Vehhâbî Düşüncesinde Hüküm Kaynakları ve Muhammed b. Abdülvehhâb’ın İlmî Disiplinler İçin Önerdiği dört Kaide

Year 2017, Issue: 30, 587 - 609, 30.10.2017

Kerime Cesur Turhan

Abstract

Vehhâbîlik hakkındaki yaygın kanaat, Muhammed b. Abdülvehhâb’ın (ö. 1206/1792) büyük ölçüde İbn Teymiyye (ö. 728/1328) ve İbnü’l-Kayyim’in (ö. 751/1350) etkisi altında şekillenen fikirleriyle başlattığı akaid yönü ağırlıklı dinî bir reform hareketi olarak ortaya çıktığı şeklindedir. Böyle olmakla birlikte İbn Abdülvehhâb dinî ilimlerin hemen her sahasına ilişkin az veya çok fikir beyan etmiştir. Fıkıh sahası da bunlardan biridir. Fıkha ait birçok konuyla ilgili görüşleri müntesipleri tarafından bir araya getirilmiş kitaplaştırılmıştır. Hükümlerin elde edilmesine yönelik sistematik bir metoda sahip olmayan Vehhâbîler, aksine bir delil olmadığı müddetçe diğer mezheplerin özellikle Hanbelî mezhebinin ve İbn Teymiyye ile İbnü’l-Kayyim’in yöntemlerini ve vardıkları hükümleri kullanmışlardır. Bunların dışında Muhammed b. Abdülvehhâb ilmî disiplinlerle meşgul olanların dinin hükümlerine vakıf olabilmesi için dört kaide önermektedir. Makalede Vehhâbî düşüncesinde hükümlerin elde edilmesinde kullanılan kaynaklar ve izlenen yol ile beraber dört kaide ve yeri geldikçe Hanbelî mezhebinin, İbn Teymiyye, İbnü’l-Kayyim ve bazı Vehhâbî ulemasının konu ile ilgili görüşlerine de değinilecektir.

Keywords

Hanbeli Mezhebi, İbn Teymiyye, İbnü’l-Kayyim, Muhammed b. Abdülvehhâb, Vehhâbî, Fıkıh, Kaynak, Hüküm, Dört Kaide, Decretal

Sources for Hukm in Wahhābi Thought and Four Principles that Muhammad b. ‘Abdalwahhāb proposed for Islamic Disciplines

Abstract

The common perception about Wahhābism is that it appeared as an ‘akīda (the Islamic doctrine) intensive, religious reform movement which Muhammad b. ‘Abdalwahhāb (d. 1206/1792) initiated with his thoughts largely formed under the effect of Ibn Taymīyyah (d. 728/1328) and Ibn Qayyim (d. 751/1350). Notwithstanding that, Ibn ‘Abdalwahhāb expressed opinions more or less in almost any area of religious sciences. Islamic Law (Fiqh) is one of these fields. His views on many issues of Islamic Law are compiled and published into books by his disciples. Having no command of a systematic method to reach a resolution, Wahhābis took advantage of the methods and opinions of other denominations, especially Hanbalī Madhhab and Ibn Taymīyyah and Ibn Qayyim unless there is argument to the contrary. Besides these, Muhammad b. ‘Abdalwahhāb proposes four principles for islamic disciplines to have a grasp of the decretals of Islam. In the article, four principles together with the sources used for hukm in the Wahhābi thought and the method followed will be mentioned as well as the remarks of Hanbalī Madhhab, Ibn Taymīyyah, Ibn Qayyim, and some Wahhābi scholars related to the issue as the occasion arises.

Keywords

Hanbalī Madhhab, Ibn Taymīyyah, Ibn Qayyim, Muhammad b. ‘Abdalwahhāb, Wahhābi, Islamic Law (Fiqh), Religious Sources, Decretal, and Four Principles