GELİN ALMA HAVALARINDAKİ MÜZİKAL ÖZELLİKLER

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 14 - 34, 29.12.2020

Sinan Haşhaş

https://doi.org/10.22252/ijca.799718

Cited By: 3

Öz

Anadolu düğünlerinde geçmişten-günümüze süregelen geleneksel olgular içerisinde gelin alma geleneğinin ayrı bir önemi vardır. Gelinin baba evinden çıkarılmasıyla başlayan ve damat evine götürülme sürecini kapsayan bu gelenekte hem hüzün, hem de coşkuyu aynı anda görebilmek mümkündür. Geleneksel düğün törenlerindeki gelin alma/götürme sürecinde seslendirilen halk ezgilerine; gelin alma (gelin bindirme, göçürme, götürme…) havaları denilmektedir. Ulusal ölçekte yaygın olan ve yöreden-yöreye çeşitli müzikal farklılıklar gösteren gelin alma havaları, Türk halk müziği (THM) repertuvarı/nazariyatı açısından önemli çalgısal türler arasında yer almaktadırlar. Bu araştırma, gelin alma havalarındaki müzikal özelliklerin tespiti/tasnifine odaklanmaktadır. Araştırmada, TRT-THM arşivinde kayıt altına alınmış gelin alma havaları notaları ve bu notaların -ulaşılabilen- çeşitli video/ses kayıtları üzerinde yapılan değerlendirmelerle; gelin alma havalarındaki müzikal unsurların tespit edilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler doğrultusunda; gelin alma havalarının zengin müzikal karakteristikleri bünyelerinde barındırdığı, Karcığar makamı dizisinin yaygın olduğu, 7 ve 9 zamanlı usûllerin bu türdeki en önemli usûller olduğu, geleneksel icralarında zurna, asma davul, sipsi ve klarnetin en yaygın kullanılan çalgılar olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Müziği, Enstrümantal Türler, Gelin Alma Havaları

MUSICAL FEATURES IN BRIDAL RECEIVING MELODIES

Öz

In Anatolian weddings, the tradition of getting a bride has a special importance among the traditional phenomena from the past to the present. It is possible to see both sadness and enthusiasm at the same time in this tradition, which begins with the taking the bride from the father's house and includes the process of being taken to the groom's house. In the traditional wedding ceremonies, the folk tunes sung in the process of receiving the bride are called the weather of receiving the bride. Being widespread in the national scale and showing various musical differences from region to region, bride receiving melodies are among the important instrumental types in terms of Turkish folk music (THM) repertoire/theory. This research focuses on the detection/classification of musical characteristics in the bride melodies. In the research, with the evaluations made on the bride receiving melodies notes recorded in the TRT-THM archive and various video/audio recordings of these notes; Studies were carried out to determine the musical elements in the bride receiving melodies. In line with the evaluations made; It has been concluded that the bridal-taking atmosphere embodies rich musical characteristics, that the Karcığar maqam is common, the 7 and 9-beat rhythm are the most important instruments in this genre, and that the “zurna”, “asma davul”, “sipsi” and the clarinet are the most widely used instruments in their traditionel performances.  

Anahtar Kelimeler

Turkish Folk Music, Instrumental Genres, Bridal Receiving Melodies.

Kaynakça

• ALPYILDIZ, E. (2020), Evlenme Geleneğine Müzik Davranışları Açısından Bakış: Gelin Ağlatma-Alma-İndirme Havaları Örneği, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:22.
• AKDOĞU, O. (1996), Türk Müziğinde Türler ve Biçimler, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir Bornova.
• BAYRAM, P. (2013), Nevşehir’in Avanos İlçesi, Uçhisar ve Göreme Beldelerinde Evlilik Merasimleri, NEÜ sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2, Nevşehir.
• BAŞÇETİNÇELİK, A. (2009). Adana Düğünlerinde Gelin İndirme. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK BILIM/aysebascetincelik_gelin_indirme.pdf
• ÇETİN, C. (2008), Türk Düğün Gelenekleri ve Kutsal Evlilik Ritüeli, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 48-2, Ankara.
• EKİCİ, S. (2009), Türk Halk Müziğinin Melodik Yapısının Adlandırılması Konusunda Düşünceler (Ayak, Makam ve Dizi Kavramları), Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt:4, Sayı:1.
• EMNALAR, A. (1998), Tüm Yönleri İle Türk Halk Müziği ve Nazariyatı, Ege Üniversitesi Basım Evi, İzmir.
• FEYZİ, A. (2013), Erzurum Türkülerinde Kullanılan Ses Dizilerinin Türk Sanat Müziğinde Kullanılan Ses Dizileri İle Karşılaştırmalı Analizi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17 (1), Erzurum.
• HAŞHAŞ, S. (2020), Türk Halk Müziğinde Enstrümantal (Sözsüz) Türler, Efe Akademi Yayınları, İstanbul.
• İMİK, Ü. (2014). Türkülerimizde Hoşgörü Temasına Toplumsal Bakış ve Hacı Bektaş Veli, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı-69, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, Ankara.
• KAYABAŞI G, R. (2018), Bahşiş Yörüklerinde Evlilik ile İlgili Adt ve İnanmalar, Folklor/Edebiyat, Cilt:24, Sayı:95.
• KARKIN, M, HAŞHAŞ, S. (2014), Geleneksel Türk Halk Müziğinde Tür Sınıflandırmaları, Terminoloji ve Ayak Kavramı Konuları Üzerine Bir Araştırma, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Cilt:5.
• KUTLUĞ, F. (1998), Türk Halk Mûsikîsinde Makamlar, 1. Türk Müziği Sempozyumu, Taner Ofset, Balıkesir.
• ÖZBEK, M. (1987), Türk Halk Müziğinde “Ayak” Tabirinin Yanlış Kullanımı Üzerine, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Cilt:3, Ankara.
• PELİKOĞLU, Mehmet, C. (1998). Geleneksel Türk Halk Müziği Dizilerinin İsimlendirilmesinde Karşılaşılan Zorluklar. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• TORUN, M. (1998), Türk Müziği Nedir Ne Değildir, 1. Türk Müziği Sempozyumu, Taner Ofset, Balıkesir.
• YENER, S. (200l). Türk Halk Müziğinde Diziler ve İsimlendirilmesi, Müzikte 2000 Sempozyumu. Neyir Matbaacılık, Ankara. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Türk Halk Müziği Nota Arşivi.