SOUND OF THE BOW IN BOTH SIDES OF AEGEAN

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 343 - 356, 29.12.2017

Gözde Çolakoğlu Sarı

https://doi.org/10.21733/ibad.2138

Öz

Instruments,
which have been transferred from generation to generation, are fundamental
pillars that keep the cultural existence of societies alive. They gain
different identities in different cultural regions with symbolical
characteristics. Therefore, the identities of instruments take shape according
to the society in which they exist and this existence should be investigated
within each region and locality.In this context, the pear shaped fiddle, played by
fingernail contact, has been played on both sides of Aegean Sea with different
identities and special features.  The pear shaped fiddle has been
used in geographic regions as wide as Greek islands in Aegean Sea, Athens and
Thessalonica, Istanbul and Anatolia (İzmir, Fethiye, Antalya and Burdur).  The
instrument has been named with respect to its regions as the lyra,
the kemenche or the Yörük Kemane. Moreover, it has
been called under the name of the lijerica in Croatia, under
the name of the gadulka in Bulgaria and under the name
of the tırnak kemane in North Western Anatolia.These
instruments gain performing qualities and social identities according to their
regions and the types of music they performed. The object of this
study is to analyze the aforementioned instruments within the different
societies as well in different musical styles with their functions and
identities in these styles. The musical genres, in which the instrument is
used, are examined respectively as art music and folk music, which is the basic
distinction in the history of societies, though conceptually highly
controversial. These two genres are two main aspects of a whole and the fact
that a nation had court music and folk music cultures in the course of history,
led these cultures to perform the same musical understanding with different
forms and instruments. In this context, while the rebec, the ancestor of the
aforementioned instrument, was an instrument of church and art music or court
music, the kemenche, played in kaba saz
ensembles, the gadulka, the lyra, the tırnak kemane and the yörük
kemanesi have all been folk music instruments. İstanbul kemenche is also
played in Turkish makam music, popular music, orchestral music, moreover jazz
music nowadays. In this paper, only the instruments, played in sides of Aegean Sea, will
be examined in context of social identity
theory.

Anahtar Kelimeler

Kemençe, Lyra, Musical Instrument, Aegean Sea

EGE’NİN İKİ YAKASINDA YAY SESLERİ

Öz

Tarih süzgecinden
geçerek kuşaktan kuşağa aktarılan kültürel öğelerden olan, müzik yapmak amacıyla kullanılan ve
ses çıkaran nesneler şeklinde tarif edilebilen çalgılar, toplumların kültürel varlıklarını ayakta
tutan temel direklerdendir. Bu temsili
özellikleri onların farklı kültür ve coğrafyalarda, farklı işlevlerle
çalınmasına sebep olmuştur. Çalındıkları toplumlara özgü özellikleri kendi kimliklerine yerleştirdikleri
için;  pek çok ülke, bölge ve
yöreyle özdeşleşmiş ve bölgesel ve yöresel özellikleri üzerlerinde taşır hale
gelmişlerdir. Bu özellikler bağlamında; tellere tırnak teması suretiyle çalınan
ve armudî biçime sahip yaylı çalgı incelendiğinde; aynı çalgı tipinin farklı
kimlik, işlev ve özelliklerle Ege’nin iki yakasında icra edildiği görülmektedir.
Ege Denizindeki Yunanistan adalarından Atina ve Selanik’e, İstanbul’dan İzmir,
Fethiye, Antalya ve Burdur’a kadar geniş bir coğrafyada çalınan çalgı;
bölgesine göre kâh lyra, kâh kemençe, kâh Yörük kemanesi olur. Bölge genişletilecek olunursa, Ege Denizi’nin
paralelinde Akdeniz’e kavuşan Adriyatik’e kıyısı olan Hırvatistan’ın Dubrovnik
şehrinde lyrica olarak görülen çalgı,
Bulgaristan’da gadulka, Türkiye’nin
Batı Karadeniz bölgesinde ise tırnak
kemane adını alır. Bu makalede köklü bir tarihe ve geniş bir coğrafi konuma
sahip olan söz konusu çalgının, Ege’nin iki yakasında icra edilen versiyonları
karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Çalgılar iş gördükleri müzik türleri,
tarihi ve coğrafi yakınlıkları ve ortak bir mirasa sahip olmalarının getirdiği
sonuçlar bağlamında araştırılacak, ses renkleri, yapıları, icra tarzları ve
aralarındaki etkileşimler irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kemençe, Lyra, Çalgı, Ege Denizi

Kaynakça

• Baines, Antony (1992). The Oxford Companion to Musical Instruments, Oxford University Press, London.