Tarihsel Süreçte Örgüt Yapılarının Gelişimi ve Bilgi Çağı Örgütleri İçin Örgüt Modeli Önerisi: Ay Yıldız Örgüt Modeli

Year 2025, Issue: 39, 36 - 49, 21.05.2025

Hakan Çayalan

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1605498

Abstract

Bilgi çağı, örgütler için bilgi ve iletişim teknolojilerine uyumlu yapılar oluşturmayı ve yaşanan sürekli değişimlere eş zamanlı uyarlamalar yapabilme kapasitelerini yüksek tutmayı dayatmaktadır. Tarihsel süreçte klasik yaklaşımın üçgen tipi örgüt tipi modelinin yanına, yatay ilişkilerin yoğun olduğu basık örgüt modeli geliştirilmiş, modern örgütsel yaklaşımlarla proje örgüt yapıları ve matriks yapı modelleri ortaya çıkmış ve modern sonrası yaklaşımlarla şebeke tipi örgüt yapı modeli, yalın örgüt modeli, sanal organizasyon modeli, hibrit organizasyon modeli ve yığışım örgüt modeli gibi yapılar eklenmiştir. Ortaya çıkan tüm bu model tipleri dönemsel bir özellik göstermemiş günümüzde farklı sektörlerde, farklı örgütlerde varlıklarını sürdürmektedir. Tek çatı altında farklı birimlerde farklı örgüt modelleri tatbik edilebilmekte bu yapılar varlıklarını hali hazırda sürdürmektedir. Bu teorik çalışmada ortaya koyulan ay yıldız örgüt tipi modeli önerisi futbol kulüplerinden esinlenerek yorumcu paradigmanın sembolik etkileşim yaklaşımıyla somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Bilgi çağı örgütleri için verimli örgüt modeli olabileceği inancıyla önerilen bu modelde ay sembolü; örgütlerde faaliyetlerin yürütülmesinde etkin olan sabit işgörenleri simgelerken, yıldız sembolü ile seçimle görev yapan yönetim kurulları simgelenmektedir. Sembol üzerinden içerik tanımları, modelin olası faydaları üzerine, bilgi çağı örgütleri için güncel yönetsel kavramlar (T tipi insan modeli, personel güçlendirme vs.) esas alınıp, yorumlara yer verilmiştir.

Keywords

Örgüt Kuramı, Örgüt Modeli, Ay Yıldız Örgüt Modeli.

The Evolution of Organizational Structures in the Historical Process and Organizational Model Proposal for Information Age Organizations: Crescent Star Organization Model

Abstract

The Information Age compels organizations to establish structures compatible with information and communication technologies and to maintain a high capacity for simultaneous adaptation to ongoing changes. Historically, alongside the classical triangular organizational model, the emergence of the flat organization model—characterized by strong horizontal relationships—marked a significant evolution. Subsequently, modern organizational theories introduced project-based structures and matrix models, while post-modern approaches contributed with models such as network organizations, lean organizations, virtual organizations, hybrid structures, and cluster organizations. These diverse organizational models have not remained confined to specific periods; rather, they continue to coexist across various sectors and organizations today. In fact, different organizational models can be applied simultaneously within separate units of a single institution.This theoretical study proposes a novel “Crescent-Star Organizational Model,” inspired by the structures of football clubs and conceptualized through the lens of the interpretive paradigm, particularly the symbolic interactionist approach. Within this proposed model—believed to offer an efficient organizational framework for the Information Age—the crescent symbolizes permanent employees who are actively involved in operational processes, while the star represents elected board members responsible for governance. Based on symbolic representations, content definitions and potential benefits of the model are discussed through the lens of contemporary managerial concepts relevant to information age organizations—such as the T-shaped people model and employee empowerment.

Keywords

Organization Theory, Organization Model, Crescent Star Organization Model

References

• Akdemir, A. (2016). Örgütlerde stratejik yönetim. Orion Yayınevi, İstanbul.
• Aşkun, İ.C. ve Tokat, B. (2017). İşletmelerde Örgüt Yapısı ve Yönetimi, Ekin Yayıncılık, 1. Baskı, Bursa.
• Balcı, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler, Pegem Akademi, 11. Baskı, Ankara.
• Bhasin, S; Burcher, P. (2006). Lean viewed as a philsophy, Journal of Manufacturing Technology Management, 17(1), 56-72.
• Birkinshaw, J., & Ridderstråle, J. (2020). Fast/forward: make your company fit for the future. Stanford University Press.
• Bozkuş, K. (2016). Örgüt Yapısı ve Okullar. Kesit Akademi Dergisi, (4), 236-260.
• Buluç, B. (1996). Yönetimde Örgütlenme Süreci, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 2(4), 513-522.
• Castells, M. (1996). The Rise of the Network Society: The Information Age: Economy, Society, and Culture. Blackwell Publishers.
• Child, J. (2015). Organization: contemporary principles and practice. John Wiley & Sons.
• Daft, R. L. (2007). Organization Theory and Design. 9.edt, Cengage Learning.
• Eren, E. (2002). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, 6. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Gibson, H. O. (2021). T-shaped Managers-one Size Does Not Fit All: Exploratory Study from the Military. Harvard Business School.
• Kanbur, A. (2008). Küreselleşme Sürecinde Post Modern Örgüt Yapıları, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 13(3), 387-404.
• Koçel, T. (2014). İşletme Yöneticiliği, 15. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Kosa, G. (2018). Endüstri 4.0 Bağlamında Yönetim Ve Örgüt Yapısında Değişimler, Deniz Özyakışır ve Meryem Aybas (Edt.), Endüstri 4.0 üzerine yazılar: 33-51, Ankara: Savaş Kitabevi.
• Johannessen, J. A., & Olsen, B. (2011). Aspects of a cybernetic theory of innovation. Kybernetes, 40(1/2), 49-67.
• McShane, S. L. ve Glinow, M. A. (2010). Organizational behavior : Emerging knowledge and practice for the real World, Fifth Edition, New York: McGraw-Hill.
• Miller, A. (1998). Strategic Management, Third Edition, Irwin/McGraw-Hill, New York.
• Mintzberg, H. (1979). The Structuring of Organizations: A Synthesis of the Research. Prentice Hall.
• Özdemir, L. (2010). Şebeke Organizasyon Nedir, Ne Değildir?. DP Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 260-271.
• Öztaş, N. (2014). Yönetim: Örgüt ve Yönetim Kuramları, Otorite Yayınları, 2. Baskı, Ankara.
• Pauleen, D.J. (2003). Leadership in a global virtual team: an action learning approach, Leadership &Organization Development Journal, 24(3), 153-162.
• Şimşek, H. (1994). Pozitivzm Ötesi Paradigmatik Dönüşüm ve Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulamada Yeni Yaklaşımlar, II. Eğitim Bilimleri Kongresi, Hacettepe Üniversitesi.
• Tarancı, Ü. (2006). Sanal örgüt ve yapısal özelliklerinin incelenmesi: Ameritech örneği, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Taylor, F. W. (1911). The Principles of Scientific Management. Harper & Brothers.
• Teece, D. J. (2007). Explicating dynamic capabilities: the nature and microfoundations of (sustainable) enterprise performance. Strategic management journal, 28(13), 1319-1350.
• Tierney, W. G. ve Rhoads, R. A. (1993). Enhancing promotion, tenure, and beyond: Faculty socialization as a cultural process ASHE-ERIC Higher Education Report, no. 6. Washington, DC: The George Washington University, School of Education and Human Development.
• Timur, H. (2008). Organizasyon, Reorganizasyon, İş Tanımları ve Norm Kadro: Kurumsal ve Uygulamadan Örneklerle, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Tonus, H.Z. (2018). Örgütleme, Avni Barış Baraz ve Asuman Nurhan Şakar (Edt.), İşletme Yöneticiliği: 140-167, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Ülgen, H. ve Mirze, K. (2004). İşletmelerde Stratejik Yönetim, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Weber, M. (1947). The Theory of Social and Economic Organization. Free Press.
• Zan, Ö. (2017). Charles Handy, Ömer Livvarçin ve Dilek Kurt (Edt.), Yönetim Biliminde 49 İnsan 49 Teori: 37-44, 4. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayıncılık.