MEDYA VE KADIN; İSMİNDE TOPLUMSAL CİNSİYET, KADIN VE DİZİ KELİMELERİ GEÇEN LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Year 2023, Volume: 3 Issue: 2, 95 - 107, 01.05.2023

Canan Yavuz , Hicran Özlem Ilgın

Abstract

Kitle iletişim araçlarından televizyon, dünyada en yaygın biçimde kullanılan araçlardan biridir. Televizyon yayın formatlarından olan televizyon dizileri ise dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sıklıkla izlerkitlelerce tercih edilen bir formattır. Televizyon dizileri yapım olarak toplumsal birçok olayı konu alan geniş bir çerçeveye sahiptir. Bu noktadan hareketle toplumsal cinsiyet üzerine değerlendirmelerin yapılabildiği televizyon dizileri akademinin çalışma alanlarından birini oluşturmaktadır. Dizilerde yer alan karakterlerin kadın ve erkek toplumsal cinsiyet rolleri üzerine değerlendirmelerini oluşturan bu senaryolar üzerine yazılan lisansüstü tezler bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu araştırmada isminde toplumsal cinsiyet, kadın ve dizi kelimeleri geçen lisansüstü tezlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma toplumsal cinsiyet, kadın ve medyayı içeren lisansüstü tezlerin ortaya koyulması ve benzer çalışmalara kaynak oluşturması bakımından önemlidir. Tez adında “toplumsal cinsiyet, kadın ve dizi” kelimeleri geçen lisansüstü tezlerin incelendiği benzer bir çalışma olmaması bu çalışmanın özgünlüğünü göstermektedir. Araştırmanın örneklemini 9 yüksek lisans tezi oluşturmaktadır. Bu araştırmada Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan tezler incelenmiştir. Tezler doküman analizi tekniği ile incelenmiştir. Tezlerde; tez yılı, anabilim dalı, tez türü, üniversitesi, yöntemi, yazarın cinsiyeti ve tez bulgularına ilişkin ayrıntılar incelenmiştir. İncelemeler sonucunda toplumsal cinsiyet, kadın ve dizi konularını içeren lisansüstü tezlerin çoğunlukta kadınlar tarafından yazıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Tez adında “toplumsal cinsiyet, kadın ve dizi” kelimeleri geçen lisansüstü tezlerin 2008-2021 yılları arasında yazıldığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Keywords

Kadın, toplumsal cinsiyet, dizi, lisansüstü tezler, kadın araştırmaları

MEDIA AND WOMEN; A RESEARCH ON GRADUATE THESES WITH THE WORDS GENDER, WOMEN AND SERIES IN THEIR NAME

Abstract

Television is one of the most widely used tools in the world. Television series, one of the broadcast formats, is frequently preferred by audiences in Turkey as well as in the world. Television series have a wide framework that covers many social events as productions. From this point of view, television series in which evaluations on gender can be made constitute one of the study areas of the academy. The postgraduate theses written on these scenarios, which constitute the evaluations of the characters in the TV series on gender roles of men and women, are the subject of this study. The current study aims to examine the postgraduate theses that have the words gender, woman and TV series in their titles. This research is significant in terms of revealing postgraduate theses involving gender, women and media and creating a source for similar studies. The fact that there is no similar study examining the postgraduate theses with the words "gender, women and TV series" in the thesis name shows the originality of this study. The sample of the study consists of 9 master's theses, and theses in the database of the Council of Higher Education National Thesis Center were examined. Theses were examined using document analysis technique. In theses, the thesis year, department, thesis type, university, method, gender of the author and thesis findings were examined. As a result of the examinations, the postgraduate theses on gender, women and TV series were mostly written by women. The findings show that the postgraduate theses with the words "gender, woman and serial" in the thesis title were written between 2008-2021.

References

• Acar, H. (2019). Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın. İnsan ve İnsan, 6 (21), 395-411.
• Akçalı, E. & İnceoğlu, İ. (2020). Kadınlık ve Erkekliğin Değişmeyen Halleri: Televizyon Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet. Fe Dergi, 12 (2), 161-173. Altun, M. (2021). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadına Yönelik Cinsel Şiddet Tahakküm Distopyası: ‘‘Damızlık Kızın Öyküsü’’ Adlı Dizi Örneği (Tez No. 684043) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Altun, 2021)
• Baltacı, B. (2012). Televizyon Dizilerinde Kadın Temsili Öyle Bir Geçer Zaman Ki Örneği (Tez No. 323448) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Baltacı, 2012)
• Craig, S. (Ed.) (1992). Men, Masculinity, and the Media. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Çavuşoğlu, Ç. (2014). Uyarlama Dizilerdeki Kültürel Farkların Küyerelleşme ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Temsili: Desperate Housewives / Umutsuz Ev Kadınları Örneği (Tez No. 375375) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Çavuşoğlu, 2014)
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dönmez, N. (2008). Toplumsal Cinsiyet Kalıplarının Yerli Televizyon Dizilerindeki Kadın Karakterlere Yansımaları: Binbir Gece Örneği Karakterler (Tez No. 229467) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Dönmez, 2008)
• Dumanlı, D. (2011). Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Kadın İmgesinin Kullanımı: Bir İçerik Analizi. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 132-149.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çalışılabilir?. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 83-8.
• Ellemers, N. (2018) Gender Stereotypes. Annu. Rev. Psychol. (69), 275–298.
• Ertingü Sevmiş, O. (2013). Televizyon Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet Açısından Kadının Sunumu: Huzur Sokağı Dizisi Kadın Karakterleri (Tez No. 375407) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Ertingü Sevmiş, 2013)
• Etiler, N. & Zengin, Ü. (2016). Televizyon Kanallarındaki Gündüz Programlarında Kadın Sağlığı ve Toplumsal Cinsiyete Bakışın Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Public Health, 13 (2), 137-146.
• Görgün Baran, A., Tuba Sarıtaş, C. & Şahin Kütük, B. (2017). Analysis Of News On Violence Against Women In Media In Terms Of Content And Presentatıon: Beyazgazete.Com Case. Istanbul Journal Of Sociological Studies, (55), 107-132.
• Güdekli, A. (2016). Küresel Erkek (Lik) ve Medya. Literatürk Academia.
• Güzel, E. (2014). Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık ve Medyanın Rolü. Global Media Journal: Tr Edition 4(8), Spring, 185-199.
• Ilgaz Büyükbaykal, C. (2012). Medyada Kadın Olgusu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (28), 19-30.
• Ilgın, H. Ö. & Yavuz, C. (2022, July 1-3). Kadın Araştırmaları; İsminde Kadın Kelimesi Geçen Lisansüstü Tezler Üzerine Bibliyometrik Analiz. H. Çiftçi, Ç. Tanyel Başar (Ed.), 8th Internatıonal "Communıcatıon In The New World" Congress (s. 6-17).
• Ilgın, H. Ö. (2020). Televizyon Dizilerinde Kent İmajı. Eğitim Yayınevi. Kaçar. Ö. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Konumu: Türkiye'de Yakın Zamanlardaki Değişimi Anlamak (Tez No. 209028) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Kaçar, 2007)
• Kanca, L. (2021). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türk Dizilerinde Femme Fatale Kadın Temsilleri: Yasak Elma ve Zalim İstanbul Dizilerindeki Femme Fatale Kadın Karakterlerin İncelenmesi (Tez No. 696003) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Kanca, 2021)
• Kellner, D. (2008). Guys and Guns Amok: Domestic Terrorism and School Shootings from the Oklahoma City Bombings to the Virginia Tech Massacre. Boulder. CO: Paradigm.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
• Kutlu, T. (2010). Televizyon Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet Açısından Kadının Sunumu: Kanal D’de Yayınlanan Yaprak Dökümü Dizisinde Kadın Karakterler (Tez No. 257901) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Kutlu, 2010)
• Mendes, K. & Carter, C. (2008). Feminist And Gender Studies: A Critical Overview. Sociological Compass, 2(6), 1701- 1718.
• Özdemir, M. (2010). Türkiye’deki Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet ve Sunumu. Millî Folklor, 22 (88), 101-111.
• Pınarbaşı, G. (2022). Diktatör Filmi ve Bodyguard Dizisindeki İslamofobik Söylemler. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (Mediad), 5 (1), 177-200.
• Saraç, S. (2013). Toplumsal Cinsiyet. L. Gültekin, G. Güneş, C. Ertung ve A. Şimşek (Ed.), Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları, Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları (s. 27-31)
• Şakrak, B. E. (2020). Dizi Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadının Temsili Örnek İnceleme: “Kadın” Dizisi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8 (22), 420-434.
• Şen, R. (2018). Türkiye'de Yayınlanan Hint Dizilerinde Üretilen Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Bu Rollerin Kadınlar Tarafından Alımlama Biçimleri: Gaziantep Örneği (Tez No. 576177) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Şen, 2018)
• Şentürk, N. (2019). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadının Medyada Temsili: ‘Kadın’ ve ‘Ufak Tefek Cinayetler’ Dizilerindeki Kadın Karakterler (Tez No. 594867) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Şentürk, 2019)
• Tanrıöver, H. U. (2007). Medyada Kadınların Temsil Biçimleri ve Kadın Hakları İhlalleri. S. Alankuş (Der.), Kadın Odaklı Habercilik, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları (s. 151-168)
• Uğur, D. (2020). Türk Dizilerinde Toplumsal Değişim ve Toplumsal Cinsiyet Açısından Kadının Sunumu: 1975 ve 2008 Yıllarında Yayınlanan Aşk-I Memnu Dizisi Örneği (Tez No. 664464) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi. Ulusal Tez Merkezi]. (Uğur, 2020)
• Uluyağcı, C. & Yılmaz, R. A. (2007). Televizyon Reklamlarında Çocuğa İlişkin Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Sunumu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (6), 141-157.
• Ünal, F., Tarhan, S. & Çürükvelioğlu Köksal, E. (2017). Toplumsal Cinsiyet Algısını Yordamada Cinsiyet, Sınıf, Bölüm ve Toplumsal Cinsiyet Oluşumunun Rolü. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6 (1), 227-236.
• Yengin, D. & Bayrak, T. (2022). Yeni Medya Kuramları 101. Der Yayınları.