Everyday life practices in the stories of Mustafa Kutlu: a case study of “windy market”

Year 2025, Issue: 48, 280 - 303, 30.06.2025

Ahmet Fatih Yılmaz

https://doi.org/10.31198/idealkent.1618104

Abstract

The everyday life of ordinary people underwent a profound transformation, particularly with the developments of the 19th and 20th centuries. Marxist thinkers argue that this new way of life, which claims to liberate individuals, in fact enslaves them. Among these thinkers, Michel de Certeau stands out prominently. In his two-volume work, “The Practice of Everyday Life”, he emphasizes the significance of space while defining the key concepts that shape the daily lives of ordinary people. He categorizes “neighborhood” and “marketplaces” within neighborhoods as distinct spatial domains. According to him, the norms of “propriety” -social obligations, codes of politeness, and avoidance of erotic expression- that prevail in neighborhoods do not apply to marketplaces. Ordinary individuals respond to the “strategies” imposed by neighborhood life with “tactics” of their own. Marketplaces are sites where the tactics reflecting the will of the weak become dominant. The renowned Turkish story writer Mustafa Kutlu, who gained prominence in the 2000s, realistically depicts the atmosphere of a metropolitan marketplace through various characters in his story Rüzgârlı Pazar, which he wrote after spending considerable time among street vendors. This study examines Kutlu’s story through the lens of de Certeau’s conceptual framework. In other words, it seeks to answer the question: Do the transgressive behaviors observed in French marketplaces, as discussed by de Certeau, also appear in Rüzgârlı Pazar? The findings suggest that the relationships between vendors and customers in the story reflect a structure remarkably similar to de Certeau’s analysis of space, neighborhood, and marketplaces, offering a broad insight into the everyday life of ordinary individuals.

Keywords

Michel de Certeau , Mustafa Kutlu , everyday life , marketplace , Windy Market.

Mustafa Kutlu’nun hikâyelerinde gündelik hayat pratikleri: “rüzgârlı pazar” hikâyesi örneği

Abstract

Sıradan insanın gündelik hayatı, özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda yaşanan gelişmelerle köklü bir değişime uğramıştır. Marksist düşünürler, insanları özgürleştirdiği iddia edilen bu yeni yaşam biçiminin aslında onları köleleştirdiğini ileri sürerler. Michel De Certeau, bu düşünürlerin önde gelenleri arasındadır. “Gündelik Hayatın Keşfi” başlıklı iki ciltlik eserinde sıradan insanın gündelik hayatını şekillendiren temel kavramları tanımlarken mekânın önemine vurgu yaparak, “mahalleyi” ve mahalle içindeki “pazar yerlerini” ayrı kategoriler olarak ele alır. Mahallede geçerli olan “uygunluk” -toplum hayatının bireye yüklediği yükümlülükler, nezaket kuralları, erotik sözlerden kaçınma gibi- pazar yerlerinde geçerli değildir. Sıradan insan, mahallede geçerli olan “strateji”ye “taktik” üreterek karşılık vermektedir. Pazarlar, zayıfın iradesini yansıtan taktiklerin baskın hale geldiği yerlerdir. 2000’li yıllardan sonra Türk öykücülüğünde önemli bir yere sahip olan Mustafa Kutlu da pazarcılar arasında uzun süre vakit geçirerek ve onlarla yaşayarak yazdığı “Rüzgârlı Pazar” öyküsünde, metropoldeki pazar yerinin atmosferini farklı karakterler aracılığıyla gerçekçi bir yaklaşımla yansıtır. Bu çalışma, de Certeau’nun kavramlarını izleyerek Kutlu’nun hikâyesini incelemektedir. Bir başla deyişle “Fransa’daki pazar yerlerinde geçerli olan uygunsuzluklar, Rüzgârlı Pazar için de geçerli midir?” sorusuna cevap aranmaktadır. Olağan insanların gündelik hayatından geniş kesitler sunan hikâyede, pazarcılar ve müşteriler arasındaki ilişkilerin, büyük ölçüde de Certeau’nun mekân, mahalle ve pazar yeri tahlillerine benzer bir görünüm sergilediği ortaya çıkmaktadır.

Keywords

Michel de Certeau , Mustafa Kutlu , gündelik hayat , pazar yeri , Rüzgârlı Pazar

References

• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Bachelard, G. (2020). Mekânın poetikası. (A. Tümertekin, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1957).
• Bahtin, M. (2016). François rabelais ve ortaçağ-rönesans halk kültürü. (S. Gürses, Çev.) İstanbul: Alfa. (Orijinal eserin yayın tarihi 1965).
• Bennett, A. (2005). Culture and everyday life. London: Sage Publications.
• Bennett, A. (2020). Kültür ve gündelik hayat. (N. Tokdoğan, B. Şenel, U. Y. Kara, Çev.) Ankara: Phoenix Yayınevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 2005).
• Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler. (H. Tufan, Çev.) İstanbul: Kesit Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 1994).
• Certeau, M. D. (2009). Gündelik hayatın keşfi I: eylem, uygulama, üretim sanatları. (L. A. Özcan, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1990).
• Certeau, M. D. (2009b). Gündelik hayatın keşfi II: konut, mutfak işleri. (Ç. Eroğlu, & E. Ataçay, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1990).
• Deleuze, G. (2009). İki delilik rejimi. (M. E. Keskin, Çev.) İstanbul: Bağlam Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 2003).
• Deleuze, G., Guattari, F. (2020). Kafka: minör bir edebiyat için. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 1975).
• Demirkol, G. (2018). Gırgır bir mizah dergisinde gündelik hayatın dönüşümü (1972-1989). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ellul, J. (2017). Sözün gözden düşüşü. (E. C. Ercan, Çev.) İstanbul: Sentez Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 1981).
• Goffman, E. (2020). Günlük yaşamda benliğin dunumu. (B. Cezar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1959).
• Işık, E. (2009). Mekân ve toplum. E. Işık ve Y. Şentürk (Haz.), Özneler, durumlar ve mekânlar içinde (ss. 13-23). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Jameson, F. (2013). Dil hapishanesi. (M. H. Doğan, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1972).
• Karmaz, E. (2023). Gündelik hayat ve kültür. D. Şenol ve G. Yıldız (Ed.), Gündelik hayat sosyolojisi içinde (ss. 3-52). Ankara: Nobel.
• Köse, H. (2018). Yaban bilinç ya da lefebvre'e göre gündelik hayat. A. Esgin ve G. Çeğin (Ed.), Gündelik hayat sosyolojisi: temalar, sorunsallar, güzergahlar içinde (ss. 305-342). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Kumar, K. (2013). Sanayi sonrası toplumdan post-modern topluma çağdaş dünyanın yeni kuramları. (M. Küçük, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1995).
• Kutlu, M. (2004). Rüzgarlı pazar. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Lefebvre, H. (2020). Modern dünyada gündelik hayat. (I. Gürbüz, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1968).
• Öğün, S. S. (2006). Günlük hayatın kültürel yansımaları. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• Öztürk, S. (2012). Mekan ve iktidar. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Tuğluk, A. (2010). Mustafa Kutlu'nun "mavi kuş"unda mekanın poetiği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 235-248.
• Willis, S. (1993). Gündelik hayat kılavuzu. (A. Bora, A. Emre, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1991).
• Yanardağ, M. F. (2018). Mustafa Kutlu'nun uzun hikayelerinde mekan üzerinden bir bakış denemesi. Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 9, 86-102.