Covid-19 Günlerinde Bireylerin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Year 2020, 2020 Special Issue, 574 - 605, 18.12.2020

Nurten Kımter

https://doi.org/10.21733/ibad.805481

Cited By: 21

Abstract

Covid-19 salgını ilk kez Çin’in Wuhan kentinde 2019 yılının Aralık ayında ortaya çıkmıştır. Daha sonra hızla dünyanın pek çok ülkesine yayılarak milyonlarca kişinin enfekte olmasına, yüzbinlerce kişinin ölmesine yol açmaya devam etmektedir. Tüm dünyada ve ülkemizde aylardır süren Covid-19 salgınının, tüm dünya ülkeleri, toplumlar ve bireyler üzerinde çok yönlü olarak etkileri mevcuttur. Covid-19 salgının bireyler ve toplumlar üzerindeki etkilerinin, özellikle siyasi, sosyal, ekonomik, psikolojik ve dini yaşam alanlarında ön plana çıktığını söyleyebiliriz. Bu araştırmanın temel amacı ise; Covit-19 salgın sürecinde bireylerin cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi, gelir düzeyleri, öznel dindarlık algısı vb. gibi sosyo-demografik ve kültürel özellikleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasında ne gibi ilişki ve farklılıklar olduğunu ortaya koymaktır. Araştırma, “nicel araştırma deseni” ve anket tekniği kullanılarak ilişkisel ve deskriptif tarzda gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında hazırlanan, 18 yaş ve üstü bireyler üzerinde online olarak gerçekleştirilen anket formunda, katılımcıların cinsiyet, yaş, gelir ve eğitim gibi sosyo-demografik ve kültürel özelliklerini tespit etmeye yönelik sorulara yer verilmiştir. Ayrıca katılımcıların Covid-19 salgını günlerinde psikolojik sağlamlık düzeylerini ölçmeye yönelik olarak Psikolojik Sağlamlık Ölçeğine yer verilmiştir. Araştırma sonunda elde edilen ham veriler SPSS 25 paket programına aktarılmıştır. Akabinde araştırmanın temel amacı yönelik hipotezleri test etmek için t-testi, varyans analizi ve korelasyon gibi tekniklerden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonunda bireylerin sosyo-demografik ve kültürel özellikleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasında istatiksel olarak anlamlılık düzeyinde farklar ve ilişkiler olduğu tespit edilmiştir.
Times New Roman 9 punto ve tek paragraf halinde yazılmalıdır. Makalenin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini içermelidir. En fazla 300 kelimeden oluşmalıdır. Türkçe öz bir sayfayı aşmamalıdır. Özette ara başlıklara, atıflara ve kaynakçaya yer verilmemelidir.

Keywords

Covid-19, Psikolojik Sağlamlık, Sosyo-Demografik ve Kültürel Faktörler

Examining the Psychological Resilience Levels of Individuals in the Days of Covid-19 in Terms of Some Variables

Abstract

The Covid-19 outbreak first appeared in Wuhan, China in December 2019. Later, it continued to spread rapidly to many countries of the world, causing millions of people to be infected and hundreds of thousands of people to die. We can say that the effects of the Covid-19 epidemic on individuals and societies are at the forefront, especially in the political, social, economic, psychological and religious life spheres. The main purpose of the research is; During the Covit-19 epidemic, individuals' gender, age, education level, income level, subjective perception of religiousness, etc. to reveal the relationship and differences between socio-demographic and cultural characteristics and psychological resilience levels. The research was carried out in a relational and descriptive manner using the "quantitative research design" and questionnaire technique. In the online questionnaire form, which was prepared within the scope of the study and conducted on individuals aged 18 and over, there are questions to identify socio-demographic and cultural characteristics of the participants such as gender, age, income and education given. In addition, the Psychological Resilience Scale was included to measure the psychological resilience levels of the participants on the days of the Covid-19 outbreak. The raw data obtained at the end of the study were transferred to the SPSS 25 package program. Subsequently, techniques such as t-test, analysis of variance and correlation were used to test the hypotheses for the main purpose of the study. At the end of the study, it was determined that there were statistically significant differences and relationships between the socio-demographic and cultural characteristics of individuals and their psychological resilience.

Keywords

Covid-19, Psychological Resilience, Socio-Demographic and Cultural Factors

References

• Ak, Ç. (2016). Orta okul öğrencilerinin duygusal zekaları ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alkım Arı, F. Çakıt, (2020).E. Investigation of resilience in terms of gender: A meta-analysis study. Research on Education and Psychlogy (REP), 4(Special Issue), April- 34-52.
• Allport, G.W. (1963). Behavioral science, religion and mental health,” Journal of Religion and Health,2, 187-197.
• Anderson, M. S. (2011). Factors of Resiliency and Depression in Adolescents (Unpublished master’s thesis). University of Winconsin – La Crosse.
• Armata, P.M., & Baldwin, D.R. (2008). Stress, optimism, resiliency and cortisol with relation to digestive symptoms or diagnosis. Individual Differences Research, 6, 123-138. Atan, Tülin, Ünver, Şaban.(2019).Spor Bilimleri Fakültesi ve İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin karşılaştırılması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 207-222.
• Aydın, İ., Öncü, E., Akbulut, V., Küçükkılıç, S. (2019). Öğretmen adaylarında boş Zaman sıkılma algısı ve psikolojik sağlamlık ilişkisi,” Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21 (1), 1-15.
• Aydın, M., Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi,” Türkiye Eğitim Dergisi, 3 (1), 37-53.
• Bahadır E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri, Yüksek lisans tezi, H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bektaş, M., Özben, Ş. (2016).Evli bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi,” Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 215-240.
• Bennett, 2015: 18) (Bennett, K. M. (2015). Emotional and Personal Resilience Through Life. Future of an Ageing Population: Evidence Review Foresight, Government Office for Science. University of Liverpool March: 1-44.
• Best start resource centre (2018). Building resilience in young children.15 Eylül 2020 tarihihnde http://www.ecdc.syr.edu/wp-content/uploads/Building-Resilience-1.pdf. adresinden erişildi.
• Bonanno, G. A., Galea, S., Bucciarelli, A., &Vlahov, D. (2007). What predicts psychological resilience after disaster? The role of demographics, resources, and life stress. Journal of Consulting and Clinical Psychology, Vol 75(5), 671-682.
• Buz, S. ve Genç, B. (2019). Sosyal hizmet uzmanları için psikolojik dayanıklılığın önemi.Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), 623-642.
• Can, M., Cantez, K. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 4(2), 61-76.
• Connor, K. M., Davidson, J. R., Lee, L. C. (2003). Spirituality, resilience, and anger in survivors of violent trauma: A community survey. Journal of Traumatic Stress, V(16), 487-494.
• Connor KM, Zhang W. (2006) Recent advances in the understanding and treatment of anxiety disorders. Resilience: Determinants, Measurement, and Treatment Responsiveness. CNS Spectr, 11 (10 Suppl 2), 5-12.
• Copel, L.C. (1988). Loneliness: A conceptual model. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Nursing, 26(1),14-19.
• Çakır, S. G. (2009). Factors and mechanisms of resilience among Turkish migrant women in the UK.
• Unpublished thesis of doctoral, The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
• Çetin, C., Anuk Ö., (2020). Covid 19 pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: Bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7859, 170-189.
• Çutuk, S., Beyleroğlu, M., Hazar, M., Akkuş Çutuk, Z., Bezci, Ş. (2017).Judo sporcularının psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 11 ( 1), 109-117.
• Deniz, S., Çimen, M., Yüksel, O. (2020).Psikolojik sağlamlığın iş stresine etkisi: Hastane çalışanlarına yönelik bir araştırma. Sakarya Üniversitesi, İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 8(2), 351-370. DOI: 10.22139/jobs.741576.
• Doğan, Tayfun, “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması:Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması” The Journal of Happiness & Well-Being, 2015, 3(1), 93-102.
• Duman, N., Köroğlu, C., Göksu, P., Talay, A. (2020).Üniversite öğrencilerinde mental iyi oluş ile psikolojik dayanıklılık ilişkisi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(7), 9-17.
• Durmuş, M., Okanlı, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerileri ile psikolojik dayanıklılık düzeylerinin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4), 177-189.
• Dursun, A., Özkan, M. S. (2019). Ergenlerin gelecek kaygıları ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkide yaşam doyumunun aracı rolü. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 3(5), 23-37.
• Edward, K. L. (2005). Resilience: A protector from depression. Journal of the American Psychiatric Nurses Association, 11(4), 241-243.
• Ekşi, H., Boyalı, C. ve Ümmet, D. (2019). Öğretmen adaylarının spiritüel iyi oluş ile yaşamda anlam değişkenlerinin psikolojik dayanıklılığı yordaması: Bir yapısal eşitlik modeli (YEM) denemesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4),1695-1704.Doı: 10.24106/kefdergi.3256.
• Eraslan Çapan, B., Arıcıoğlu, A. (2014). Psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak affedicilik. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 70-82.
• Erdoğan, E. (2015).Tanrı algısı, dini yönelim biçimleri ve öznel dindarlığın psikolojik dayanıklılıkla ilişkisi: Üniversite örneklemi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(29), 223-246.
• Erkoç, B., Danış, M. Z. (2020). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin tespit edilmesine yönelik bir araştırma. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 34-42.
• Ezer, H.İ. (2017). Ergenlik döneminde yaygın kullanılan savunma mekanizmaları ile psikolojik sağlamlık ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişki: Hatay il merkezi örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Çağ Üniversitesi, Mersin.
• Felten, B. S., & Hall, J. M. (2001). Conceptualizing resilience in women older than 85:Overcoming adversity from ilness or loss. Journal of Gerontological Nursing, 27(11),46–53.
• Fraser, M. W.,Richman, J. M. ve Galinsky, M. J. (1999). Risk, protectionand resilience: toward a conceptual framework for social work practice. Social Work Research, 23: 129-208.
• Gizir, C. A. (2016). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-129.
• Güloğlu, B., Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11 (2), 73-88.
• Hamlin-Glover, D. L. (2009). Spirituality, religion, and resilience among military families, electronic theses, Florida State University, USA.
• Hasan, A. B. P. (2012). Role of resilience factors in academic life: Study of religiosity and social support in Indonesia Islamic Private University.Proceeding 1st International Conference on Behavioral and Social Science Research, University Tunku Abdul Rahman, Kampar, Perag, Malaysia, 2 November 2012.
• Herrman, H., Stewart, D. E., Diaz-Granados, N., Berger, E. L., Jackson, B. ve Yuen, T. (2011).
• What is resilience?. Canadian Journal of Psychiatry. Revue Canadienne De Psychiatrie, 56(5), 258-265.
• Işık, Ş. (2016). Türkiye’de kendini toparlama gücü konusunda yapılmış araştırmaların incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(45), 65-76.
• Işık, Y., Çelik, E. (2020). Ergenlerde psikolojik sağlamlığın sosyal dışlanma, sosyal kaygı, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (27), 174-209.
• Jacelon C. S. (1997). The trait and process of resilience. Journal of Advanced Nursing,, 25, 123–129.
• Karal, E., Biçer, B. G. (2020). Salgın hastalık döneminde algılanan sosyal desteğin bireylerin psikolojik sağlamlığı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1),129-156.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler.Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-139.
• Karaırmak, Ö., Siviş Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 30-43.
• Karaırmak, Ö., Güloğlu, B. (2014). Deprem deneyimi yaşamış yetişkinlerde bağlanma modeline göre psikolojik sağlamlığın açıklanması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 01-18.
• Karakış, Sevim, “Kamu Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerin Afetlere Hazır Oluşluk Durumları ve Psikolojik Sağlamlıkları,” (İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019.
• Kaya, Ö. S., Demir, E. (2017). Kendini toparlama gücü ve stresle başa çıkma stratejilerinin mutluluk düzeyini yordama gücü. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,(33), 18-33.
• Koç, M.. (2004). Ergenlik döneminde dua ve ibadet algılarının ruh sağlığına etkileri üzerine bir alan araştırması. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(10), 115-157.
• Koç Yıldırım, P., Yıldırım, E., Otrar, M., Şirin, A. (2015). Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (42), 277-297.
• Korkmaz, S. (2018). Dindarlık ile ego sağlamlığı ve empati arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Bilimname XXXVI, 587-607.
• Kımter, N. (2017). Oruç ve Mutluluk, Bursa:Emin Yayınları.
• Kımter, N. (2015). Ruh sağlığı bağlamında namaz ve benlik saygısı ilişkisi. Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 7, 36-65.
• Kımter, N. (2016). Namaz ve psikolojik iyi olma arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. EKEV Akademi Dergisi, 20 (68), 299-332.
• Lee, J., Hong, J., Zhou, Y., ve Robles, G. (2020). The relationships between loneliness, social support, and resilience among latinx Immigrants in the United States. Clinical Social Work Journal, 48, 99–109 https://doi.org/10.1007/s10615-019-00728-w).
• Levin, J. S.,and Vanderpool, H. Y. (1987). Is frequent religious attendance really conducive to better health?: Toward an epidemiology of religion. Social Science &Medicine, 24(7), 589-600.
• Luthar, S. S., Cicchetti, D. ve Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
• Manning, M. R., Williams, R. F. ve Wolfe, D. M. (1988). Hardiness and the Relationship Between Stressors and Outcomes. Work & Stress, 2(3), 205-216.
• Okan, N., Yılmaztürk, M., Kürüm, B. (2020). Bilinçli farkındalık ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide temel empati becerilerinin aracı rol etkisinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 319-335.
• Önder, A., Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 192-197.
• Özbey, S. (2019). Okul öncesi çocuklar için sosyal duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlık ölçeğinin (PERİK) geçerlik güvenirlik çalışması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17),756-786.
• Özden, T. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin önemli yaşam olayları,algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özkapu, Y. (2019). Suriyeli çocuklarla çalışan psikolojik danışmanların kişilik özellikleri ve öz yeterlik algılarının psikolojik sağlamlıkları üzerindeki etkisi.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Parmaksız, İ. (2019). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302. doi 10.9779/pauefd.576186.
• Ramirez, E.R. (2007). Resilience: A New Concept Analysis. Nursing Forum, 42(2), 73- 82.
• Reutter, K. K.,& Bigatti, S. M. (2014). Religiosity and spirituality as resiliency resources: moderation, mediation, or moderated mediation? Journal for the Scientific Study of Religion, 53(1), 56-72.
• Sağ, B. (2016). Erken dönem uyumsuz şemalar ve pozitif algının, psikolojik dayanıklılık, depresyon ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Seidmahmoodi, J., Rahimi C.,& Mohamedi N. (2011). Resiliency and religious orientation: Factors contributing to posttraumatic growth in Iranian subjects, Iran Journal of Psychiatry. 6(4): 145–150.
• Seybold, K. S., and Hill, P. C. (2001). The role of religion and spirituality in mental and physical health. Current Directions İn Psychological Science, 10(1), 21-24.
• Sezgin, K. (2016). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve dindarlık düzeylerinin İncelenmesi: Dicle Üniversitesi Örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Sipahioğlu, Ö. (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Soylu, Y., (2018). Boşanmış kadınlarda psikolojik sağlamlığı açıklamaya yönelik bir model Geliştirme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8 (49), 81-100.
• Soysal, M. N. (2016). Facebook bağımlılığı ve psikolojik dayanıklılık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Stein, H. (2006).Maltreatment, attachment and resilience in the orphans of Duplessis. Psychiatry, 69(4), 306-313.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2020). Salgın Dönemlerinde Psikolojik Sağlığımızı Korumak. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 15 Eylül 2020 tarihinde http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_03/30112459_ailecocuk.pdf adresinden erişildi.
• Taşğın, Ö., Bozgeyikli, H., Boğazlıyan, E. E. (2017). Üniversiteli gençlerin işsizlik kaygıları ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6 (15), 551-567.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeği’nin uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77-84. Topcu, W. A., Söyletir, G., Doğanay, M. (2017).Enfeksiyon Hastalıkları, İstanbul:Nobel Tıp Kitabevleri. Traş, Z.ve Aydın, E.( 2019). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı ile kendini toparlama gücü arasındaki ilişkinin incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 71-78.
• Tugade, M. M., and Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back form negative emotional experiences,” Journal of Personality and Social Psychology, 86, 320-333.
• Uysal, V., Göktepe Kaya, A., Karagöz, S., İlerisoy, M. (2017). Dinî başa çıkma ile umut, hayat memnuniyeti ve psikolojik sağlamlık arasındaki etkileşim üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 52, 139-160.
• Üzar Özçetin, Y. S., Sarıoğlu, G., Dursun, S. İ. (2019). Onkoloji hemşirelerinin psikolojik sağlamlık, tükenmişlik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 11(Suppl 1), 147-164.
• Wolin, S. J., and Wolin, S. (1993). The resilient self - how survivors of troubled families rise above adversity. New York: Villard Books.
• Yağbasanlar, O. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları İle dini yönelimleri ve öz-şefkatleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi,” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yazıcı Çelebi, G. (2020). Covid 19 salgınına ilişkin tepkilerin psikolojik sağlamlık açısından İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 471-483.