Traces of Underground Literature in Altay Öktem's Novels

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 149 - 173, 30.06.2018

Fethi Demir

Öz

The Underground narrative is a literature in which all kinds of illegal acts, immoral behaviors take place, sexuality, violence is described with a nihilist, anarchist and fundamentalist approach and in terms of style, argon, coarseness is used without any censorship. Although some examples have been encountered before, underground literature in Turkey only occurs after the 90s. In this context, underground literature in Turkey appeares only after the September 12 Coup, which was the milestone of the country's inclusion into global capitalism. Especially since the mid-90s, the social structure, which has suppressed the trauma caused by the September 12, finds itself in another social atmosphere with the impact of integrating into global capitalism. The complications caused by private life being moved to the public sphere, marginal lives and discourses becoming more visible, urbanization, alienation, otherization, violence, and inequity in distribution of income reveal an Underground Literature that opposes itself beyond the canonical literature. Underground literature, which manifests itself in the form of fanzins and forums, attracts the attention of many publishers during this period. In this context, one of the prominent authors is Altay Öktem. Although Öktem does not consider himself as an Underground author, he makes important contributions to the development of the genre in Turkey through his novels, poems, essays and studies, especially his thoughts about Underground Literature. Altay öktem also establishes a publisher publishing works in Underground Literature. Despite all these important contributions, Öktem's works cannot be fully evaluated in underground literature. In other words, the novels of Öktem, containing some of the characteristics of underground literature, are the original narratives that are influenced by genres such as dystopia, whodunit, sci-fi, fantasy, modern, psychoanalytic and postmodern.

Anahtar Kelimeler

Underground Literature, Underground Literature in Turkey, Altay Öktem, Novel

Altay Öktem’in Romanlarında Yeraltı Edebiyatının İzleri

Öz

Yeraltı edebiyatı özü itibariyle her türlü illegal ve gayriahlaki davranışın ve edimin kendine yer bulduğu, cinselliğin, şiddetin nihilist, anarşist ve köktenci bir yaklaşımla anlatıldığı; üslup bakımından ise argonun, kabalığın sansürsüzce kullanıldığı bir edebiyattır. Türkiye’de, birtakım örneklerine daha öncesinde rastlanmasına rağmen Yeraltı edebiyatından ancak 90’lı yıllardan sonra bahsedilebilir. Bu bağlamda Türkiye’deki Yeraltı edebiyatı, Batı toplumlarıyla arasındaki tarihî süreç farkı nedeniyle ancak ülkenin küresel kapitalizme eklenmesinin miladı olan 12 Eylül darbesinden sonra filizlenir. Özellikle 90’lı yılların ortalarından itibaren 12 Eylül’ün yarattığı travmayı bir biçimde bastıran toplumsal yapı, küresel kapitalizme eklemlenme sürecinin etkisiyle kendisini başka bir düzlemde bulur. Özel hayatın kamusal alana taşındığı, marjinal yaşamların ve söylemlerin daha fazla görünür hale geldiği, kentlileşmenin, yabancılaşmanın, ötekileştirilmenin, şiddetin, gelir dağılımındaki adaletsizliğin yol açtığı komplikasyonlar, kanon edebiyatının dışında, kendini kanona karşı kuran bir Yeraltı edebiyatını ortaya çıkarır. Fanzinler, forumlar, belirli dar grupların kapalı devre toplantıları biçiminde kendini gösteren Yeraltı edebiyatı, zamanla birçok yayınevinin ilgisini çeker. Bu bağlamda ismi öne çıkan kişilerden biri de Altay Öktem’dir. Öktem her ne kadar kendini Yeraltı edebiyatçısı olarak görmese de Yeraltı edebiyatı hakkındaki düşünceleri başta olmak üzere; romanları, şiirleri, denemeleri ve incelemeleriyle türün Türkiye’deki gelişimine önemli katkılar yapar. Aynı zamanda yayıncı olarak da Yeraltı edebiyatı türünden eserlerin basılmasını sağlayan Öktem’in edebi üretimleri ise tam olarak Yeraltı edebiyatı içerisinde değerlendirilemezler. Özellikle romanları; nihilist ve anarşist kimi içerik unsurları taşımalarına, kamusal alanın dışına taşan, muhalif ve protest bir üslupla kotarılmalarına, dil ve anlatım açısından kısmen argo ve küfür içermelerine rağmen daha çok Yeraltı edebiyatının kıyısında yer alan “kara anlatılardır.” Başka bir ifadeyle Yeraltı edebiyatının kimi özelliklerini barındıran Öktem’in romanları; distopya, polisiye, bilim-kurgu, fantastik, modern, psikanalitik ve postmodern gibi türlerden ve akımlardan beslenen özgün anlatılardır.

Anahtar Kelimeler

Yeraltı Edebiyatı, Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı, Altay Öktem, Roman

Kaynakça

• AKARSU, H. T. (2014). “Atomize Çağın Tekdüze Bireyi ya da Filler Çapraz Gider”, www.radikalkitap.com.tr.(Erişim tarihi:11.05.2015)
• AŞÇI, B. (16.06.2001). “Edebiyatın Babaları ve Çocukları”, Cumartesi Sabah.
• BATAILLE, G. (2004). Edebiyat ve Kötülük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BOLAT, T. (2013). Türk Edebiyatında Yeraltı Romanı Üzerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BÖREKÇİ, G. (2012). “Biz Uyurken Uyumayanların Romanı: Tanrı Acıkınca”, www.egoistokur.com., (Erişim tarihi:28.09.2015)
• DEMİR, F. (2009). "Orhan Pamuk'un Masumiyet Müzesi Romanında Baba-Oğul İlişkisi", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.18/2, ss.145-154.
• DEMİR, F., KUŞ, Y. (2016). “Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı Tartışmaları: Kavram, Ölçüt, Tarihçe”, Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/20 Fall 2016, p. 119-140 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.10098.
• ENKİ, Y. (2015). “Altay Öktem’in Yeni Romanı: ‘O Adam Babamdı’”, www.cumhuriyetkitap.com. (Erişim tarihi: 10.11.2017).