THE IMPORTANCE OF STRATEGIC INTELLIGENCE AND COVERT OPERATIONS IN FOREIGN POLICY: IRAN’S POLICY IN THE BALKANS (THE EXAMPLE OF BOSNIA ANDHERZEGOVINA AND ALBANIA)

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 212 - 242, 28.06.2024

İbrahim Rasulov , Murat Jane

Öz

STRATEJİK İSTİHBARAT VE ÖRTÜLÜ OPERASYONLARIN DIŞ POLİTİKADA ÖNEMİ: İRAN’IN BALKANLAR POLİTİKASI (BOSNA HERSEK VE ARNAVUTLUK ÖRNEĞİ)

Öz

Devletler, herhangi bir istihbari faaliyete veya örtülü/açık operasyona geçmeden önce kendilerine bir yol çizmek için hedef ülke ile ilgili bazı bilgiler edinmek zorundadırlar. Bu bilgiler, devletler tarafından stratejik istihbaratın ortaya koyduğu başlıklar altında toplanır. Stratejik istihbarat kapsamında toplanmış bilgiler geniş çevrede değerlendirilir. Uzun dönemleri kapsayan planlar stratejik istihbaratın özelliklerinden biridir. Devletler, bazen çıkarları için hedef aldıkları devletlerde farklı faaliyetlerde bulunurlar. Bazen bu faaliyetler göz önünde, bazense gizli olarak, niyetlerini belirtmeden gerçekleştirirler. Böyle gizli faaliyetler literatürde örtülü operasyonlar olarak tanımlanmaktadır. Buradan anlaşıldığı üzere stratejik istihbarat, örtülü operasyonların yapılması için hazırlık aşaması olarak da kabul edilebilir. Bu çalışmada, İran’ın Batı Balkanlar’da uygulamış olduğu politika, stratejik istihbaratın uzun vadeli planlaması ve örtülü operasyonlar kapsamında değerlendirilmektedir. İran, Batı Balkanlar’da politikalarını gerçekleştirebilmenin öncelikli koşulunun din faktörü olduğunu belirlemiştir. Ayrıca, İran bu ülkelerde politik faaliyetleri sürdürebilmek için ideolojik motif faktörünü devamlı olarak kullanmaktadır. İran, istihbari yöntem olarak, yumuşak güç kullanmayı ve bununla halkın dikkatini çekilmeyi benimsemektedir. İran, bölgeye gönderdiği din adamları aracılığıyla Şii ideolojiyi yaymakta, açtığı ilm merkezleri vasıtasıyla ise, bölgedeki ilm adamları ile bağlantılar kurarak kültürel ve ilmi projeler yürütmek istemektedir. Bu çalışmada İranın yumuşak ve bazen sert güç unsurlarını (stratejik istihbarat ve örtülü operasyonlar kapsamında) kullanarak, bölgede politik ağırlık inşa etmeyi amaç edindiği belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dış Politika, Stratejik İstihbarat, Örtülü Operasyonlar, İran, Batı Balkanlar

Etik Beyan

Yazar isimleri ve başlığı verilmiş olan makalenin orijinal / özgün olduğunu; başka bir dergide yayınlanmak üzere daha önce kullanılmadığını; daha önce başka bir platformda / dergide yayınlanmadığını; makalenin telif haklarının Terörizm ve Radikalleşme ile Mücadele Araştırma Merkezi Derneği’ne devredildiğini bildiririm / bildiririz.

Kaynakça

• Rasulov, İ. ve Jane, M. (2024). Stratejik İstihbarat ve Örtülü Operasyonların Dış Politikada Önemi: İran’ın Balkanlar Politikası (Bosna Hersek ve Arnavutluk Örneği). İstihbarat Çalışmaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), ss.212-242, DOI: 10.61314/icad.1491465