İlköğretim Okullarının Örgütsel Sağlığı ile Öğretmenlerin İş Motivasyonları Arasındaki İlişki

Year 2014, Volume: 29 Issue: 29-1, 140 - 156, 23.07.2014

Nezahat Güçlü Ergün Recepoğlu A. Çağatay Kılınç

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarının örgüt sağlığı düzeyi ile öğretmenlerin iş motivasyonu arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modelinde kurgulanmış bu araştırmaya Karabük ilindeki ilköğretim okullarında görev yapan toplam 305 öğretmen katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Örgüt Sağlığı Ölçeği" ve "İş Motivasyonu Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı hesaplanmış ve çoklu doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçları, bağımsız değişken olan örgütsel sağlık ölçeğinin alt boyutlarının tamamının iş motivasyonunun alt boyutları ile pozitif yönde anlamlı ilişkiler içinde olduğunu göstermektedir. Sonuçlar ayrıca, örgüt sağlığının öğretmenlerin motivasyonunun anlamlı bir yordayıcısı olduğunu göstermektedir.

Keywords

Örgüt sağlığı, iş motivasyonu, öğretmen.

References

• Abrami, P. C., Poulsen, C., & Chambers, B. (2004) Teacher motivation to implement an educational innovation: Factors differentiating users and non-users of cooperative learning. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 24(2), 201-216.
• Ağca, V. & Ertan, H. (2008). Duygusal bağlılık içsel motivasyon ilişkisi. Antalya'da beş yıldızlı otellerde bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2), 135-156.
• Akbaba, S. (1997). Ortaöğretim okullarının örgüt sağlığı: Bolu ili örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akıl, Ü. G. (2005). Bürokrasi ve ilköğretim okullarında örgütsel sağlık (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Aksoy, H. (2006). Örgüt ikliminin motivasyon üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Alam, M. T., & Farid, S. (2011). Factors affecting teachers motivation. International Journal of Business and Social Science, 2(1), 298-304.
• Altun, S. A. (2001). Örgüt sağlığı. Ankara: Nobel.
• Anderson, M. B. G., & Iwanicki, E. F. (1984). Teacher motivation and its relationship to burnout. Educational Administration Quarterly, 20(2), 109-132.
• Atkinson, E. S. (2000). An investigation into the relationship between teacher motivation and pupil motivation. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 20(1), 45-57.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, teknik ve ilkeler (4. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Barbuto J. E. Jr. (2005). Motivation and transactional, charismatic, and transformational leadership: A test of antecedents. Journal of Leadership & Organizational Studies, 11(4), 26-40.
• Baş, T. (2003). Anket. 2. Baskı. Ankara: Seçkin.
• Başaran, İ. E. (1998). Yönetimde insan ilişkileri, yönetsel davranış. Ankara: Nobel.
• Bedeian, A. G., Armenakis, A. A., & Curan, S. M. (1981). The relationship between role stress and job-related, interpersonal and organizational climate factors, The Journal of Social Psychology, 113(2), 247-260.
• Bishay, A. (1996). Teacher motivation and job satisfaction: A Study employing the experience sampling method. The Journal of Undergraduate Sciences, 3, 147-154.
• Borzaga, C., & Tortia, E. (2006). Worker motivations, job satisfaction, and loyalty in public and nonprofit social services. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 35(2), 225-248.
• Brown-Howard, J. (2007). A study to determine the relationship between principal’s leadership style and teacher motivation (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3278085)
• Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
• Burke, R. J., & Fiksenbaum, L. (2009). Work motivations, satisfactions, and health among managers passion versus addiction. Cross-Cultural Research, 43(4), 349-365.
• Celep, C. & Mete, Y. A. (2005). Eğitim örgütlerinin örgütsel sağlığı ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
• Cemaloğlu, N. (2006). Analysis of the primary schools teachers’ perception of organizational health in terms of different variables. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 63-72.
• Cemaloğlu, N. (2007a). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 165-194.
• Cemaloğlu, N. (2007b). The relationship between organizational health and bullying that teachers experience in primary schools in Turkey. Educational Research Quarterly, 31(2), 3-29.
• Childers, J. H. (1985). Organizational health-how to make a school’s level of health and take remedial action. Journal of Educational Public Relations, 8(2), 4-7.
• Ciani, K. D., Summers, J. J., & Easter, M. A. (2008). A "top-down" analysis of high school teacher motivation. Contemporary Educational Psychology, 33, 533-560.
• Cooman, R. D., Gieter, S. D., Pepermans, R., Bois, C. D., Caers, R., & Jegers, M. (2007). Graduate teacher motivation for choosing a job in education. International Journal of Educational and Vocational Guidance, 7, 123-136.
• Çakır, L. (2002). İlköğretim okullarının organizasyon sağlığı (Organizasyonel liderlik, bütünlük, kimlik, ürün) açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Çoban, N. (2007). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgüt sağlığına ilişkin algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Davis, J., & Wilson, S. M. (2000). Principals' efforts to empower teachers: Effects on teacher motivation and job satisfaction and stress. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 73(6), 34935 de Jesus, S. N., & Lens, W. (2005). An integrated model for the study of teacher motivation. Applied Psychology: An International Review, 54(1), 119-134.
• Delipoyraz, M. (2009). Motivasyon unsuru olarak kariyer yönetimi ve resmi ilköğretim okullarında bir uygulama (Esenler örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Dive, B. (2004), The healthy organization: A revolutionary approach to people & management (2th Ed.). United States: Kogan Page.
• Hayden, S. S. (2011). Teacher motivation and student achievement in middle school students (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3487826)
• Hildebrandt, S. A., & Eom, M. (2011). Teacher professionalization: Motivational factors and the influence of age. Teaching and Teachers Education, 27, 416-423.
• Humphreys, J. H., & Einstein, W.O. (2004). Leadership and temperament congruence: Extending the expectancy model of work motivation. Journal of Leadership & Organizational Studies, 10(4), 58-79.
• Elzahiri, S. (2010). Impact of principal's leadership style on teacher motivation (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3442744)
• El-Hage, F. T. (1980). The relationship of selected profile of organization variables, a measure organizational health and an indicator of organization effectiveness (Doctoral dissertation, State University of New York at Buffalo). Dissertation Abstracts International, 41(1), 38.
• Emhan, A. (2005). Organizasyon sağlığı ve iş örgütlerinde bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Finnigan, K. S. (2010). Principal leadership and teacher motivation under high- stakes accountability policies. Leadership and Policy in Schools, 9(2), 161-189.
• Gagne, M., Forest, J., Gilbert, M.H., Aube, C., Morin, E., & Malorni, A. (2010). The motivation at work scale: Validation evidence in two languages. Educational and Psychological Measurement, 70(4), 628-646.
• Goodridge, D. (2006). Relationships between transformational and transactional leadership with the motivation of subordinates (Master thesis). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. MR20813)
• Gök, S. (2009). Örgüt ikliminin çalışanların motivasyonuna etkisi üzerine bir araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 587-605.
• Greenberg, J., & Baron, R. A. (1997). Behavior in organizations. Understanding and managing the human side of work (Sixth edition). New Jersey: Prentice Hall.
• Gürkan, F. B. (2006). İlköğretim okullarının örgütsel sağlık düzeyi (Polatlı ilçesi örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Gürsel, M. (1998). İlköğretim okullarının ikliminin örgütsel sağlık açısından değerlendirilmesi. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunuldu, Konya.
• Hitt, M. A., Miller, C. C., & Colella, A. (2006). Organizational behavior. A strategic approach. San Francisco: Wiley. Hoy, W. K., & Feldman, J. A. (1987). Organizational health: The concept and its measure. Journal of Research and Development in Education, 20(4), 30-38.
• Hoy, W. K., & Hannum, J. W. (1997). Middle school climate: An empirical assessment of organizational health and student achievement. Educational Administration Quarterly, 33(3), 290-311.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (1991). Educational administration: Theory, research, and practice. New York: McGraw-Hill.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama (Çeviri editörü: S. Turan, 7. Baskıdan çeviri). Ankara: Nobel.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (1997). The road to open and healthy schools: A handbook for change: Middle and secondary school edition. Thousand Oaks, CA: Corwin.
• Hoy W. K., Tarter C. J., & Bliss, J. R. (1990). Organizational climate, school health, and effectiveness: A comparative analysis. Educational Administration Quarterly, 26, 260-279.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Newbury Park, CA: Sage.
• Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1993). Teachers' sense of efficacy and the organizational health of schools. The Elementary School Journal, 93(4), 355-372.
• Ivancevich, M. J., & Matteson, M. T. (1990). Organizational behavior and management (Second edition). New York: McGraw-Hill.
• Joo, B. K., & Lim, T. (2009). The effects of organizational learning culture, perceived job complexity, and proactive personality on organizational commitment and intrinsic motivation. Journal of Leadership & Organizational Studies, 16(1), 48-60.
• Karabük Milli Eğitim Müdürlüğü. (2014). Brifing ve istatistiki bilgiler. http://karabuk.meb.gov.tr/www/mudurlugumuz-istatistik-verileri/icerik/143 adresinden 08.01.2014 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Karakaya, A. & Ay, F. A. (2007). Çalışanların motivasyonunu etkileyen faktörler: Sağlık çalışanlarına yönelik bir araştırma. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 55-67.
• Karakuş, H. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgüt sağlığına ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Karaman, M. K. ve Akıl, Ü. G. (2005). Bürokrasi ve ilkögretimde örgütsel sağlık. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 15-38.
• Kelner, S. (1998). Managing the climate of a TQM organization. Center for Quality of Management Journal, 7(1), 31
• Klassen, R. M., Chong, W. H., Huan, V. S., Wong, I., Kates, A., & Hannok, W. (2008). Motivation beliefs of secondary school teachers in Canada and Singapore: A mixed methods study. Teaching and Teacher Education, 24, 1919-1934.
• Kocabaş, İ. (2009). The effects of sources of motivation on teachers' motivation levels. Education, 129(4), 724-733.
• Korkmaz, M. (2005). İlköğretim okullarında örgütsel sağlık ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 11(44), 529-548.
• Korkmaz, M. (2006). The relationship between organizational health and robust school vision in elementary schools. Educational Research Quarterly, 30(1), 14-37.
• Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(49), 57-91.
• Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 117-139.
• Kulpcu, O. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmen ve yöneticileri motive etmede kullanılabilecek motivasyon araçları üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Küçük, F. (2007). Çalışanlarının işe güdülenmesinde Herzberg’in motivasyon-hijyen faktörlerinin önemi: Belediye çalışanlarına yönelik bir uygulama. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(511), 75-94.
• Leonard, N. H., Beauvais, L. L., & Scholl, R. W. (1999). Work motivation: The incorporation of self-concept-based processes. Human Relations, 52(8), 969-998.
• Licata, J. W., & Harper, G. W. (2001). Organizational health and robust school vision. Educational Administration Quarterly, 37(1), 5-26.
• Lin, H. F. (2007). Effects of extrinsic and intrinsic motivation on employee knowledge sharing intentions. Journal of Information Science, 33(2), 135-149.
• Littlejohn, A. (2008). The tip of the iceberg: Factors affecting learner motivation. Regional Language Centre Journal, 39(2), 214-225.
• Leithwood, K., Louis, K. S., Anderson, S., & Wahlstrom, K. (2004). How leadership influences student learning. New York: The Wallace Foundation.
• Malmberg, L. E. (2006). Goal-orientation and teacher motivation among teacher applicants and student teachers. Teaching and Teacher Education, 22, 58-76.
• Miles, M. B. (1969). Planned change and organizational health: Figure and ground. In F. D. Carver & T. J. Sergiovanni (Eds.), Organizations and human behavior: Focus on schools (pp. 375-391). New York: McGrawHill.
• Millette, V., & Gagne, M. (2008). Designing volunteers’ tasks to maximize motivation, satisfaction and performance: the impact of job characteristics on volunteer engagement. Motivation and Emotion, 32(1), 11-22.
• Osterloh, M., Frey, B. S., & Frost, J. (2001). Managing motivation, organization and governance. Journal of Management and Governance, 5(3-4), 231-239.
• Örücü, E. ve Kambur, A. (2008). Örgütsel-yönetsel motivasyon faktörlerinin çalışanların performans ve verimliliğine etkilerini incelemeye yönelik ampirik bir çalışma: hizmet ve endüstri işletmesi örneği. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 85-97.
• Özdemir, S. (2012). İlköğretim okullarında okul kültürü ile örgütsel sağlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(4), 599-620.
• Özdemir, S. ve Muradova, T. (2008). Örgütlerde motivasyon ve verimlilik ilişkisi. Journal of Qafqaz University, 24, 146-15
• Özdemir, S. ve Recepoğlu, E. (2010). Örgütsel sağlık ve mizah. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı, (219-229). 01-02 Mayıs 2010, Antalya: Gazi Üniversitesi & EYEDDER.
• Öztürk, Z. ve Dündar, H. (2003). Örgütsel motivasyon ve kamu çalışanlarını motive eden faktörler. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2), 57-67.
• Pretorius, S., & de Villiers, E. (2009). Educators’ perceptions of school climate and health in selected primary schools. South African Journal of Education, 29, 33-52.
• Price, A. M. (2008). The relationship between the teacher's perception of the principal's leadership style and personal motivation (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3346553)
• Recepoğlu, E. (2011). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin mizah tarzları ile öğretim liderliği davranışları ve okulun örgütsel sağlığı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Reynolds, C. L. (2009). Transformational leadership and teacher motivation in Southwestern Arizona high schools (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3366300).
• Roney, K., Coleman, H., & Schlichting, K. A. (2007). Linking the organizational health of middle grades schools to student achievement. NASSP Bulletin, 91(4), 289-321.
• Sabuncuoğlu, Z. & Tüz, M. (2001). Örgütsel psikoloji. Bursa: Ezgi.
• Sezgin, F. (2009). Examining the relationship between teacher organizational commitment and school health in Turkish primary schools. Educational Research and Evaluation, 15(2), 185-201.
• Sharabyan, S. K. (2011). An investigation into Iranian language teachers’ motivation with respect to their job satisfaction and second language pedagogy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1071-1075.
• Smith, P. A., Hoy, W. K., & Sweetland, S. R. (2001). Organizational health of high schools and dimensions of faculty trust. Journal of School Leadership, 11(2), 135-151.
• Srinivasan, M. S. (2008). Motivation and human growth: A developmental perspective. Journal of Human Values, 14(1), 63-71.
• Şahin, A. (2004). Yönetim kuramları ve motivasyon ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 523-5
• Tarter, C. J., Hoy, W. K., & Kottkamp, R. B. (1990). School health and organizational commitment. Journal of Research and Development in Education, 23(4), 236-242.
• Tekin, M. (2005). İlköğretim okullarında görevli yöneticilerin okullarının örgüt sağlığını algılama düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Tsui, K. T., & Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: A contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5(3), 249-268.
• Türker, Y. (2010). İlköğretim okullarının etkililik düzeyleri ile örgüt sağlığı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Uras, M. (1998). Lise öğretmenlerinin örgüt sağlığına ilişkin algıları (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Uras, M. (2000). Lise öğretmenlerinin örgüt sağlığının moral, yenilikçilik, özerklik, uyum ve problem çözme yeterliği boyutlarına ilişkin algıları. IV. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu’nda sunuldu. Pamukkale Üniversitesi, Denizli Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı: 7.
• Webb, S. R. (2007). The relationship between elementary school principals’ leadership approaches and teacher motivation and job satisfaction in Alabama's Black Belt Region (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations and Thesis database. (UMI No. 3292149)
• Woolfolk Hoy, A. (2008). What motivates teachers? Important work on a complex question. Learning and Instruction, 18, 492-498.
• Yıldırım, C. (2006). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, F. (2009). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürünün öğretmenlerin iş motivasyonu üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yılmaz, M. ve Aslan, Ö. (2013). Öğretmen motivasyonunun artırılmasında “ÖNKAS” ödül sistemi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 286-306.