Çorum'daki Mültecilerin Girişimcilik Niyetlerini Şekillendiren Sosyal Ağlar: Göçmen İlişki Ağları Dinamikleri Üzerine Bir İnceleme

Year 2024, Volume: 4 Issue: 2, 130 - 163, 29.11.2024

Gokben Bayramoğlu , Omidullah Wahedy

Abstract

2011 yılından itibaren Ortadoğu’da süregelen kaos ve çatışmalar, geniş çaplı bir mülteci göçüne yol açmıştır. Bu göç hareketinin sosyo-ekonomik etkilerinin yanı sıra, mültecilerin girişimcilik potansiyellerinin araştırılması hem mültecilerin entegrasyon süreçleri hem de göç alan ülkelerin ekonomileri açısından önem arz etmektedir. Bu çalışma, Çorum’da ikamet eden mültecilerin yaşam koşullarını ve ekonomik entegrasyon süreçlerini anlamak amacıyla, sosyal ağların ve demografik özelliklerin girişimcilik niyetleri üzerindeki etkilerini derinlemesine incelemeyi hedeflemektedir. Araştırma kapsamında, kolayda örneklem yöntemiyle ulaşılan ve Çorum’da ikamet eden 264 mülteciye Google Drive üzerinden online ve yüz yüze anket uygulanmıştır. Çalışmanın bulguları, mültecilerin göç öncesinde sahip oldukları sosyal ağlardan önemli ölçüde faydalandıklarını ve bu ağlar vasıtasıyla göç ettikleri ülkede de yeni gelen mültecilere destek sağladıklarını göstermektedir. Mültecilerin sahip oldukları sosyal ağların, mültecilerin girişimcilik niyetleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, bu ağların genellikle aile üyeleri, tanıdıklar ve arkadaşlarla sınırlı kaldığı; daha geniş ölçekli ağlara erişim noktasında ise yetersizliklerin bulunduğu saptanmıştır. Ayrıca, mültecilerin uyruk, gelir düzeyi, eğitim seviyesi ve hane halkı büyüklüğü gibi demografik faktörlerin de girişimcilik niyetleri üzerinde belirleyici rol oynadığı tespit edilmiştir. Bu çalışma, mültecilerin girişimcilik potansiyellerini değerlendirirken sosyal ağ dinamiklerinin ve demografik faktörlerin dikkate alınmasının önemine vurgu yapmaktadır.

Keywords

Mülteci, göçmen ilişki ağları, girişimcilik niyeti, Çorum

References

• Ağır, O., & Sezik, M. (2015). Suriye’den Türkiye’ye yaşanan göç dalgasından kaynaklanan güvenlik sorunları. Birey ve Toplum, 5(9), 95-123. https://dergipark.org.tr/tr/download/article file/307116#:~:text=T%C3%BCrkiye’ye%20Suriyeli%20s%C4%B1%C4%9F%C4%B1nmac%C4%B1%20 ak%C4%B1n%C4%B1,dalgas%C4%B1%20beklentinin%20%C3%B6te-%20sinde%20 ger%C3%A7ekle%C5%9Fmi%C5%9Ftir.
• Akın, Ö., & Reyhanoğlu, M. (2022). Benzerlikleri ve farklılıklarıyla göçmen girişimciler ve mülteci girişimciler: Bir tipoloji önerisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 1-13. https:// doi.org/10.18074/ckuiibfd.1125093
• Almohammad, D., Durrah, O., Alkhalaf, T., & Rashid, M. (2021). Entrepreneurship in Crisis: The determinants of Syrian refugees’ entrepreneurial ıntentions in Turkey. Sustainability, 13(15), 8602. https://doi.org/10.3390/ su13158602
• Arıcıoğlu, M. A., & Afkarı, R. (2023). Türkiye’deki Afgan Göçmenlerin Girişimcilik Sürecinde Sosyal Sermayenin Etkisi: İstanbul ve Konya Örneği Üzerine Nitel Bir Araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 5(1), 17-44. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2960799
• Bizri, R. M. (2017). Refugee-entrepreneurship: a social capital perspective. Entrepreneurship & Regional Development, 29(9), 847-868. http://doi.org/10.1080/08985626.2017.1364787
• Bonacich, E. (1973). A theory of middleman minorities. American sociological review, 583-594. https://www. jstor.org/stable/pdf/2094409.pdf?casa_token
• Çakıcı, A., Yilmaz, Ş., & Çakıcı, A. C. (2018). The attitudes of Turkish tradesmen towards Syrian refugee tradesmen: A research in Mersin. PressAcademia Procedia, 7, 367-371. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2018.918
• Deniz, D., & Reyhanoğlu, M. (2018). İten ve çeken faktörler temelinde Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin girişimci olma nedenleri. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 7(2), 33-66. https://dergipark.org.tr/en/ download/article-file/977998
• Douglas, E. J. (2020). Entrepreneurial ıntention: Past, present and future research. Cheltenham: Edward Elgar Publisihing.
• Dulkadir, Ö., & Karakaya, A. (2023). Mültecilere verilen işbaşı eğitimlerin girişimcilik boyutlarına etkisi üzerine bir araştırma. Journal of Humanities and Tourism Research, 13(4), 718-730. 10.14230/johut1518
• Ekinci, G. (2022). Doğrudan yabancı yatırım: Suriyeli mülteciler ve pazarı motive eden faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 1096-1116. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1427
• Ertürk, M. İ., Güleç, R., & Yıldırım, M. (2023). Suriyeli mülteci girişimciliği ve inovasyonu üzerine bir araştırma: Gaziantep ili örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1667-1686 https://dergipark.org.tr/en/ download/article-file/3057905
• Giddens, A., & Sutton, P. W. (2021). Sosyoloji. (E. A. Kayhan, Çev.) İstanbul: Kırmızı.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2023, Mayıs 15). Geçici koruma kapsamındaki suriyelilerin illere göre dağılımı. https:// www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Gönç Şavran, T. (2011). Göç olgusu ve uluslararası göç kuramları. N. Suğur (Dü.) içinde, İnsan ve Toplum. Anadolu Üniversitesi. Görgün, M. (2017). Küreselleşme sürecinde göçmen ilişkileri ağının önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1317-1327. https://dergipark.org.tr/en/download/ article-file/1014053
• Güllüpınar, F. (2019). Göç olgusu ve uluslararası göç kuramları. N. Suğur (Dü.) içinde, İnsan ve Toplum (ss. 100- 127). Anadolu Üniversitesi.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz, Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Heilbrunn, S., & Iannone, R. L. (2019). Refugees out of the Shadows. S. Heilbrunn, J. Freiling, & A. Harima (Dü) içinde, Refugee Entrepreneurship: A Case-based Topography.(ss.1-25) New York: Palgrave Macmillan.
• Heilbrunn, S., Freiling, J., & Harima, A. (2019). Refugess entrepreneurship: A case-based topography. New York: Palgrave Macmillan.
• Karan, O. (2019). Suriyeli mültecilerin esnaflaşmasını anlamada Bourdieucu yaklaşımın olanakları. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2), 249-276 https://doi.org/10.26650/SJ.2019.39.2.0010
• Karan, O., Çakır, B., & Kurtarır, E. (2020). Hatay’daki Suriyeli mültecilerin girişimcilik alanındaki deneyimleri ve mekânsal faktörler. Göç Dergisi, 7(1), 77-94. https://doi.org/10.33182/gd.v7i1.681
• Kayalar, M., & Yıldız, S. (2017). Uluslararası göç sonrasında ortaya çıkan girişimcilik türleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 55-62. https://dergipark.org.tr/en/download/ article-file/1001612
• Kıraç, A., Uyanık, D., İkikat Tümer, E., Arıcı, E., Çiftçi, K., Yıldırım, Z., Kostoulas, A., Aksoy, G., Scalia, A., & Wilhelmsen, I. (2022). Mülteci ve sığınmacıların girişim kapasitelerinin artırılmasında eğitimin rolü ve önemi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 35-49. https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1132040
• Körpe Abdullatif, B., & Koç, M. (2022). Göçmen girişimcilik teorilerinin mülteci girişimcilik bağlamında incelenmesi. Uluslararası Sosyal, Siyasal ve Mali Araştırmalar Dergisi, 2(1), 91-103. https://dergipark.org.tr/ en/download/article-file/2804960
• Kul Parlak, N., & Uludağ Güler, Ç. (2022). Göçmen girişimcliği bağlamında Suriyeli girişimciler: İstanbul ili örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(46), 849-884. https://doi.org/10.35408/comuybd.1061833
• Kuzu, L. (2022). Göç girişimcilik ve toplumsal cinsiyet: Gaziantep’teki Suriyelilerin işyeri açma motivasyonları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 221(Özel sayı), 90 106. 10.46928/iticusbe.1109411
• Lassalle, P., Johanson, M., Nicholson, J. D., & Ratajczak-Mrozek, M. (2020). Migrant entrepreneurship and markets: The dynamic role of embeddedness in networks in the creation of opportunities. Industrial Marketing Management, 91, 523-536. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2020.04.009
• Light, I., Bhachu, P., & Karageorgis, S. (1993). Migration Networks and Immıgrant Entreprenurship. I. Light, & P. Bhachu (Dü) içinde, Immigration and Entrepreneurship. New Brunswick: Transction.
• Light, I., Bhachu, P., & Karageorgis, S. (2017). Migration networks and ımmigrant entrepreneurship. Immıgration and Entreprenurship, 25-50. /https://escholarship.org/content/qt50g990sk/qt50g990sk_ noSplash_73a89b2121747c9ad4af1469a8ce104d.pdf
• Mawson, S., & Kasem, L. (2019). Exploring the entrepreneurial intentions of Syrian refugees in the UK. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 25(5), 1128-1146. https://doi.org/10.1108/ IJEBR-02-2018-0103
• Mboko, S. (2020). Understanding the social capital in refugee entrepreneurs. Advances In Management, 13(2), 24-34. https://www.proquest.com/docview/2406646572/ fulltextPDF/91233ED7D3D64F82PQ/1?accountid=15426&sourcetype=Scholarly%20Journals
• Mitra, J. (2019). Forward. S. Heilbrunn, J. Freiling, & A. Harima (Dü) içinde, Refugee entrepreneurship: A case based topography. New York: Palgrave Macmillan. Newman, A., Macaulay, L., & Dunwoodie, K. (2023). Refugee entrepreneurship: A systematic review of prior research and agenda for future research. International Migration Review, 1-32. https://doi. org/10.1177/01979183231182669
• Parin, S., & Kılıç, A. R. (2022). Türkiye’deki Suriyeli göçmenlerin girişimcilik faaliyetlerinde farklı sermaye biçimlerinin rolü. 9(1), 15-36. https://doi.org/10.33182/gd.v9i1.801
• Pehlivan, U., & Karaatlı, B. (2020). Kavramsal, kuramsal ve hukuki bağlamda mülteci girişimciliği: Türkiye’deki Suriyeli mülteci girişimciliğin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 15-41. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1009692
• Quoc, J. (2020). Refugee entrepreneurship: Effect of embeddedness and social capital on entrepreneurial intention. Austria: Johannes Kepler University.
• Shahab, A. B. (2022). Afganlı mültecilerin/yerleşimcilerin mülteci girişimcilik tercihlerinin ve başarılarının göç dönemleri üzerinden araştırılması: İstanbul, Konya ve Tokat örneği üzerine nitel bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Konya.
• Unat, D. B., & Şen, H. (2019). Daily Life Practices of Syrian Immigrants: The Case of Mardin. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 20(45), 159-177. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/897828
• Şeşen, H., & Basım, H. N. (2012). Demografik faktörler ve kişiliğin girişimcilik niyetine etkisi: Spor bilimleri alanında öğrenim gören üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 12(Özel Sayı), 21-28.
• Tekbaş, F., & Karan, O. (2022). Hatay’daki geçici koruma altındaki Suriyelilerin girişimcilik deneyimleri. Göç Dergisi, 9(1), 65-84. https://doi.org/10.33182/gd.v9i1.800
• Temur, M. (2022). “Ben ve biz” mi, “biz ve onlar” mı, yoksa “biz ve daha niceleri” mi?: Farklı mülteci girişimci grupların Suriyeli mültecilere bakış açılarını anlamaya yönelik bir araştırma. Bursa: [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Wahba, J., & Yves, Z. (2012). Out of sight, out of mind: Migration, entrepreneurship and social capital. Regional Science and Urban Economics, 42, 890-903. https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2012.04.007
• Wahba, J., & Zenou, Y. (2005). Density, social networks and job search methods: Theory and application to Egypt. Journal of Development Economics, 78(2), 443–473. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2004.11.006
• Wilson, K. L., & Portes, A. (1980). Immigrant enclaves: An analysis of the labor market experiences of Cubans in Miami. American Journal of Sociology, 86(2), 295-319. https://www.jstor.org/stable/pdf/2778666. pdf?casa_token=DPxm8X-9h-8AAAAA:PCce-j7f766A7bfQfmeCPASitfAG4-_4aIzn2T2TLmQlbu3tohjQKLk gbviC3RnTW-iwPHDobaJfPkRKy2dRGDxSyETpQCou5_JTVv0RP-eMwzsHVBvw