhtilali sonrasında varılan toplumsal uzlaşma sonucunda XVIII. yüzyılda sona erer, ancak bu döneme gelinceye kadar sayısız yıkım ve yıllarca süren savaşlara tanık olunur. Zaman zaman Fransız yazınında, kanlı savaşları ve felaketle sonuçlanan olayları anlatma görevi yazar ya da şairlere düşer. XVI. yüzyıldaki -yüzyılın ortasında başlayıp 1598 tarihinde sona eren- sekiz din savaşı Protestan ve Katolik olmak üzere Fransa’yı iki kampa böler. Les Tragiques adlı yapıtı aracılığıyla savaş meydanlarının sefalet ve yangınlarını anlatmak sırası bu kez Agrippa d’Aubigné’nindir. Agrippa d’Aubigné, aldığı hümanist eğitime karşın, insan unsurunun Tanrı adına verdiği yargı ve gerçekleştirdiği eylemleri sonucu başı kesilerek idam edilen çok sayıdaki Protestan liderin öcünü almakla güdülenmiş, yaşamını Katolik-Protestan çatışmalarında geçirmiş, defalarca ölümcül yaralar almış olmasına karşın savaş meydanı dışında yaşamını yitirmiş bir yazardır. Yedi bölüm halinde düzenlediği şiirsel yapıtı Les Tragiques’de bizlere, XVI. yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da gerçekleşen sekiz Katolik ve Protestan çatışmasının sonucu insanlığı sürüklediği sefaletten, mutsuzluklardan, kralların takındıkları acımasız tutumlardan, yaldızlı büro ve sarayları içindeki yargı insanlarının içinde bulundukları yozlaşmadan, savaşın yol açtığı korkunç tablolardan, intikam peşinde koşan taraflardan söz eder ve son bölümünde gerçek adaleti ancak Tanrının, Kıyamet Gününde sağlayacağı vurgusunu yaparak yapıtını tamamlar. Çalışmada, genel olarak XVI ve XVII. yüzyıl Fransa’sındaki din savaşları, ardından da Agrippa d’Aubigné’nin dünya görüşü ve yapıttaki biçemi ele alınmıştır.

Anahtar Sözcükler: Agrippa d’Aubigné, Les Tragiques, Din Savaşı, İntikam, İnsanlık, Katolik, Protestan

HOLY WARS IN THE 16TH AND 17TH CENTURY FRENCH LITERATURE, LES TRAGIQUES BY AGRIPPA D’AUBIGNÉ AS AN EXAMPLE

Abstract: Holy wars came to an end in the 18th century in France as a result of the social compromise reached after French Revolution in 1789, but till that period society witnessed numerous destructions and wars through ages. Time to another, in French literature, the narration of bloody wars and catastrophic events, is the duty of writers and poets. The eight religious wars of the sixteenth century, started from the middle of the XVI century and finished in 1598, divide France into two camps as a Protestant and Catholic. It is the turn of Agrippa d'Aubigné to tell the miseries and wars spaces fires through his work The Tragic, written in verse. Although having received a humanist education, Agrippa d’Aubigné was motivated by taking the revenge of a great number of Protestant leaders who were executed as a result of their judgements and their actions that they performed in the name of God. He led his life through a Catholic and Protestant conflict, and, though he was heavily wounded several times, he did not die on a battlefield. In his poetical work Les Tragiques, which was arranged in seven parts, Agrippa d’Aubigné mentioned poverty, misery, cruel attitudes of kings, judgements in gilded bureaus and palaces, corruption in society, terrible picture created by the war, the sides who were seeking for revenge in the second half of the 16^th Century France and he completed his work by emphasizing substantial justice was going to be secured by God on the day of judgement. In this article, we studied, firstly generally holy wars in the sixteenth and seventeenth century, and then the world view and style of Agrippa d'Aubigné.

Keywords: Agrippa d’Aubigné, Les Tragiques, Holy War, Revenge, Humanity, Catholic, Protestant

Kaynakça

• Aebersold, E. (2005). Les émigrés du refuge huguenot, Le retour des descendants des religionnaires fugitifs en France depuis la loi du 9 décembre 1790 jusqu’au Code de la nationalité du 19 octobre 1945. (Yüksek Lisans Tezi). Toulouse: Université de Toulouse II – Le Mirail. Erişim tarihi: 13 Ekim 2015, (https://books.google.com.tr/books?id=0CaVmWr3T0cC&pg=PA23&lpg=PA23&dq=Aebersold.
• Arı, K. (2010). Atatürk ve Aydınlanma - Düşünsel Temelleri ve Gelişimi (3. bs.). İzmir: Yakın Kitabevi Yayınları.
• Aydın, M. (1995). “Batı ve Doğu Hıristiyanlığına Tarihi Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi Dergisi, 27(1). Erişim tarihi: 29 Mart 2013, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/772/9833.pdf.
• Cabanel, P. (2012). Histoire des protestants en France: XVIe-XXIe siècle. Paris: Fayard.
• Crom, G. (2007). La question religieuse au XXIe siècle. Paris: La Découverte/Poche.
• Cross, J. R. (2011). Par ce Nom: La vie se limite-t-elle à ce qu’on voit?. Canada: Bonne Semence.
• D’Aubigné, A. (2013). Les Tragiques. Sous la direction de St-Augustin, près du Cap-Rouge. Québec: Chez Samizdat.
• Diderot, D. (Ed.). (1765). Encyclopédie ou Dictionnaire Raisonné des Sciences, des Arts et des Métiers (Cilt: 17). Neuchatel: Chez Samuel Faulche.
• Favre, R. (1999). La Littérature française: histoire et perspectives. Lyon: Presses Universitaires de Lyon.
• Gökberk, M. (1985). Felsefe Tarihi (5. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• « Hérode Ier le Grand ». Erişim tarihi: 30 Kasım 2015, https://fr.wikipedia.org/wiki/H%C3%A9rode_Ier_le_Grand.
• Huntington, S. P. ve diğerleri. (1995). Medeniyetler Çatışması. İstanbul: Vadi Yayınları.
• Lestringant, F. (2004). Le Huguenot et le sauvage: L’Amérique et la controverse coloniale, en France, au temps des guerres de Religion (1555-1589). Genève: Librairie Droz.
• Miquel, P. (1980). Les Guerres de religion. Paris: Librairie Arthème Fayard.
• Russell, B. (1983). Batı Felsefesi Tarihi (İlkçağ, Ortaçağ, Yeniçağ) (3. bs.). İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
• Şatır, S. (2001). Başlangıçta Bilgisizlik ve Korku Vardı: Düşünmenin Öyküsü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Yardeni, M. (2002). Le Refuge huguenot: assimilation et culture. Paris: Éditions Honoré Champion.