Tarihi Kent Merkezlerinin Kırılganlığı ve Afet Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme: Ankara Saraçlar Sokağı Yangını Örneği

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 23, 189 - 215, 25.04.2018

Ezgi Orhan

https://doi.org/10.31198/idealkent.416793

Cited By: 5

Öz

Çalışma, 21 Şubat 2012’de
Ankara’nın tarihi kent merkezi Ulus’ta Saraçlar Sokak’ta meydana gelen yangın
örneği üzerinden tarihi merkezlerindeki iş alanları için afet yönetim
politikaları geliştirmeyi amaçlamaktadır. Ulus kent merkezinde yaşanan afet ve
sonrasındaki deneyimlerden hareketle tarihi iş çevrelerinde kırılganlıkları
yaratan etkenlerin neler olduğu ve bu alanlarda afet sakınım stratejileri
geliştirilmesi gerekliliği üzerine yoğunlaşmaktadır. Çalışma, Saraçlar Sokak
yangın olayı incelemesine göre literatürde yer alan kültürel varlıkların
korunması, kentsel kırılganlık, işyeri sürekliliği ve tarihi kentsel alanlarda
afet yönetimi konularındaki tartışmaları bütünleştirmektedir. Çalışmanın temel
savı, tarihi kent merkezlerinin mekânsal ve sosyo-ekonomik niteliklerinin neden
olduğu sorunların yanı sıra alanda yer alan iş faaliyetinden kaynaklanan
sorunların da bu alanlarda kentsel risk üretimine katkı koyduğudur. Ulus Tarihi
Kent Merkezi’nde mekansal örüntünün, sosyo-ekonomik yapının ve iş etkinliklerinin
şekillenişini tarif etmek için alanın planlama tarihi incelenmiş ve bu
başlıklar altında kentsel kırılganlıkların üretimine katkı koyan uygulamaların
neler olduğu irdelenmiştir. Mekansal yapının yapılaşma düzeni, erişilebilirlik
ve altyapı sunumundaki sorunlar nedeniyle kırılganlıkları üretmesi;
sosyo-ekonomik yapıda kırılganları oluşturan etkenlerin tarihi kent merkezinin
kullanıcılarının özellikleri ve ekonomik ve kurumsal birikimin alanı
yenileştirme kapasitesinin sınırlı olması ile ilişkili olması; ve işyeri
nitelikleri ve alanda nüfus yoğunluğu yaratmaları bakımından iş faaliyetinin
alanda kırılganlıklara yol açması üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır. Bu
doğrultuda, tarihi alanların korunması ve ekonomik aktivitenin sürekliliği
bakımından tarihi kent merkezlerine yönelik geliştirilecek afet yönetim
politikaları ortaya konulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Tarihi kent merkezi, afet yönetimi, kırılganlık, kültürel varlıkların korunması, işyeri sürekliliği

An Overview on Vulnerability and Disaster Management of Historical City Centers: The Case of Ankara Saraclar Street Fire

Öz

This
study aims to develop a policy guideline for disaster management of business
districts in historical centres with respect to the fire event realized in the
Saraclar Street of Ulus historical city centre of Ankara on February 21, 2012.
Departing from the disaster in Ulus city centre and following experience, the
study focuses on the factors that affect urban vulnerability and the
development of disaster mitigation strategies for historical business
districts. The study combines the case of Saraclar Street fire and the
literature on conservation of cultural properties, urban vulnerability,
business continuity and disaster management in historical urban settings. The
main argument of the study is that as well as the problems caused by the
physical and spatial characteristics of historical city centres, the problems
led by the business activities contribute to the urban risk production.
Planning history of the area was investigated in order to explain the formation
of spatial pattern, socio-economic structure, and business activity; and the
factors that contribute to the production of urban vulnerability were analysed.
This investigation argues that spatial structure produces vulnerability factors
with respect to the problems related with building order, accessibility and
infrastructure; the determinants of vulnerability of socio-economic structure
relate with the user characteristics of historical city centre and limited
regeneration capacity of economic and political order; and business operations
increase vulnerability of historical centres due to their business
characteristics and user attraction nature. Accordingly, disaster management
policies addressing to historical city centres are put forward with respect to
the conservation of historical sites and continuity of economic activity. 

Anahtar Kelimeler

Historical city centers, disaster management, urban vulnerability, conservation of cultural properties, business continuity

Kaynakça

• ABB - Ankara Büyükşehir Belediyesi (2005). 14.01.2005 tarih ve 210 sayılı Ankara Büyükşehir Belediyesi Belediye Meclisi Kararı, Ankara.
• Alesch, D.J., Holly, J.N., Mittler, E. ve Nagy, R. (2001). Organizations at Risk: What Happens when Small Businesses and Not-for-Profits Encounter Natural Disasters. Small Organizations Natural Hazards Project, First Year Technical Report. University of Wisconsin-Green Bay. The Public Entity Risk Institute, Fairfax, VA.
• Amin, A. (1999). An institutionalist perspective on regional economic development. International Journal of Urban and Regional Research, 23, 265-78.
• Balamir, M. (2007). Risk Yönetimi ve Yerel Yönetimler, Afet Risk Yönetimi, N. Erkan, vd. (Der.) Risk Azaltma ve Yerel Yönetimler, İstanbul: Marmara Üniversitesi ve Dünya Bankası.
• Bolin, R. ve Stanford, L. (1998). The Northridge Earthquake: Vulnerability and Disaster. London: Routledge.
• Cengizkan, A. (2006). 1957 Yücel-Uybadin İmar Planı ve Ankara şehir mimarisi. T. Şenyapılı (Der.) Cumhuriyet’in Ankara’sı içinde. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Cengizkan, A. (2004). Ankara’nın ilk plani: 1924–25 Lörcher plani. Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Chang, S.E. ve Falit-Baıamonte, A. (2002). Disaster Vulnerability of Businesses in the 2001 Nisqually Earthquake. Environmental Hazards, 4, 59-71.
• Dahlhamer, J.M. ve Tierney, K.J., (1998). Rebounding from Disruptive Events: Business Recovery Following the Northridge Earthquake. Sociological Spectrum, 18, 121-141.
• Dietch, E.A. ve Corey, M. (2011). Predicting long-term business recovery four years after Hurricane Katrina. Management Research Review, 34(3), 311-324.
• Dinçer, İ. (2012). Kültür mirasinin korunmasında ‘risklere hazırlık’ kavramının gelişimi. Mimarlık, 364, 56-59.
• Erkal, F., Kıral, Ö. ve Günay, B. (2005). Ulus tarihi kent merkezi koruma ıslah imar planı: 1986-2006 koruma planından yenileme planına. Planlama, 2005,4, 34-49.
• Günal, İ. (2006). Ankara tarihi kent merkezinde planlama deneyimi. Planlama, 2006/4, 147-151.
• Günay, B. (2005). 1/1000 ölçekli Ulus Tarihi kent merkezi koruma ıslah imar planı’na ilişkin açıklamalar. 21 Ağustos 2017 tarihinde http://v3.arkitera.com/v1/gundem/ulus/yazi3.htm adresinden erişildi.
• Günay, B. (2006). Ankara çekirdek alanının oluşumu ve 1990 nazım planı hakkında bir değerlendirme. T. Şenyapılı (Der.) Cumhuriyet’in Ankara’sı içinde. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Hewitt, K. (1983). Interpretations of Calamity: From the Viewpoint of Human Ecology. London: Allen and Unwin.
• Keskinok, Ç. (2010). Urban planning experience of Turkey in the 1930. METU Journal of the Faculty of Architecture, 27(2), 173-188.
• Nigg, J. M. (1995). Business disruption due to earthquake-induced lifeline interruption. Preliminary Paper No. 220. Disaster Research Center, University of Delaware, Newark, DE.
• NTV haber sitesi (2012). Ankara’nın tarihi çarşısında yangın. 21 Ağustos 2012 tarihinde http://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/ankaranin-tarihi-carsisinda-yangin,s5CqX9NnhkCVRqU5BRUaPQ adresinden erişildi.
• Pine, J.C. (2009). Natural hazard analysis: Reducing the impact of disasters. Boca Raton: CRC Press.
• Powell, F. ve Harding, A. (2009). Business recovery and the rebuilding of commercial property. A. Harding (Der.) Shaken up: Proceedings of a workshop on recovery following the gisborne earthquake içinde (s. 38–59). Opus International Consultants Ltd., Lower Hutt.
• Scott, A.J. (1988). New industrial spaces: Flexible Production, Organisation and Regional Development in North America and Western Europe. London: Pion.
• Storper, M. (1997). The Regional world: Territorial development in a global economy. New York: Guilford Press.
• Şahin Kadakal, P. ve Ubay Tönük, G. (2016). Tarihi çevreleri koruma sürecinde yaşanan fiziksel ve sosyo-kültürel değişim, Ankara-Ulus Tarihi Kent Merkezi İstiklal Mahallesi örneği. Uğurlar, A. vd. (Der.), Seksen Sonrası Mekan ve Planlama içinde. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Tankut, G. (1993). Bir başkentin imarı. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Tierney, K.J. (1994). Business Vulnerability and Disruption: Data from the 1993 Midwest Floods, 41st North American Meetings of the Regional Science Association International, Niagara Falls, Ontario, Kasım 16-20, 1994.
• Tierney, K.J. (1997). Business Impacts of the Northridge Earthquake. Journal of Contingencies and Crisis Management, 5(2), 87-97.
• Tierney, K.J. ve Webb, G.R. (2001). Business vulnerability to earthquakes and other disasters. Preliminary Paper No. 320. Disaster Research Center, University of Delaware, Newark, DE.
• Tunçer, M. (2013). Ankara tarihi kent merkezi yenileme alanı koruma planı, niteliği ve iptaline ilişkin gerekçeler. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(2), 10-34.
• UNESCO web sitesi (2017). Reducing Disaster Risk at World Heritage Properties. 21 Ağustos 2017 tarihinde http://whc.unesco.org/en/disaster-risk-reduction/ adresinden erişildi.
• UNISDR (2005). Hyogo Framework for Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters, World Conference on Disaster Reduction, Kobe, Hyogo, Japonya, 18-22 Ocak 2005.
• UNISDR (2015). Sendai framework for disaster risk reduction 2015-2030, Third UN world conference on disaster risk reduction (WCDRR), Sendai, Japonya, 18 Mart 2015.
• Wasileski, G., Rodrigues, H., ve Walter, D. (2011). Business closure and relocation: A comparative analysis of the Loma Prieta Earthquake and Hurricane Andrew. Disasters, 35(1): 102-129.
• Webb, G.R., Tierney, K.J. ve Dahlhamer, J.M. (1999). Businesses and disasters: Empirical patterns of unanswered questions. Preliminary Paper No. 281. Disaster Research Center, University of Delaware, Newark, DE.
• Webb, G.R., Tierney, K.J. ve Dahlhamer, J.M. (2002). Predicting long-term business recovery from disaster: a comparison of the Loma Prieta earthquake and Hurricane Andrew. Environmental Hazards, 4(2), 45–58.
• Orhan, E. (2013). Politik yeniden yapılanmada kamu binalarının mekansal organizasyonu: Başkent Ankara örneği, 4. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s.283-299. KBAM (Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı) ve Mersin Üniversitesi, Mersin, 28-30 Kasım 2013.
• Orhan, E. (2015). The consequences of security cognition in post-disaster urban planning practices in the case of Turkey. Natural Hazards, 76(1), 685-703.
• Orhan, E. (2016). Reading urban vulnerabilities through urban planning history: An earthquake prone city case from Turkey. METU JFA, 33(2), 139-159.
• Zhang, Y., Lindell, M.K., ve Prater, C.S. (2009). Vulnerability of community businesses to environmental disasters. Disasters, 33(1), 38–57.