KANUN SAZINDAKİ İCRA ÖZELLİKLERİYLE AHMET YATMAN; MAHUR TAKSİM ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 206 - 217, 30.12.2024

Ünal İmik , Tugay Aksoy

https://doi.org/10.22252/ijca.1598688

Öz

Cumhuriyet döneminden bugüne kadar gelen süreçte enstrüman icrası ve bu icraya yönelik çeşitli tespitler hatta farklı farklı iddialar ortaya atılmıştır. Geçmişten günümüze kadar uzanan zaman içerisinde birbirinden farklı üslup ve tavırlarda yeni icracılar ve yeni teknikler ortaya çıkmıştır. Özellikle kanun sazında bu üslup ve tavır farklılığı daha rahat görülmektedir. Bu tavır ve üsluplarda Cumhuriyet döneminde öne çıkmış en önemli icracılardan birisi Ahmet Yatman’dır. Yatman, müzik çevrelerince piyasa tavrı diye adlandırılan, dönemin yenilikçi tavrının öncüsü olarak kabul edilmiştir.
Bu araştırmada; geçmişten-günümüze kanun icracılığında öne çıkmış olan Ahmet Yatman’ın karakteristik çalım tekniğine/tavrına yönelik çeşitli inceleme, değerlendirme ve analiz çalışması yapılmıştır. Araştırma doğrultusunda, örneklem grubu olarak seçilen icracının yaptığı taksime odaklanılmış ve bu taksimdeki icra karakteristiği tespit edilerek çeşitli açılardan yorumlanmıştır.
Araştırma, betimsel bir nitelik taşımakta ve durum tespiti yapmaya yöneliktir. Araştırmanın evreni, Ahmet Yatman’ın mahur makamında yaptığı taksim icrası ve icra sırasında kullandığı süslemeler ve cümle motifleri oluşturmaktadır. Kaynak tarama yöntemi ile yürütülmüş, verilerin toplanması ve analizi aşamasında ağırlıklı olarak “İçerik Analizi” yöntemi ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırmalardan elde edilen bulgulardan yola çıkılarak, , Ahmet Yatman’ın daha çok accelite pasajlarla bezekli oktav seslendirmeler ve özellikle kendine has kullandığı süsleme teknikleri ile oluşturduğu melodi cümleleri kullanarak icra gerçekleştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk müziği, Kanun, Taksim

AHMET YATMAN’S PERFORMANCE CHARACTERİSTİCS ON THE KANUN INSTRUMENT: AN ANALYSİS OF MAHUR TAKSİM

Öz

Throughout the Republican period in Turkey, various observations and even differing claims have been made regarding instrumental performance practices. Over time, new performers and innovative techniques have emerged, each contributing distinctive styles and approaches. This diversity is particularly evident in the performance of the kanun, where stylistic differences can be observed more distinctly. One of the most prominent kanun performers of the Republican era is Ahmet Yatman. Recognized by musical circles as a pioneer of what is referred to as the "market style," Yatman is considered a forerunner of the innovative approach of his time.
This study aims to conduct a detailed examination, evaluation, and analysis of Ahmet Yatman's characteristic playing technique and style, which have significantly influenced the development of kanun performance from past to present. The research focuses on a specific taqsim performed by Yatman, selected as the sample group, to identify the unique performance characteristics displayed in the piece and to interpret these from various perspectives.
The study adopts a descriptive methodology and is oriented towards situational analysis. The research population comprises Yatman’s taqsim in the Mahur makam, with a particular focus on the ornamental techniques and melodic motifs employed during his performance. The study was conducted using a literature review, and data collection and analysis were primarily carried out using the "Content Analysis" method.
Based on the findings, it was concluded that Ahmet Yatman’s performance style prominently features embellished octave renditions with accented passages, complemented by his unique ornamental techniques. These elements collectively form the melodic phrases that define his characteristic playing style.

Anahtar Kelimeler

Kanun, Turkish Music, Taqsim, Ahmet Yatman

Kaynakça

• Aksoy, Tugay (2021), Kanun Sazındaki İcra Özellikleriyle Üç Önemli Kanuni “Vecihe Daryal, Ahmet Yatman,
• Ferit Alnar”, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Müziği Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
• Baktagir, Göksel (2014). Kanun Sazında Sağ Ve Sol El İçin Yazılmış Teknik Geliştirici Etüd Ve Saz Eserleri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Müziği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Berkman, Esra (2007), Kanun Çalmayı Otodidakt Yöntemle Öğrenmiş Beş Kanun Çaların Görüş Ve Yaklaşımları Bağlamın XX. Yüzyıl Kanun Sanatına Bakış, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Erdoğan, Emre (2010), Kanun İcrası Tekniği Bakımından Erol Deran Taksimleri Üzerine Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Müzik Ana Sanat Dalı, Yüksek Lisan Tezi, Kayseri.
• Gönül, Mehmet (2010), Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Konya.
• İmik, Ünal; Haşhaş, Sinan (2016) “Türkiye’de Müzisyen Olmak”, Gece Kitaplığı Yayınları, Ankara.
• Kahyaoğlu, Yılmaz (2000), Kanun Sazı Ve Türk Müziğindeki Yeri Üzerine Bir İnceleme, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Bilimleri Ana Sanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Karakaya, Fikret (2001), Kanun, İslam Ansiklopedisi (Cilt 24, s.327-328), Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul.
• Öbek, Cüneyt (2022), Ruşen Ferit Kam’ın Karciğar Kemençe Taksiminin Analizi, Kesit Akademi Dergisi, 8(32) s.278-289.
• Özalp, M. Nazmi (1986), Türk Musikisi Tarihi(Derleme), TRT Yayını, Ankara
• Özalp, M. Nazmi (2000), Türk Musikisi Tarihi (Cilt I), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Öztuna, Y. (1969), Türk Musikisi Ansiklopedisi, M.E. B. Yayınları, İstanbul.
• Somakçı, Pınar (1995), Tarih, Teknik Ve İcra Özellikleriyle Kanun, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Toksoy, Ayşegül K. (2006). Kanun Eğitiminde Teknik Çalışma Ve Süsleme Elemanlarını İçeren Etüdler, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul.