Yargıtay’ın İçtihat Değişikliği: Kıymetli Evrakın İptalinin Borçluyu Cezalandırıcı Etkisi (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 19-1636/319, 19.3.2019 Künyeli Kararı Üzerine)

Year 2024, Volume: 82 Issue: 2, 439 - 477, 11.07.2024

Esra Cenkci

https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.2.0004

Abstract

Bu makalede, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 19-1636/319, 19.3.2019 künyeli kararıyla varılan sonuçlar ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı, kıymetli evrak iptal edildiğinde iptal kararı hamili ile senet hamilinin hakları arasında borçluyu da gözeterek adil bir denge kurmaktır. Yargıtay önceki kararlarında, iptal kararına konu olsa dahi senedin iyiniyetle iktisap edilebileceğini; ancak, iptal kararının sonuçlarının görmezden gelinemeyeceğini; bu durumda, senet hamili ile iptal kararı hamilinin karşı karşıya geleceği bir davada senetten doğan hakkın sahibinin kim olduğunun belirlenmesi gerektiğini; borçlunun, bu davada hak sahibi olduğu tespit edilen kişiye ödeme yapmakla yükümlü tutulabileceğini içtihat etmiştir. Böylece iptal kararı hamilinin, senet hamilinin ve borçlunun menfaatleri arasında iptal kararının etkisi ile kıymetli evrakın dolanım amacı gözetilerek bir denge kurulmaya çalışılmıştır. İncelenen kararda ise, iptal kararının hüküm ve sonuçları görmezden gelinmek ve çek hamilinin iktisabına üstünlük tanınmak suretiyle anılan denge bozulmuştur. Bozulan terazinin faturası ise, iki kez ödeme yapma tehlikesine maruz bırakılarak borçluya kesilmiştir.

Keywords

Kıymetli Evrak, Zayi Olmak, İptal Kararı, İyiniyetli Hamil, Borçtan Kurtulma

The Precedent Change of the Supreme Court of Appeals: The Punitive Effect of the Annulment of Negotiable Instruments on the Debtor (Upon the Decision of the Assembly of the Civil Chambers Identified As 19-1636/319, 19.3.2019)

Abstract

In this article, the conclusions reached in the decision of the Assembly of the Civil Chambers identified as 19-1636/319, 19.3.2019) are discussed. The aim of this study is to create a balance between the rights of the holder of an annulment decision and the bill holder, considering the status of debtor when a negotiable instrument is annulled. The Supreme Court of Appeals has decided in its previous precedents that a bill can be acquired in good faith even if it has been subjected to an annulment decision; however, the consequences of an annulment decision cannot be ignored, and it is necessary to determine who is the owner of the right arising from the bill in a case in which the bill holder and the holder of annulment decision are confronted, and afterward, the debtor can be held liable to pay to the person entitled as the right holder in this case. In this way, it has been tried to create a balance between the interests of the holder of an annulment decision, the bill holder, and the debtor by considering the effect of an annulment decision and the circulation purpose of negotiable instruments. In the decision subjected in this study, the balance was disturbed by ignoring the consequences of the annulment decision and giving priority to the acquisition of the check holder. On the other hand, an invoice for the disturbed balance was made out to the debtor by exposing him to the risk of paying twice.

Keywords

Negotiable instrument, get lost, annulment decision, holder in good faith, discharge

References

• Alangoya Y, Yıldırım K ve Deren-Yıldırım N, Medeni Usul Hukuku Esasları (7. Bası, Beta 2009). google scholar
• Aras A, Çekişmesiz Yargıda Yargılama Usulü (Yetkin 2017). google scholar
• Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S ve Hanağası E, Medeni Usul Hukuku (9. Bası, Yetkin 2023). google scholar
• Ataay A, Medeni Hukukun Genel Teorisi (Temel Bilgiler - Genel Kavramlar) (4. Bası, Der Yayınları 1995). google scholar
• Atalı M, iç Hakan Pekcanıtez, Muhammed Özekes, Mine Akkan ve Hülya Taş Korkmaz (edr), Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017). google scholar
• Atalı M, Ermenek İ ve Erdoğan E, Medeni Usul Hukuku (3. Bası, Yetkin 2020). google scholar
• Aybay A ve Hatemi H, Eşya Hukuku (4. Bası, Vedat 2014). google scholar
• Bahtiyar M, Kıymetli Evrak Hukuku (19. Bası, Beta 2022). google scholar
• Bahtiyar M, Taşdelen N, Biçer L ve Hamamcıoğlu E, Kıymetli Evrak Hukuku (Beta 2022). google scholar
• Bozer A ve Göle C, Kıymetli Evrak Hukuku (11. Bası, BTHAE 2024). google scholar
• Bozkurt T, Kıymetli Evrak Hukuku (Legem 2020). google scholar
• Budak A C, Medeni Usul ve İcra İflas Hukukçuları Toplantısı IV: Medeni Usul Hukukunda Çekişmesiz Yargı, İcra ve İflas Kanunu’nda Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi (TBB 2005). google scholar
• Bülow P, Wechselgesetz, Scheckgesetz mit AGB-Sparkassen, AGB-Banken, AGB-Postbank und Scheckbedingungen, Kommentar, (5. Auflage, C.H.Beck 2013). google scholar
• Çamoğlu E, Kıymetli Evrak Hukukunun Temel İlkeleri (2. Bası, Vedat 2023). google scholar
• Domaniç H, Kıymetli Evrak Hukuku (2. Bası, İstanbul Üniversitesi 1975). google scholar
• Ercan T ve Ayan Omuş L, Kıymetli Evrakın Zayi Olması ve İptal Davası (Filiz 2024). google scholar
• Eriş G, Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak (2. Bası, Seçkin 2016). google scholar
• Ertekin E ve Karataş İ, Uygulamada Ticari Senetler (2. Bası, Yetkin 1996). google scholar
• Frick T A, iç Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan Wolf, Marc Amstutz ve Roland Fankhauser (edr), OR Kommentar: Schweizerisches Obligationenrecht (3. überarbeitete Auflage, Orell Füssli 2016). google scholar
• Göç Gürbüz D, Öğreti, Uygulama ve Yargıtay Kararları Işığında Kıymetli Evrakın Zayi Olması ve İptali (Beta 2017). google scholar
• Gültekin Ö, Yeni TTK, TBK, HMK ve Çek Kanununa Göre Öğretide ve Uygulamada Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali (9. Bası, Seçkin 2020). google scholar
• Gürbüz A H, Yargıtay Uygulaması Işığında Ticari Senetlerin İptali Davaları ve Ticari Senetlere Özgü Sorunlar (2. Bası, Cem Ofset 1985). google scholar
• Hatemi H, Eşya Hukuku (On İki Levha 2020). google scholar
• Hueck A ve Canaris C W, Recht der Wertpapiere (11., neubearbeitete und stark erweiterte Auflage, Franz Vahlen 1977). google scholar
• İmre Z, Medeni Hukuka Giriş (3. Bası, Fakülteler 1980). google scholar
• İmregün O, Kıymetli Evrak Hukuku (Genel Hükümler, Kambiyo Senetleri, Makbuz Senedi, Varant) (Filiz 2007). google scholar
• İmregün O, ‘Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali’ iç Reha Poroy’a Armağan (Kent Basımevi 1995) 200-210. google scholar
• İÜHF Ticaret Hukuku Anabilim Dalı, Yargıtay Hukuk ve Ceza Dairelerinin Türk Ticaret Kanununa İlişkin Kararları 2017 (On İki Levha 2018). google scholar
• İÜHF Ticaret Hukuku Anabilim Dalı, Yargıtay Hukuk ve Ceza Dairelerinin Türk Ticaret Kanununa İlişkin Kararları 2018 (On İki Levha 2019). google scholar
• İÜHF Ticaret Hukuku Anabilim Dalı, Yargıtay Hukuk ve Ceza Dairelerinin Türk Ticaret Kanununa İlişkin Kararları 2019 (On İki Levha 2020). google scholar
• İyilikli A C, Hukuk Yargılamasında Kesin Hüküm (Yetkin 2016). google scholar
• Jaggi P, Das Obligationenrecht, 7. Teil: Die Wertpapiere, a: Art. 965-989 und 1145-1155 (Schulthess 1959). google scholar
• Kalpsüz T, ‘Çek Hukukuna İlişkin Bazı Meseleler Hakkında Yargıtay Kararlarının Tahlili’ (1981) 11(2) BATİDER 37-62. google scholar
• Karayalçın Y, Ticaret Hukuku III: Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri) (4. Bası, Sevinç 1970). google scholar
• Kendigelen A ve Kırca İ, Kıymetli Evrak Hukuku: Genel Esaslar, Kambiyo Senetleri (7. Bası, On İki Levha 2023). google scholar
• Kendigelen A, Çek Hukuku (6. Bası, On İki Levha 2021). google scholar
• Kınacıoğlu N, Kıymetli Evrak Hukuku (5. Bası, Nobel 1999). google scholar
• Kuhn H, iç Roberto Vito ve Hans Rudolf Trüeb (edr), GmbH, Genossenschaft, Handelsregister und Wertpapiere-Bucheffektengesetz: Art. 772-1186 OR und BEG (3. Auflage, Schulthess 2016). google scholar
• Kuru B, Nizasız Kaza Ajans (Ajans Türk Matbaası 1961). google scholar
• Meier-Hayoz A ve von der Crone H. C., Wertpapierrecht (3. überarbeitete Auflage, Stâmpfli 2018). google scholar
• Meriç N, ‘Türk Hukukunda Maddi Anlamda Kesin Hükmün Objektif Sınırları’ (2007) 2(7) Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi 377-434. google scholar
• Oğuzman K, Seliçi Ö ve Oktay-Özdemir S, Eşya Hukuku (25. Bası, Filiz 2023). google scholar
• Oğuzman K ve Barlas N, Medeni Hukuk: Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar (29. Bası, On İki Levha 2023). google scholar
• Öztan F, Kıymetli Evrak Hukuku (26. Bası, Yetkin 2022). google scholar
• Öztan F, Kıymetli Evrak Hukuku (2. Bası, Turhan 1997). google scholar
• Öztürk (Dirikkan) H, Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali (Ankara Üniversitesi 1990). google scholar
• Pekcanıtez H, Atalay O ve Özekes M, Medeni Usul Hukuku (11. Bası, On İki Levha 2023). google scholar
• Poroy R ve Tekinalp Ü, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları (24. Bası, Vedat 2021). google scholar
• Pulaşlı H, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları (10. Bası, Adalet 2023). google scholar
• Serozan R, Eşya Hukuku I (3. Bası, Filiz 2014). google scholar
• Sezer A, Bilimsel Görüşler, Uygulama ve Yargıtay Kararları Işığında Kıymetli Evrakın Zayi Olması ve İptal Davası (2. Bası, Adalet 2010). google scholar
• Sirmen L, Eşya Hukuku (3. Bası, Yetkin 2015). google scholar
• Strohmeier F, Die gerichtliche Kraftloserklarung der Wertpapiere im schweizerischen Recht (Juris 1952). google scholar
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku C.I (4. Bası, Yetkin 2021). google scholar
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku C.II (2. Bası, Yetkin 2022). google scholar
• Türe M, ‘Yargıtay Kararları Işığında Kıymetli Evrakın Zıyaı ve İptali’ (2020) 18(213) LHD 40274090. google scholar
• Ülgen H, Helvacı M, Kaya A ve Nomer Ertan N F, Kıymetli Evrak Hukuku (14. Bası, Vedat 2021). google scholar
• Ünal M ve Başpınar V, Şekli Eşya Hukuku: Giriş Zilyetlik Tapu Sicili (10. Bası, Savaş 2018). google scholar
• https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/ (YargıtayBB) google scholar
• https://www.bger.ch/ google scholar
• https://www.sinerjimevzuat.com.tr/ (SinerjiBB) google scholar