ELAZIĞ İLİ’NDE ARAZİ KULLANIMI DEĞİŞİMİ (2006-2018) VE SİMÜLASYONU (2030)

Yıl 2020, Sayı: 42, 702 - 723, 25.07.2020

Fethi Ahmet Canpolat , Dündar Dağlı

https://doi.org/10.32003/igge.746668

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmada, Elazığ ilinde arazi kullanımındaki değişim ve bu değişime etki eden faktörler değerlendirilmiştir. Arazi kullanımında meydana gelen değişiklikler “Land Use Change Modeler/Arazi Değişim Modelcisi” ile analiz edilmiştir. Değişimin boyutları değişim matrisi, değişim haritaları ve kazanç-kayıp grafikleri ile ortaya konmuştur. Meydana gelen değişimi açıklamak için jeomorfoloji, toprak, jeoloji, hidrografya, arazi kabiliyet gibi değişkenlerle birlikte güncel uydu görüntüleri ve sosyo-ekonomik süreçler incelenmiştir. Söz konusu değişkenler ve değişim matrisleri kullanılarak, 2030 yılına ait arazi kullanımı simülasyonu oluşturulmuştur. Simülasyon sürecinde, ilk olarak Markov Zinciriyle arazi kullanımı projeksiyonu gerçekleştirilmiştir. Daha sonra 6 bağımsız değişken kullanılarak Yapay Sinir Ağlarıyla (YSA), geçiş alanları olasılık haritası oluşturulmuştur. Son olarak, rekabet mekanizması Hücresel Otomatı (HO) ile simülasyon haritası elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, birçok arazi kullanım sınıfında büyük ve dikkate değer değişikliklerin yaşandığını göstermektedir. Özellikle insan baskısının yoğun olduğu yerleşme alanları ile tarımsal araziler bu açıdan ön plana çıkmaktadır. Gelecekte bu alanlar daha fazla değişime ve dönüşüme uğrayacaktır. Simülasyon sonuçlarına göre, bitki örtüsü az alanlar, mera alanları ve iç sulara ait arazilerin alanı azalacak, tarım, orman, çalı ve yerleşme alanları artacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Elazığ, Arazi Kullanım, CORINE, Arazi Kullanımı Projeksiyonu, HO-MARKOV, YSA-MARKOV

CHANGE IN LAND USE IN ELAZIĞ PROVINCE (2006-2018) AND THE SIMULATION OF 2030

Öz

In this study, the change in land use in Elazig province and the factors affecting this change were evaluated. Changes in land use were analyzed with the “Land Use Change Modeler / Land Change Modeler”. The dimensions of the change are presented by the change matrix, the change maps and the gain-loss graphs. In order to explain the change that took place, current satellite images and socio-economic processes were examined with variables such as geomorphology, soil, geology, hydrography, and land capability. Using these variables and change matrices, land use simulation for 2030 was created. During the simulation process, first of all, land use projection was carried out with “Markov Chains”. Then, by using 6 independent variables, Artificial Neural Networks algorithm (ANN), transition areas probability map were created. Finally, a simulation map was obtained with the competition mechanism Cellular Automata (CA). The results show that there are major and remarkable changes in many land use classes. Especially settlement areas and agricultural lands, where human pressure is intense, come to the fore in this regard. In the future, these areas will undergo more change and transformation. According to simulation results, the area of open spaces with little or no vegetation, pastures" and inland waters will decrease; agriculture lands, forests, bush and settlement fabric areas will increase.

Anahtar Kelimeler

Elazığ, Land Use, CORINE, Land Use Projection, CA-MARKOV, ANN-MARKOV

Kaynakça

• Abrantes, P., Fontes, I., Gomes, E. & Rocha, J. (2016). Compliance of land cover changes with municipal land use planning: Evidence from the Lisbon metropolitan region (1990-2007). Land Use Policy, 51, 120–134.
• Al-sharif, A. A. & Pradhan, B. (2014). Monitoring and predicting land use change in Tripoli Metropolitan City using an integrated Markov chain and cellular automata models in GIS. Arabian journal of geosciences, 7(10), 4291-4301.
• Aspinall, R. J. & Hill, M. J. (2007). Land Use Change: Science, Policy and Management. Boca Raton: CRC Press.
• Calzada, L., Meave, J.A., Bonfil, C. & Figueroa, F. (2018). Lands at risk: Land use/land cover change in two contrasting tropical dry regions of Mexico. Applied Geography, 99, 22–30.
• Canpolat, F. A. (2019). Kentsel değişimin coğrafi boyutları: Elazığ örneği. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 70-105.
• Canpolat, F. A., Hayli, S. (2018). Coğrafi göstergeler açısından Türkiye’de kırsal değişim (1980-2012 dönemi). Journal of Human Sciences, 15(4), 2229-2256.
• Chaudhuri, G. & Clarke, K. (2013). The SLEUTH land use change model: A review. Environmental Resources Research, 1(1), 88-105.
• Cieślak, I., Biłozor, A. & Szuniewicz, K. (2020). The use of the corıne land cover (clc) database for analyzing urban sprawl. Remote Sens, 12, 282.
• Clark Labs, (2018). About Clark Labs. Clark Labs. 16 Haziran 2020 tarihinde https://clarklabs.org/ adresinden edinilmiştir.
• COPERNİCUS, (1990). 10 Şubat 2020 tarihinde https://land.copernicus.eu/pan-european/corine-land-cover/clc-1990, adresinden edinilmiştir.
• COPERNİCUS, (2006). 10 Şubat 2020 tarihinde https://land.copernicus.eu/pan-european/corine-land-cover/clc-2006, adresinden edinilmiştir.
• COPERNİCUS, (2012). 10 Şubat 2020 tarihinde https://land.copernicus.eu/pan-european/corine-land-cover/clc-2012, adresinden edinilmiştir.
• COPERNİCUS, (2018). 10 Şubat 2020 tarihinde https://land.copernicus.eu/pan-european/corine-land-cover/clc2018, adresinden edinilmiştir.
• Çağlıyan, A. (2002). Baskil İlçesi (Elazığ) Coğrafyası, (Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Çağlıyan, A., Dağlı, D. (2015). Arazi kullanımında simülasyon modelleri ve entegre kullanımları. TÜCAÜM VIII. Coğrafya Sempozyumu, Ankara.
• Çakılcıoğlu, K. (2014). Elazığ İlinde Bağcılık, (Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Davis, K. F., Dalin, C., DeFries, R., Galloway, J. N., Leach, A. M. & Mueller, N. D. (2019). Sustainable pathways for meeting future food demand. Ferranti, P., Berry, E. & Jock, A. (Ed.). Encyclopedia of Food Security and Sustainability. (pp.14-20), Elsevier.
• Eastman, J. R. (2015). TerrSet manual. Worcester, Massachusetts, US: Clark University. 3 Şubat 2020 tarihinde https://clarklabs.org/wp-content/uploads/2016/10/Terrset- Manual.pdf adresinden edinilmiştir.
• Elazığ Valiliği, (1998). Elazığ Projesi (2000’li Yıllara Hazırlık Çalışmaları). Elazığ: ELES-KAV Yayınları.
• Erol, O. (1959). Mihalıççık dağlarının jeomorfolojisi ve araziden faydalanma. Ankara Üniv. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 17, 519-531.
• ETC/LC (European Topic Centre / Land Cover) (1995). CORINE landcover. Commission of the European Communities, 10 Ekim 2019 tarihinde https://www.eea.europa.eu/publications/COR0-landcover adresinden edinilmiştir.
• GEOFABRİK, (2020). 15 Şubat 2020 tarihinde https://download.geofabrik.de/europe/turkey.html adresinden edinilmiştir.
• Gismondi, M. (2013). MOLUSCE—an open source land use change analyst. FOSS4G OSGeo's Global Conference for Open Source Geospatial Software (17-21 September), Nottingham, Birleşik Krallık.
• Gomes, E., Abrantes, P., Banos, A., Rocha, J. & Buxton, M. (2019). Farming under urban pressure: Farmers’ land use and land cover change intentions. Applied Geography, 102, 58–70.
• Gözenç, S. (1974). Arazinin kullanılması ve değerlendirilmesinin coğrafi yönden tetkiki. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21, 169-180.
• Gregrio, A. & Jansen, J. (2005). Land cover classification system (LCCS); Classification concepts and user manual for software version 2. 16 Şubat 2020 tarihinde http://www.fao.org/3/y7220e/y7220e00.htm adresinden edinilmiştir.
• Hubacek, K. & Vazquez, J. (2002). The economics of land use change. International Institute for Applied Systems Analysis, 2, 43-56.
• Koca, Y. K., Doran, İ. & Kılıç, T. (2009). Arazi sınıflandırma yöntemi CORINE’e eleştirel bir yaklaşım. TÜCAUM V. Coğrafya Sempozyumu (16-17 EKİM 2008) Bildiriler Kitabı, Ankara.
• Kucsicsa, G., Popovici, E. A., Bălteanu, D., Dumitraşcu, M., Grigorescu, I. & Mitrică, B. (2019). Assessing the potential future forest-cover change in Romania, predicted using a scenario-based modelling. Environmental Modeling & Assessment. https://doi.org/10.1007/s10666-019-09686-6.
• Lambin, E. F., Turner, B. L., Geist, H. J., Agbola, S. B., Angelsen, A., Bruce, J. W. & George, P. (2001). The causes of land-use and land-cover change: moving beyond the myths. Global Environmental Change, 11(4), 261-269.
• Liu, X., Liang, X., Li, X., Xu, X., Ou, J., Chen, Y. & Pei, F. (2017). A future land use simulation model (FLUS) for simulating multiple land use scenarios by coupling human and natural effects. Landscape and Urban Planning, 168, 94-116.
• Marraccini, E., Debolini, M., Moulery, M., Abrantes, P., Bouchier, A. & Chéry, J.-P. (2015). Common features and different trajectories of land cover changes in six Western Mediterranean urban regions. Applied Geography, 62, 347–356.
• Mater, B. (1982). Urla Yarımadasında Arazinin Sınıflandırılması İle Kullanılışı Arasındaki İlişkiler. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• Mayoraz, F., Cornu, T. & Vulliet, L. (1996). Using neural networks to predict slope movements. In Proc. 7th Int. Symp. on Landslides (Vol. 1, pp. 295-300). Retrieved April 20 Mayıs 2020 from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.52.1852&rep=rep1&type=pdf.
• Metzger, M. J. & Rounsevell, M. D. A., Acosta-Michlik, L., Leemans, R. & Schröter, D. (2006). The vulnerability of ecosystem services to land use change. Agriculture, Ecosystems & Environment, 114, 69–85.
• Mishra, V., Rai, P. & Mohan, K. (2014). Prediction of land use changes based on land change modeler (LCM) using remote sensing: A case study of Muzaffarpur (Bihar), India. Zbornik Radova Geografskog Instituta Jovan Cvijic, SANU, 64(1), 111–127.
• Özdemir, M. A. & Sunkar, M. (2003). Keban çayı havzası’nda doğal ortam insan ilişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 129-146.
• Petrişor, A. I., Sirodoev, I. & Ianoş, I. (2020). Trends in the national and regional transitional dynamics of land cover and use changes in Romania. Remote Sensing, 12(2), 230.
• Pijanowski, B. C., Brown, D. G., Shellito, B. A. & Manik, G. A. (2002). Using neural networks and GIS to forecast land use changes: a land transformation model. Computers, Environment and Urban Systems, 26(6), 553-575.
• T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (1997). Elazığ İli Arazi Varlığı, Rapor no: 23, Ankara: T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2020). 10 Şubat 2020 tarihinde https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/amac.html adresinden edinilmiştir.
• Tolun-Denker, B. (1976). Şehir İçi Arazi Kullanılışı. İstanbul: İstanbul Üniv. Edeb. Fak. Yayınları.
• Tunçdilek, N. (1985). Türkiye’de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı. İstanbul: İÜ Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Turan, M. (1984). Baskil-Aydınlar (Elazığ) yöresinin stratigrafisi ve tektoniği, (Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Turner, B. L., Meyer, W. B. & Skole, D. L. (1994). Global land-use/land-cover change: towards an integrated study, Ambio, 23(1), 91 - 95.
• TÜİK, ADNKS. (2007). 29 Mart 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr, adresinden edinilmiştir.
• TÜİK, ADNKS. (2019). 29 Mart 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr, adresinden edinilmiştir.
• USGS. (2020). 15 Şubat 2020 tarihinde https://earthexplorer.usgs.gov/ adresinden edinilmiştir. Ustaoğlu, E. & Aydınoğlu, A. C. (2019). Regional variations of land-use development and land-use/cover change dynamics: a case study of Turkey. Remote Sensing, 11(7), 885.
• Üstündağ, Ö. (2009). Elazığ ilinde genel arazi kullanımının yükselti kuşaklarına göre değişimi. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 1 Mayıs 2020 tarihinde https://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/465ce9a7904ba9f_ek.pdf adresinden edinilmiştir.
• Van Vliet, J., de Groot, H. L. F., Rietveld, P. & Verburg, P. H. (2015). Manifestations and underlying drivers of agricultural land use change in Europe. Landscape and Urban Planning, 133, 24–36.
• Veldkamp, A. & Lambin, E.F. (2001). Predicting land-use change. Agriculture, Ecosystems & Environment, 1–3(85), 1-6.
• Verburg, P. H., Soepboer, W., Veldkamp, A., Limpiada, R., Espaldon, V. & Mastura, S. S. (2002). Modeling the spatial dynamics of regional land use: the CLUE-S model. Environmental management, 30(3), 391-405.
• Willmott, C. J. (1981). On the validation of models. Physical Geography, 2(2), 184-194.
• Xiaohua, T. & Yongjiu, F. (2020). A review of assessment methods for cellular automata models of land-use change and urban growth. International Journal of Geographical Information Science, 34(5), 866-898.
• Yazıcı, A.D., Öztürk, D. & Ayazlı, İ. (2019). Kentsel büyümenin modellenmesi ve simülasyon modelleri. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 3(1), 44-47.