Some Consideratıons on The Concepts of Precedent, Constant Jurisprudence and Jurisprudence in Administrative Jurisdiction

Year 2024, Volume: 82 Issue: 4, 1317 - 1342, 30.12.2024

Necip Taha Gür

Abstract

In this study, court decisions are classified in terms of procedural law and examined in the context of the effect of a court decision on other court decisions. After revealing that not all court decisions have the characteristics of jurisprudence, the court decisions that are taken into consideration in order to ensure similar decisions in precedent cases and therefore non-binding court decisions are evaluated. In this respect, the persuasive power of precedent case law as a requirement of legal stability has been revealed. The value of precedent as a source of law is explained by pointing out the differences between Continental European Law and Common Law. The concept of precedent, i.e., the precedent of a case law that has stabilised as well as containing a principle, is discussed within the framework of jurisprudence constant, which is a theory of Continental European jurisprudence. The doctrine of jurisprudence constant, which is accepted as the Continental European equivalent of the doctrine of stare decisis (precedent decision) in common law, has been examined within the framework of both an institution and the concept of peremptory precedent as seen in the decisions of the Council of State. Again, the deviation of the court from the case law in administrative jurisdiction is analysed in the context of the prohibition of surprise decisions. The connection of the unification of jurisprudence, which is an institution specific to Turkish procedural law, with the case law is evaluated considering judicial decisions.

Keywords

Judicial Decision , Jurisprudence , Precedent , Constant Jurisprudence , Doctrine of Stare Decisis , Doctrine of Jurisprudence Constante

İdari Yargıda Emsal Karar-Müstakar Karar ve İçtihat Kavramları Hakkında Bazı Mülahazalar

Abstract

Bu çalışmada mahkeme kararları, yargılama hukuku açısından tasnif edilerek, bir mahkeme kararının başka mahkeme kararlarına etkisi bağlamında ele alınmıştır. Her mahkeme kararının içtihat özelliği göstermediği ortaya konulduktan sonra, emsal olaylarda benzer karar verilmesinin sağlanması için dikkate alınan ve dolayısıyla bağlayıcı olmayan mahkeme kararları değerlendirilmiştir. Bu minvalde emsal içtihadın hukuki istikrar gereği ikna edici kuvveti ortaya konulmuştur. Emsal olaylara benzer kararlar verilmesi yani bir içtihadın emsal alınmasının hukuk kaynağı olarak değeri Kıta Avrupası Hukuku ve Ortak Hukuk farklılıklarına işaret edilerek açıklanmıştır. İlke barındırmasının yanı sıra istikrar kazanmış bir içtihadın başka kararlara emsal alınması yani müstakar içtihat kavramı, bir Kıta Avrupası yargılama hukuku teorisi olan jurisprudence constante (müstakar içtihat) çerçevesinde ele alınmıştır. Ortak hukuktaki stare decisis (emsal karar) doktrininin Kıta Avrupası Hukuku’ndaki karşılığı olarak kabul edilen jurisprudence constante (müstakar karar) doktrini, hem bir müessese hem de Danıştay kararlarında görülen müstakar içtihat kavramı çerçevesinde incelenmiştir. Müstakar içtihadın nasıl oluştuğu ve bu içtihadın hakimin kararı üzerinde nasıl bir etkide bulunabileceği irdelenmiştir. Yine İdari yargıda mahkemenin müstakar içtihattan sapması sürpriz karar yasağı bağlamında ele alınmıştır. Re’sen araştırma ilkesi ile sürpriz karar yasağının bağdaşabilirliği, muhakeme hukukunun bir dalı olarak idari yargılama hukuku çerçevesinde tartışılmıştır. Türk yargılama hukukuna özgü bir müessese olan içtihadı birleştirmenin, müstakar içtihatla olan bağlantısı yargı kararları ışığında değerlendirilmiştir. Böylece mahkeme kararı, içtihat, emsal içtihat, müstakar içtihat ve içtihadı birleştirme kararlarının, muhakeme hukuku bakımından görünümünde, ilke barındıran, dikkate alınan, istikrar kazanmış ve bağlayıcı mahkeme kararı biçiminde başlıklandırmaya gidilerek bu kararlar arasındaki farklılık ve benzerlikler irdelenmiş, aralarında irtibat kurulmaya çalışılmıştır.

Keywords

Mahkeme Kararı , Içtihat , Emsal Karar , Müstakar Karar , Emsal Karar Doktrini , Müstakar Karar Doktrini

References

• Akbulut E, ‘Türk İdari Yargılama Hukukunda Çelişkili Kararların Önlenmesi İçin Alınabilecek Ek Tedbirler’, İdare Hukuku ve İdari Yargı Uluslararası Sempozyumu, Yücel Oğurlu, Kamala Valiyeva (eds) 2021, 473-491. google scholar
• Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (14. Baskı, Savaş Yayınevi 2021) google scholar
• Aysun Z, İptal Davalarında Gerekçeli Karar Hakkı, (Seçkin Yayınevi 2016). google scholar
• Belgesay M, ‘Mahkeme İçtihatlarının Otoritesi ve Tevhidi İçtihat Kararlarının Derdest Dâvalara Tesiri’ (1960) 10 Adalet Dergisi, 815-821. google scholar
• Çağlayan R, İdare Hukuku Dersleri, (9. Baskı Seçkin Yayınevi 2021). google scholar
• Çıtak H, İdare Hukukunun İçtihadi Karakteri, (On İki Levha 2020). google scholar
• Duran L, ‘Danıştay’ın İçtihatları Birleştirme Uygulaması’, (1972) 27 (3), Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 419-441. google scholar
• Duran L, İdare Hukuku Ders Notları, (İstanbul Üniversitesi Yayınları 1982). google scholar
• Duran, L ‘Mahkeme Kararları Kroniği (İdarenin Malî Külfet Yüklenmesi)’, (1964) XXX İÜHFM, 988-1000. google scholar
• Ejder Yılmaz, ‘Çelişkili Mahkeme Kararları ve Adil Yargılanma Hakkı’, https://repository.bilkent. edu.tr/items/a254fb6e-baba-4d71-93a0-59ed7dccf6ac, Erişim Tarihi 13.9.2023, 1517-1554. google scholar
• Evren Ç, ‘Bir Örnek Olay Üzerinden Mahkeme Kararlarında İstikrar’, (2019) 2 113 Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 113-136. google scholar
• Fon V, Parisi F, ‘Judicial Precedents in Civil Law Systems: A Dynamic Analysis’ International Review of Law and Economics, Forthcoming George Mason Law & Economics Research Paper No. 04-15 Minnesota Legal Studies Research Paper No. 07-19 (2004), 1-24. google scholar
• Gonzalez R, ‘From Jurisprudence Constante to Stare Decisis: The Migration of the Doctrine of Precedent to Civil Law Constitutionalism’ (2016) 7 (2) Transnational Legal Theory 257-286. google scholar Gözler K, İdare Hukuku, C 1 (Ekin Yayınevi 2019). google scholar
• Gülan A, “Danıştayın Temyiz İncelemesinde Hukuka Uygunluk Denetiminin Sınırları”, 155. Yılında İçtihat Mahkemesi Olarak Danıştay Sempozyumu”, https://www.youtube.com/ watch?v=mOwBxdhM--M , Erişim Tarihi 3.8.23. google scholar
• Gülan Aydın, İÜHF İdari Yargı Ders Notları. google scholar
• Günzl C, ‘Case Law in Germany: The Significance of Seuffert’s Archiv’, William Eves, John Hudson, Ingrid Ivarsen, Sarah B. White (ed) Common Law, Civil Law, and Colonial Law Essays in Comparative Legal History from the Twelfth to the Twentieth Centuries (2021). google scholar
• Güran S, ‘Mahkeme Kararları Kroniği: İdare Hukuku (Uyuşmazlık Mahkemesinde Başkanvekilliği meselesi)’ (1964) XXX (3-4) İÜHFM, 1000-1034. google scholar
• Işık N, ‘Mahkeme İçtihatları Yoluyla Medenî Usûl Hukukunun İnşası’ AYBÜ Kamu Hukuku Doktora Tezi (2020) google scholar
• Işıklar C, ‘İdari Yargıda İçtihatların Birleştirilmesinin Hâl ve Şartları’ (2013) 14 TAAD 467-500. google scholar
• Karahanoğulları O, ‘Zımni Retten Sonra Gelen Açık Yanıtlarda Dava Açma Süresi (İçtihat Değerlendirmesi), http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/karahan/makaleler/ google scholar
• zimniredsonradangelenyanit.pdf, Erişim Tarihi 30.5.23. google scholar
• Kayhan F, ‘Özel Hukuk Uygulamasında Yargı İçtihatlarının ve İçtihadı Birleştirme Kararlarının Normatif Gücü’, (1999) (2) TBBD, 341-363. google scholar
• Kızılyel S, ‘Danıştay İçtihatları Birleştirme Usulünün Formel İşleyişi Üzerine’, (2015) 119 Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 115-142. google scholar
• Köküsarı İ, Anayasa Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi, (Adalet Yayınevi 2015). google scholar
• Kunter N, ‘Hukuk”, “Muhakeme Hukuku” ve Ceza Muhakemesi Hukuku’, (1981) 45 (1-4) İstanbul Hukuk Mecmuası, 797-807. google scholar
• Novak M, ‘Ensuring Uniform Case Law in Slovenia: Jurisprudence Constante, Stare Decisis, and a Third Approachs’ 2018 (XXVII) 1 Studia Iuridica Lublinensia, 131-142. google scholar
• Özdemir S, ‘İdarî İşlemin Geri Alınmasında, İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararlarının İdarî Yargı Pratiğindeki Uygulanışına Dair Bir Değerlendirme’, (2021) 29 (2) SÜHFD, 1383-1434. google scholar
• Özekes M, Medenî Usûl Hukukunda Hukukî Dinlenilme Hakkı, (Ankara 2003). google scholar
• Özekeş M, ‘Gerçek Bir İçtihat: 9. Hukuk Dairesi’nin Belirsiz Alacak ve Sürpriz Karar Yasağıyla İlgili Emsal Kararı’, https://blog.lexpera.com.tr/gercek-bir-ictihat-9-hukuk-dairesinin-belirsiz-alacak-ve-surpriz-karar-yasagiyla-ilgili-emsal-karari/, Erişim Tarihi 26.7.23. google scholar
• Pekcanıtez H, ‘Hukuki Dinlenilme Hakkı’, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını 2020). google scholar
• Pekcanıtez H, ‘Hukukî Dinlenilme Hakkı’, Prof. Dr. Seyfullah Edis Armağanı, İzmir 2000), Makaleler, (C I, İstanbul 2016). google scholar
• Ulusoy A, Yeni İdare Hukuku, (3. Baskı Yetkin 2020). google scholar
• Yayla Y, ‘Mahkeme Kararları Kroniği: Maksat Unsuru, Takdir Yetkisi ve Anayasa Mahkemesi’ (1964) XXX (3-4) 1034-1048. google scholar
• Yeşilyurt N, ‘Danıştay Kararlarında Uluslararası Antlaşmaların Normatif Değeri’, (2014) 32 İnsan Hakları Yıllığı, 1-29. google scholar
• Yeşilyurt N, ‘Türkiye’de İdari İşlem Kuramı İdare Hukuku Öğretisi Üzerine Tarihsel Bir Deneme’ AÜSBE Kamu Hukuku Doktora Tezi (2017). google scholar
• Zeybek A, ‘Yargı İçtihatlarının Hukuk Kaynağı Olarak Değeri ve Yeri’, (1988), (68-69) Danıştay Dergisi, 46-139. google scholar