Paylaşımlı Bisiklet Kullanımına Dayalı Kentsel Turizm ve Rekreasyon Gelişimi: Güney Ankara Örneği

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 43, 485 - 511, 30.04.2024

Gözde Ok , Açelya Bakkaloğlu , Cemre Korkmaz , Gülşah Saydam , Ecem Akar , Şükran Şahin

https://doi.org/10.31198/idealkent.1356081

Öz

Bu çalışmada, kentsel alanlarda turizm ve rekreasyon etkinlikleri kapsamında paylaşımlı bisiklet kullanımı üzerine odaklanılmıştır. Geliştirilen yöntem çerçevesinde Ankara kenti Çankaya ilçesi sınırlarında yer alan merkez-güney bölgesi örneğinde, paylaşımlı bisiklet kullanım olanakları araştırılmıştır. Geliştirilen yöntem, kentsel peyzaj karakteri, iklim, kent morfolojisi, ulaşım alt yapısı, trafik, açık ve yeşil alanlar ile arkeolojik ve tarihi kaynaklar kapsamındaki ölçütlere dayalı, ağırlıklı ve çok değişkenli karar verme süreçlerini içermektedir. Yöntem kapsamında gerçekleştirilen analiz ve değerlendirmelerde kullanıcı seyahatinin, özgün tasarım ve kimlikle tanımlanan cadde peyzajları boyunca gerçekleştirilmesi ve seyahat boyunca kentsel açık ve yeşil alanlar ile tarihi ve arkeolojik odakların ziyaretinin sağlanması hedeflenmiştir. Araştırma sonuçları, ortalama fiziki duruma sahip bisiklet kullanıcılarına yönelik paylaşımlı ve hikayelendirilmiş olası bisiklet ağını ortaya koymaktadır. Çalışmada kullanılan ölçütler ve yöntem, kentlerde turizm ve rekreasyon amaçlı paylaşımlı bisiklet kullanımını ve kullanılabilirliğini en yüksek dereceye çıkarmada, ilgili plancılar, karar vericiler ve yatırımcılar tarafından değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

kent, paylaşımlı bisiklet kullanımı, turizm, rekreasyon, açık ve yeşil alan sistemi, tarihi ve arkeolojik kaynaklar

Urban Tourism and Recreation Development Based on Shared Cycling: The Case of South Ankara

Öz

This study focuses on bike-sharing in tourism and recreation activities in urban areas. Within the framework of the developed method, cycling opportunities based on the bicycle-sharing for the centre-south region of Ankara city within the borders of Çankaya district were investigated. The developed method includes weighted and multivariate decision-making processes based on parameters within the scope of urban landscape character, climate, urban morphology, transport infrastructure, traffic, open and green spaces, archaeological and historical resources. The analyses and evaluations carried out based on the methodology aim to ensure that the user's cycle journey is carried out along streetscapes with original design and identity, and urban open and green areas, historical and archaeological sites are visited along the way. The results of the study reveal the potential of a shared and narrativised routes for cyclists with an average level of physical condition. The parameters and method used in the study can be beneficial to planners, decision makers and investors in maximising the use and availability of shared bicycles for tourism and recreation in cities.

Anahtar Kelimeler

city, shared-cycling, tourism, recreation, open and green areas system, historical and archaeological resources

Kaynakça

• Andersson, E. (2006). Urban landscapes and sustainable cities. Ecology And Society, 11(1), 34.
• Ardıçoğlu, R. (2023). Kent içi ulaşımda bisiklet ağının oluşturulması: Elazığ örneği. Kent Akademisi, 16 (1), 194-223. DOI: 10.35674/kent.1075947
• Aşan, K. (2022). Bağımsız bisiklet turistleri. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 5 (1), 44-57. DOI: 10.53353/atrss.1056986
• Atalay, A. ve Say, İ. (2022). Coğrafi Bilgi Sistemleri tabanlı bisiklet yolu güzergâhı araştırması. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(2), 356-362.
• Aydoğan, G.Y. (2018). Kent içi ulaşımda bisikletin yeri ve bisiklet yollarının planlanması: Aydın kenti örneği. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi. (527177).
• Bektaş, A. (2010). Bursa ili kent parklarının Reşat Oyal Kültürparkı, Soğanlı Botanik Parkı ve Merinos Parkı örneklerinde peyzaj tasarım kriterlerine göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi. (275218).
• Bilgili, B.C. (2009). Ankara kenti yeşil alanlarının kent ekosistemine olan etkilerinin bazı ekolojik göstergeler çerçevesinde değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi. (256252).
• Cooper, M. C. ve Barnes, M. (1999). Healing gardens: the rapeutic benefits and design recommendations. New York: John Wiley&Sons.
• EEA (2022). Copernicus Urban Atlas. European Environment Agency (EEA), European Commission. 2020. 4 Eylül 2023 tarıihinde https://land.copernicus.eu/local/urban-atlas/urban-atlas-2018 adresinden erişildi.
• Elings, M. (2006). People-plantin teraction: the physiological, psychological and sociological effects of plants on people. Farming for Health-Springer Agriculture Book. (Ed: Jan Hassinkand Majkenvan Dijk). 4:43-55.
• Ender Altay, E. ve Zeybek, O. (2019). Kent içi ulaşımda bisiklet yollarının önemi: Bursa - Nilüfer ilçesi örneği. 1st Istanbul International Geography Congress Proceedings Book, 309-315. İstanbul, Türkiye: Istanbul University Press. https://doi.org/10.26650/PB/PS12.2019.002.031
• Erçetin, C. (2023). Çevresel sürdürülebilirlik ve ulaşım aracı olarak bisiklet: İyi uygulama örnekleri. Çevre Şehir ve İklim Dergisi, 2 (3), 238 269.
• Farshi, R. (2011). Tebriz kenti Kuhistan Parkı peyzaj tasarımı. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• Forester, J. (1994). Bicycle transportation: a handbook for cycling transportation engineers. The Mıt Press, Cambridge, Massachussetts.
• Garrad, J., Rissel, C. ve Bauman, A. (2012). Health benefits of cycling. City Cycling. 31-57. London: MIT Press.
• Gedikli, R. (2002). Kentlerde kişi başına düşmesi gereken açık yeşil alan büyüklüğünün değerlendirilmesinde kullanılabilecek matemetiksel model önerisi. KTÜ Peyzaj Mimarlığı Planlama Dergisi, Sayı 4.
• Gonzalo-Orden, H., Linares, A., Velasco, L., Diez, J.M. ve Rojo, M. (2014). Bikeways and cycling urban mobility. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 160, 567- 576, 2014. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.12.170
• Gül, A. ve Küçük, V. (2001). Kentsel açık yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(2), 27–48.
• Güneş, M. (2017). Yeşil altyapı kapsamında yeşil ağ planı ve kent kimliği etkileşiminin irdelenmesi: Ankara cumhuriyet dönemi sınırı örneği. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi. (489288).
• İyinam, Ş. ve İyinam A.F. (1999). Kentiçi ulaşımında bisiklet kullanımı. 2. Ulusal Kentsel Altyapı Sempozyumu, Adana, 18-20 Kasım.
• Kingsley, J. ve Townsend, M. (2006). ‘Dig in’ to social capital: community gardens as mechanisms for growing urban social connectedness. Urban Policy And Research, 24 (4), 525-537.
• Koch, K. K. (2013). Bicycle tourism in Hungary. Applied Studies in Agribusiness and Commerce, 7(1), 67-71.
• Köse, Y. ve Şahin, Ş. (2019). Akçakoca yerleşimi yeşil alt yapı bileşenleri ve kentsel yeşil alan gereksinimi. Akçakoca kenti açık ve yeşil alan planlama ve tasarım yaklaşımları, 34-55. Düzce, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası.
• Küçükpehlivan, G. (2015). Analitik hiyerarşi yöntemi kullanılarak bisiklet yolu güzergâh belirleme modeli. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi. (392916).
• Larsen, J. ve El-Geneidy, A. (2011). A travel behavior analysis of urban cycling facilities in Montréal, Canada. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 16(2), 172-177.
• Little, C. E. 1990. Greenways for America. The John Hopkins University Press, Baltimore/ London, 237.
• Mert, K. (2007). Konya’da bisiklet ulaşımı planlama ve uygulama sürecinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi. (212767).
• Mert, K. ve Öcalır, V.E. (2010). Konya’da bisiklet ulaşımı: planlama ve uygulama süreçlerinin karşılaştırılması. Metu Jfa, 27:1, 223-240.
• Midgley, P. (2011). Bicycle-sharing schemes: enhancing sustainable mobility in urban areas. United Nations, Department of Economic and Social Affairs, 8, 1-12.
• NASA JPL (2015). NASA Shuttle Radar Topography Mission (SRTM) Global 1 arc second Elevation Data Set. NASA EOSDIS Land Processes DAAC. 4 Eylül 2023 tarihinde http://srtm.csi.cgiar.org/ adresinden erişildi.
• Ok, G. (2019). Kültürel peyzaj koridoru olarak şehirlerarası bisiklet güzergahı planlaması ve tasarım ilkeleri: İzmir - Çanakkale güzergahı örneği. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi. (593281).
• Ok, G. ve Şahin, Ş. (2019). Akçakoca yerleşimi yeşil alt yapı bileşenleri ve kentsel yeşil alan gereksinimi. Akçakoca Kenti Açık ve Yeşil Alan Planlama ve Tasarım Yaklaşımları, 34-55. Düzce, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası.
• Ok, G., Köse, Y. ve Şahin, Ş. (2021). Determination of bicycle routes on the basis of natural landscape sensitivity: Isparta Eğirdir Kovada Stream Catchment. CEDESU 2021, 2nd International City And Ecology Congress Within The Framework Of Sustainable Urban Development. Aralık 2-3, 2021, Trabzon, Turkey.
• OpenStreetMap contributors (2021). Planet dump. OpenStreetMap Foundation [PostgreSQL via API]. 2 Eylül 2023 tarihinde https://www.openstreetmap.org adresinden erişildi.
• Salamin, G. (2010). Market trends on and peculiarities of the market for bicycle tourism in Hungary. Happy Bike & Magyar Kerékpárosklub.
• Shaheen, S. A., Guzman, S. ve Zhang, H. (2010). Bikesharing in Europe, the Americas, and Asia: Past, present, and future. Transportation research record, 2143(1), 159-167.
• Strohbach, M. A. (2012). The carbon footprint of urban green space - a life cycle approach. Landscape And Urban Planning 104(2), 220-229.
• Suna, K. ve Koç, C. (2022). Sürdürülebilir ulaşım sistemi kapsamında bisiklet yollarının değerlendirilmesi: Diyarbakır örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11(3), 122-136.
• Şahin, İ. ve Kocabulut, Ö. (2014). Sportif rekreasyon aktivitelerine düzenli katılımı engelleyen faktörlerin incelenmesi: Akdeniz Üniversitesi Turizm Fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma, Journal Of Recreatıon And Tourısm Research (Jrtr) 2014, 1 (2).
• Şahin, Ş. (2008). Peyzaj planlama. AÜZF Peyzaj Mimarlığı Bölümü Basılmamış Ders Notu. 3 Eylül 2023 tarihinde https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/207269/mod_resource/content/0/%2B%2B4.%20HAFTA_KENTSEL%20A%C3%87IK%20VE%20YE%C5%9E%C4%B0L%20ALANLAR_2021_REV1.pdf adresinden erişildi.
• Şahin, Ş., Memlük, M., Perçin, P., Kaymaz, I. Ç ve Doğan, D. ve Şahin, S.E. (2017). Sivas-Merkez Kızılırmak koridoru ekolojik hassasiyet ve taşkın kontrolü ile bütünleşik rekreasyonel gelişim projesi ön raporu. DSİ 19. Bölge Müdürlüğü Sivas-Merkez Kızılırmak Taşkın Kontrolü ve Rekreasyon Projesi Planlama Mühendislik Hizmetleri Projesi. Alt Yüklenici ANKÜR A.Ş., Ana Yüklenici TEMELSU A.Ş., Ankara.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Yılmaz, O., Pelin, C., Doğan, D., Özgür, Ş. ve Müftüoğlu, V. (2010). Libya Darnah town infrastructure project landscape development plan: Landscape survey, analysis, concept plan and preliminary plan. Report Number: DRN-LA-REP-PREP-0003-0001-0A. By AZTATEK Inc., prepared for TEMELSU International Engineering Services Inc.
• Şahin, Ş., Taban, R., Ok, G. ve Bakkaloğlu, A.Ç. (2023). Kentsel açık ve yeşil alanların belirli mekânsal ölçütler kapsamında değerlendirilmesi: Güneydoğu Ankara örneği. İdealkent Dergisi, Araştırma Makaleleri/Research Articles, Sayı40, Cilt15, Yıl 2023-2, 376-405. DOI:10.31198/idealkent.1260421.
• Türkay, O., ve Atasoy, B. (2021). Sürdürülebilir turizmin bir aracı olarak bisiklet turizmi: Avrupa Birliği (AB) örneği. Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 1(1), 51-69.
• Uğuz, S. Ç. ve Özbek, V. (2018). Destinasyon sadakatini etkileyen faktörler: Bisiklet turizmi ve Burhaniye bisiklet festivali örneği. International Review of Economics and Management, 6(2), 84-102.
• Uslu, C., Altunkasa M.F., Boyacıgil, O. ve Konaklı, N. (2009). Adana kuzeybatı üst kentsel gelişme alanında bisikletli bağlantı olanaklarının değerlendirilmesinde çözümlemeli bir yaklaşım. Ekoloji, 18:70, 57-66.
• Uz, V.E. ve Karaşahin, M. (2004). Kentiçi ulaşımda bisiklet. Türkiye Mühendislik Haberleri, Sayı 429, 41-46.
• Ünal Ankaya, F. ve Gülgün Aslan, B. (2020). Kent içi ulaşımda bisiklet yollarının planlaması; dünya ve Türkiye örnekleri. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 1-10. https://dergipark.org.tr/en/pub/ucbad/issue/54360/738973
• Yasak, Ü., Özav, L. ve Akbay, M.A. (2020). Konut özellikleri ve kullanım pratikleri açısından Uşak’ta hobi bahçelerinin incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi 25(44), 285-298.
• Yılmaz, D. Ç. (2014). Analitik hiyerarşi yöntemi kullanılarak İstanbul metropoliten alanında toplu taşıma ile bütünleşik bisiklet ağı kümelerinin önceliklendirilmesi. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi. (353679).