Evde Yaşayan Yaşlılarda Yalnızlık, Yaşam Doyumu ve Ölüm Kaygısının Belirlenmesi

Yıl 2020, Milli Mücadele'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 1 - 10, 18.12.2020

Havva Tel , Medine Koç , Hatice Tel Aydın

https://doi.org/10.21733/ibad.760027

Cited By: 13

Öz

Araştırma evde yaşayan yaşlı bireylerde yalnızlık, yaşam doyumu ve ölüm kaygısını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırmanın örneklemini 27 Mayıs - 27 Haziran 2016 tarihleri arasında bir aile sağlığı merkezine kayıtlı, evde yaşayan 65 yaş ve üzeri 545 birey oluşturmuştur. Araştırma verileri yaşlı bilgi formu, yaşlılar için yalnızlık ölçeği, yaşam doyumu ölçeği ve ölüm kaygısı ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Çalışmaya katılan yaşlı bireylerin yaş ortalaması 72,95 ± 6,18 olup, %53,0’ü erkek, %56,7’si evli, %33,9’u okur-yazar, %51,6’sı eşi ile birlikte yaşamaktadır. Yaşlı bireylerde medeni durum, eğitim durumu ve birlikte yaşadığı kişiye göre yalnızlık, yaşam doyumu ve ölüm kaygısı puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0,05). Yaşlılarda yalnızlık ile yaşam doyumu arasında anlamlı pozitif yönde zayıf ilişki (r=,272, p=,000), ölüm kaygısı ile yalnızlık arasında anlamlı negatif yönde orta düzeyde ilişki (r=-,408, p=,000), ölüm kaygısı yaşam doyumu arasında anlamlı negatif yönde zayıf bir ilişki (r=-,319, p=,000) saptanmıştır. Yaşlılarda yalnızlıkla yaşam doyumu ve ölüm kaygısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Ailesi olmayan yaşlılarda yalnızlık ve yaşam doyumu puanı daha yüksek, ölüm kaygısı puanı daha düşüktür. Yaşlı bireylerin çevresi ile etkileşiminin artırılması, aktif ve üretken bir yaşam sürmesinin desteklenmesi, psikososyal yönden değerlendirilerek uygun destek ve danışmanlığın sağlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Yaşam Doyumu, Yalnızlık

Kaynakça

• Ağırman, E., Gençer, M. Z., Arıca, S., Kaya, E. ve Eğici, M. T. (2017). Huzurevinde, evde ailesiyle ve yalnız yaşayan yaşlı bireylerde depresyon, yalnızlık hissi düzeylerinin karşılaştırılması. J Contemp Med, 7 (3), 234-240.
• Akgül, H. ve Yeşilyaprak, B. (2015). Yaşlılar için yalnızlık ölçeğinin Türk kültürüne uyarlaması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, (1), 34-45.
• Akgül, H. ve Yeşilyaprak, B. (2018). Yalnızlığı azaltma psiko-eğitim programının yaşlıların yalnızlık düzeyine etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8 (14).
• Azeem, F. and Naz, M. A. (2015). Resilience, death anxiety, and depression among institutionalized and noninstitutionalized elderly. Pakistan Journal of Psychological Research, 30 (1), 111-130.
• Başterzi, A. D. ve Ertekin Yazıcı, A. (2005). Yaşamın son yılları. Türkiye Klinikleri Journal of Internal Medical Sciences, 1 (27), 50-53.
• Boylu, A. A. ve Günay, G. (2018). Yaşlı bireylerde algılanan sosyal desteğin yaşam doyumu üzerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 7 (2), 1351-1363.
• Çam, C., Atay, E. ve Işık, B. (2018). Yaşlılarda yalnızlık ve yaşam kalitesi. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi, 3 (2), 50-67.
• Çevik Akyıl, R., Adıbelli, D., Erdem, N., Kırağ, N., Aktaş, B. ve Karadakovan, A. (2018). Huzurevinde ve evde kalan yaşlılarda yalnızlık ve algılanan sosyal destek ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21 (1), 33-41.
• de Jong Gierveld, J. and Kamphuis, F. H. (1985). The development of a Rasch-type loneliness-scale. Applied Psychological Measurement, 9, 289-299.
• Diener, E., Emmons, R. L. and Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. J Pers Assess, 49 (1), 71-75.
• Engin, E., Uğuryol, M. ve Kaçmaz, E. D. (2016). Yalnızlık kavramı ve sağlıklı yaşam üzerine etkileri: gözden geçirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1101-105.
• Enkvist, A., Ekström, H. and Elmstahl, S. (2012). What factors affect Life Satisfaction (LS) among the oldest-old?. Archives of Gerontology and Geriatric, 54, 140-145.
• Erol, S., Sezer, A., Şişman, F. N. ve Öztürk, S. (2016). Yaşlılarda yalnızlık algısı ve yaşam doyumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5 (3), 60-69.
• Genç, Y. ve Dalkılıç, P. (2013). Yaşlıların sosyal dışlanma sendromu ve toplumsal beklentileri. International Journal of Social Science, 6 (4), 461-482.
• Kalınkara, V. ve Sarı, İ. (2019). Yaşlılarda sosyal ağ kullanımı ve yalnızlık ilişkisinin belirlenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 12 (1), 8-19.
• Kankaya, H. ve Karadakovan, A. (2017). Yaşlı bireylerde günlük yaşam aktivite düzeylerinin yaşam kalitesi ve yaşam doyumuna etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri, 6 (4), 21-29.
• Kapıkıran, Ş. (2016). Yaşlılarda yalnızlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: Sosyal desteğin aracılık rolünün sınanması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9, 13-25.
• Karahan, F. Ş. ve Hamarta, E. (2019). Geriatrik olgularda kronik hastalıkların ve polifarmasinin ölüm kaygısı ve anksiyete üzerine etkisi. Aegean J Med Sci, 1, 8-13.
• Keskin, G., Dülgerler, Ş., Engin, E., Bilge, A., Özer, S. ve Peker, S. (2018). Yaşlılarda ölüm anksiyetesi: Günlük yaşama katılımları ile ilişkisi. Turkish Journal of Geriatrics, 21 (3), 383-393.
• Khademi, M. J., Rashedi, V., Sajadi, S. and Gheshlaghi, S. M. (2015). Anxiety and loneliness in the Iranian older adults. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 5 (2), 49-52.
• Meléndez, J. C., Tomás, J. M., Oliver, A. and Navarro, E. (2009). Psychological and physical dimensions explaining life satisfaction among the elderly: A structural model examination. Archives of Gerontology and Geriatrics, 48 (3), 291-5.
• Örsal, Ö., Yenilmez, Ç., Çelik, N. ve Işıklı, B. (2012). Huzurevinde ve evinde yaşayan yaşlılarda ölüm anksiyetesi ve sosyal destek arasındaki ilişki. Turkish Journal of Geriatrics, 15 (3), 332-338.
• Özer, M. (2001). Huzurevinde ve aile ortamında yaşayan yaşlıların öz bakım gücü ve yaşam doyumunun incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Öztürk, Z., Karakuş, G. ve Tamam, L. (2011). Yaşlı bireylerde ölüm kaygısı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12 (1), 37-43.
• Parlar Kılıç, S., Karadağ, G., Koçak, H. S. ve Korhan, E. A. (2014). Evde yaşayan yaşlıların yalnızlık ve depresyon düzeyleri ile yaşlılık algılarının incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics, 17 (1), 70-76.
• Recepoğlu, E. (2013). Analyzing the relationship between prospective teachers ‘life satisfaction and attitudes concerning teaching profession. H.U. Journal of Education, 1, 311-326.
• Routasalo, P. and Pitkala, K. H. (2003). Loneliness among older people. Reviews in Clinical Gerontology, 13 (4), 303-311.
• Rowe, J. W. and Kahn, R. L. (2015). Successful aging 2.0: Conceptual expansions for the 21st century. Journal of Gerontology, Psychological Science, 70 (4), 593-598.
• Sayın Kasar, K., Karaman, E., Say Şahin, D., Yıldırım, Y. ve Şenuzun Aykar, F. (2016). Yaşlı bireylerin yaşadıkları ölüm kaygısı ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5 (2), 48-55.
• Softa, H. K., Karaahmetoğlu, G. U., Erdoğan, O. ve Yavuz, S. (2015). Yaşlılarda yaşam doyumunu etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, (1), 12-21.
• Şenol, C. (1989). Ankara ilinde kurumlarda yaşayan yaşlılarda ölüme ilişkin kaygı ve korkular. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şimşek, N., Küçük Öztürk, G. ve Yüceler Kaçmaz, H. (2018). Yaşlılık ve yalnızlık. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (58), 496-499.
• Takagi, E., Saito, Y. and Chan, A. (2020). Gender differences in the association between social relationships and loneliness among older adults in Singapore. Journal of Population Research. https://doi.org/10.1007/s12546-020-09242-0
• Templer, D. I. (1970). The construction and validation of a death anxiety scale. The Journal of General Psychology, 82 (2), 165-177.
• Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle yaşlılar, 2018. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30699. (Erişim Tarihi: 05.04.2020)
• Üstüner Top, F., Saraç, A. ve Yaşar, G. (2010). Huzurevinde yaşayan bireylerde depresyon düzeyi, ölüm kaygısı ve günlük yaşam işlevlerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 13, 14-22.
• Yetim, Ü. (1993). Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Social Indicators Research, 29(3), 277-289.
• Zhang, J., Peng, J., Gao, P., Huang, H., Cao, Y., Zheng, L. and Miao, D. (2019). Relationship between meaning in life and death anxiety in the elderly: Self-esteem as a mediator. BMC Geriatrics, 19, 308.